Đời sống nhiều khởi sắc

Kết quả điều tra thực trạng kinh tế - xã hội (KT – XH) 53 DTTS được Ủy ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê thực hiện tháng 4/2019 cho thấy, dân tộc Pu Péo có 233 hộ, với 903 nhân khẩu. Dân tộc Pu Péo có mặt tại 20/63 tỉnh, thành phố của nước ta; trong đó tại tỉnh Hà Giang có 771 nhân khẩu, cư trú tập trung nhiều nhất tại xã Phố Là và thị trấn Phó Bảng, huyện Đồng Văn; xã Sủng Tráng và Phú Lũng, huyện Yên Minh và một số ít còn lại sống xã Yên Cường (huyện Bắc Mê).

Trong các dân tộc rất ít người, thì Pu Péo là một trong những dân tộc sớm có chính sách đặc thù của Trung ương để đầu tư, hỗ trợ phát triển KT – XH, bảo tồn, gìn giữ văn hóa. Từ năm 2005, Dự án “Hỗ trợ, phát triển dân tộc Pu Péo” trên địa bàn tỉnh Hà Giang theo Quyết định số 238/QĐ-UBDT ngày 16/5/2005 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc đã được triển khai, với tổng kinh phí hơn 9 tỷ đồng.

Cùng với các chính sách chung dành cho đồng bào DTTS thì dự án đặc thù này đã tạo nền tảng để các chính sách đầu tư, hỗ trợ phát triển dân tộc Pu Péo giai đoạn sau thêm hiệu quả. Trong đó có Đề án “Hỗ trợ phát triển KT – XH các DTTS rất ít người giai đoạn 2016 - 2025” theo Quyết định số 2086/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ. Các chính sách đầu tư, hỗ trợ đã cơ bản giải quyết nhiều vẫn đề cấp bách trong đời sống đồng bào dân tộc Pu Péo.

Đơn cử ở thôn Cháng Lộ, xã Sủng Cháng (huyện Yên Minh) - nơi có gần 20 hộ và khoảng 100 nhân khẩu đồng bào dân tộc Pu Péo. Được hưởng các chính sách hỗ trợ cho đồng bào DTTS rất ít người, cuộc sống của người dân thôn Cháng Lộ đã có sự thay đổi. Hiện nay, tuyến đường vào thôn đã được bê-tông hóa, thuận tiện cho việc đi lại, vận chuyển hàng hóa. Mỗi hộ dân được Nhà nước hỗ trợ một con bò cái sinh sản và xây dựng chuồng trại để phát triển chăn nuôi, nhà nào cũng được đầu tư xây dựng bể nước, nhà vệ sinh, nhà tắm; tất cả các hộ đã có xe máy, tivi và các vật dụng thiết yếu...

Từ nguồn lực của các chương trình, dự án, tỷ lệ nghèo của dân tộc Pu Péo hiện cũng không còn cao so với các dân tộc rất ít người nói riêng, so với 53 DTTS nói chung. Tại thời điểm tháng 4/2019, kết quả điều tra thực trạng KT – XH 53 DTTS cho thấy, tỷ lệ nghèo trong dân tộc Pu Péo là 26,4% (trong đó có 28 hộ nghèo, 33 hộ cận nghèo).

Sau khi áp dụng chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 – 2025 theo Nghị định số 07/2021/NĐ-CP của Chính phủ, tỷ lệ nghèo của dân tộc Pu Péo có tăng, nhưng không nhiều. Tại Hà Giang, theo Quyết định số 2335/QĐ-UBND ngày 19/12/2022 của UBND tỉnh phê duyệt kết quả rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo cuối năm 2022 thì toàn tỉnh còn 37 hộ nghèo và 22 hộ cận nghèo là người dân tộc Pu Péo trong tổng số 70.318 hộ nghèo và 24.409 hộ cận nghèo của Hà Giang.

Dân số ít biến động

Tại thời điểm Ủy ban Dân tộc và Tổng cục Thống kê thực hiện điều tra thực trạng KT – XH 53 DTTS năm 2019, trong 5 dân tộc có dân số dưới 1.000 người thì Pu Péo cùng với Brâu là hai dân tộc có thu nhập bình quân đầu người cao nhất, đạt trên 1,2 triệu đồng/người/tháng. Mức thu nhập của dân tộc Pu Péo đã tăng lên rất nhiều so năm 2012.

Đời sống kinh tế đã nâng lên rõ rệt, nhưng tình hình gia tăng dân số tự nhiên của dân tộc Pu Péo không có biến chuyển mạnh mẽ. Kết quả điều tra thực trạng KT – XH 53 DTTS cho thấy, giai đoạn 2009 – 2019, tỷ lệ tăng dân số bình quân của dân tộc Pu Péo là 2,73%/năm; trong 10 năm, dân số dân tộc Pu Péo tăng từ 687 người lên 903 người. Trong khi đó, nhiều chỉ số thành phần của tăng dân số tự nhiên ở dân tộc Pu Péo rất đáng quan ngại, ảnh hưởng lớn đến quy mô, cơ cấu và tốc độ gia tăng dân số.

Trong đó, theo kết quả điều tra thực trạng KT – XH 53 DTTS, trong khi phần lớn các dân tộc có tỷ suất chết thô (CDR) dưới 8,0‰ thì CDR của dân tộc Pu Péo là 13,29‰, cao hơn các dân tộc: Ơ Đu (11,68‰), Si La (11,00‰), Rơ Măm (10,95‰),… Đồng thời, tỷ suất chết của trẻ em dưới 1 tuổi của dân tộc Pu Péo cũng cao hơn bình quân chung của 53 DTTS (23,70‰ so với 22,13‰).

Thực tế, dân tộc Pu Péo hiện chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong 18 DTTS của tỉnh Hà Giang. Đời sống của đồng bào dân tộc Pu Péo được nâng lên là minh chứng khẳng định hiệu quả chính sách đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước. Tuy nhiên, các cấp ngành cần quan tâm đến vấn đề phát triển dân số ở dân tộc Pu Péo. Việc phát triển về số lượng dân trong mỗi dân tộc rất ít người, đồng thời còn phát triển cả về chất lượng dân số sẽ giúp tránh nguy cơ mất thành phần một số dân tộc rất ít người, tạo ra năng lực phát triển để đồng bào các dân tộc thực hiện quyền phát triển đầy đủ, bình đẳng với các dân tộc khác và nhanh chóng hòa nhập với sự phát triển của đất nước.