Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Nguyễn Thị Thu Hiền - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Việt Nam cho biết: Ngày 19/2/2014, Ban Chấp hành Trung ương Hội LHPN Việt Nam đã ban hành Nghị quyết số 06/NQ-BCH về “Tăng cường công tác vận động phụ nữ DTTS, phụ nữ theo tôn giáo trong tình hình hiện nay”, theo đó xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm là: “Tuyên truyền, vận động phụ nữ DTTS, phụ nữ có đạo tích cực học tập, nâng cao trình độ, nhận thức mọi mặt, rèn luyện phẩm chất đạo đức, tham gia giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”.

Thực hiện Nghị quyết này, Hội LHPN các cấp đã tập trung triển khai các Chương trình, Đề án, Dự án hỗ trợ nâng cao đời sống phụ nữ DTTS như: Đề án 219 của Chính phủ về “Hỗ trợ thông tin, tuyên truyền về dân tộc, tôn giáo”, Chương trình “Đồng hành cùng Phụ nữ biên cương” giai đoạn 2021 - 2025 và Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” trong Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 với các hoạt động tuyên truyền, vận động phụ nữ DTTS phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, thay đổi “nếp nghĩ, cách làm”, xóa bỏ các định kiến, khuôn mẫu giới, những tập tục lạc hậu góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới vùng đồng bào DTTS, miền núi.

Đối với hoạt động của Dự án 8, tính đến tháng 2/2024, theo kết quả rà soát, tổng hợp của Trung ương Hội tại 28/50 tỉnh/thành thuộc địa bàn dự án đã thành lập được 316 mô hình/hoạt động về phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của các dân tộc góp phần thúc đẩy bình đẳng giới với khoảng 26.630 thành viên tham gia. Hầu hết các mô hình/hoạt động tập trung vào 3 nhóm: Nhóm mô hình/hoạt động gắn với văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao dân gian truyền thống; nhóm mô hình/hoạt động gắn với duy trì, bảo tồn, phát huy văn hoá gắn với làng nghề truyền thống; và nhóm mô hình/hoạt động về phát huy giá trị văn hoá tốt đẹp các dân tộc gắn với phát triển du lịch cộng đồng.

Trong 3 nhóm này, nhóm mô hình gắn với "văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao dân gian truyền thống” chiếm khoảng 82,6% tổng số các mô hình/hoạt động và được triển khai đều ở cả 3 khu vực DTTS trọng điểm trong cả nước. Nhóm hoạt động duy trì bảo tồn, phát huy "văn hóa, gắn với làng nghề truyền thống” hiện có khoảng 62 mô hình.

Các mô hình/hoạt động này đã góp phần nâng cao đời văn hóa/tinh thần và cải thiện quyền năng kinh tế cho hội viên, phụ nữ góp phần nâng cao vị thế của phụ nữ, giúp chị em tự tin, có tiếng nói hơn trong gia đình, trực tiếp tham gia và thụ hưởng thành quả của sự phát triển. Sự tham gia chủ động, tích cực của hội viên, phụ nữ trong các hoạt động văn hoá gắn với phát triển kinh tế cũng góp phần nâng cao nhận thức xã hội, sự nhìn nhận của cộng đồng, thúc đẩy sự tham gia tích cực hơn của nam giới, chung tay vì mục tiêu bình đẳng giới.

Tuy nhiên, bên cạnh một số mặt tích cực, việc phát huy tập tục văn hóa tốt đẹp của các DTTS trong thúc đẩy bình đẳng giới có nơi còn chưa được quan tâm đẩy mạnh; các tập tục lạc hậu, không còn phù hợp, có tác động không tốt tới đời sống Nhân dân, đặc biệt tới phụ nữ, trẻ em vẫn còn chưa được đẩy lùi. Có thể kể đến một số tập tục không còn phù hợp như ma chay hiếu hỉ tốn kém, tảo hôn, hôn nhân cận huyết, cướp vợ, sinh nở tại nhà không có hỗ trợ y tế… đã, đang gây hệ luỵ nghiêm trọng, tước đi cơ hội học tập, phát triển bản thân của nhiều phụ nữ và trẻ em gái DTTS…

Tại Hội thảo, các đại biểu đã thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm phát huy tập tục văn hóa tốt đẹp của các DTTS trong thúc đẩy bình đẳng giới. Vấn đề phát huy những giá trị tích cực trong bản sắc văn hoá các DTTS Việt Nam góp phần loại bỏ những hủ tục, bất bình đẳng giới… Cũng như đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm duy trì, bảo tồn, phát huy tập tục văn hóa tốt đẹp của các DTTS góp phần thúc đẩy bình đẳng giới.

Theo bà Nguyễn Thị Hải Nhung - Vụ trưởng Vụ Văn hóa dân tộc, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho rằng: Thời gian qua có nhiều phụ nữ người DTTS đã khai thác, phát huy văn hóa, tài nguyên của địa phương như dệt thổ cẩm, đan lát, các nghề truyền thống, chuỗi liên kết làng du lịch cộng đồng… để khởi nghiệp thành công.

Tuy nhiên, để thúc đẩy bình đẳng giới cần nâng cao vai trò của phụ nữ trong hoạt động bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống phục vụ phát triển du lịch, phát triển kinh tế cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền phố biến nâng cao nhận thức cho người dân nói chung và cán bộ, hội viên và các tầng lớp phụ nữ nói riêng về các giá trị văn hóa tốt đẹp, nhất là các giá trị văn hóa tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc. Từ đó có ý thức tự bảo vệ, phát triển văn hóa truyền thống của dân tộc mình, đặc biệt quan tâm đến công tác giáo dục cho thế hệ trẻ, con em đồng bào DTTS.

Còn theo PGs.Ts. Lê Ngọc Thắng - Tổng Biên tập Tạp chí Dân tộc và Thời đại, cần nghiên cứu, hoàn thiện ban hành những chính sách đặc thù đối với phụ nữ vùng DTTS để giảm thiểu những rào cản, khó khăn về điều kiện, cơ hội… của họ so với nam giới và so với phụ nữ ở các vùng, miền khác trên cả nước.

Trong khuôn khổ Hội thảo, đã diễn ra toạ đàm, giao lưu chia sẻ sáng kiến kinh nghiệm về phát huy tập tục văn hoá tốt đẹp của các DTTS trong thúc đẩy bình đẳng giới của các thành viên tổ truyền thông cộng đồng thúc đẩy bình đẳng giới của Dự án 8.