Thống kê của Ban Dân tộc tỉnh Lào Cai cho thấy, 9 tháng đầu năm 2023, trên địa bàn tỉnh có 506 phụ nữ DTTS số dưới 18 tuổi sinh con lần đầu (năm 2022, Lào Cai có 615 phụ nữ DTTS dưới 18 tuổi sinh con lần đầu); 87 trường hợp tảo hôn, chung sống với nhau như vợ chồng; cá biệt, còn có trường hợp 11 tuổi bị kéo về làm vợ.

Trong số 87 trường hợp tảo hôn thì có 55 trường hợp một người chưa đủ tuổi kết hôn, 32 trường hợp cả hai người chưa đến tuổi kết hôn. Trong số này, thanh thiếu niên dân tộc Mông chiếm đa số (95%). Đặc biệt, tại thị trấn nông trường Phong Hải, huyện Bảo Thắng có một trẻ em gái 11 tuổi bị kéo về làm vợ. Vụ việc đã được cơ quan Công an huyện quyết định khởi tố vụ án; bé gái đã quay về gia đình và đi học trở lại.

Tình trạng tảo hôn, phụ nữ dưới 18 tuổi sinh con xảy ra chủ yếu ở địa bàn các xã vùng đồng bào DTTS, các thôn bản vùng sâu, vùng xa vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn; để lại nhiều hệ lụy cho cả gia đình và xã hội, là trở lực ngăn cản nâng cao chất lượng dân số của địa phương.

Thực tế cho thấy, thời gian qua công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đã được cấp ủy, chính quyền, đoàn thể các cấp ở Lào Cai quan tâm vào cuộc. Phát huy vai trò của trưởng thôn, bản, Người có uy tín trong đồng bào DTTS tham gia công tác tuyên truyền, vận động xóa bỏ những hủ tục lạc hậu trong hôn nhân còn tồn tại ở một số thôn bản vùng sâu, vùng xa. Hoạt động tuyên truyền, cung cấp thông tin, phổ biến pháp luật, vận động, tư vấn, can thiệp, hỗ trợ… tại địa bàn vùng DTTS có tỷ lệ hoặc nguy cơ tảo hôn, hôn nhận cận huyết thống từng bước được tăng cường; người dân đã chấp hành theo đúng quy định Luật Hôn nhân và Gia đình. 

Ông Nông Đức Ngọc, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Lào Cai cho biết: Trong 9 tháng đầu năm 2023, toàn tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, cung cấp thông tin với nhiều hình thức như: Tổ chức hội nghị trực tiếp, tư vấn, tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh của xã, qua các cuộc họp thôn bản, sinh hoạt các tổ, hội; tổ chức 1.096 hội nghị với 94.065 lượt người tham gia, 54 buổi đối thoại trực tiếp với 4.755 lượt người tham gia.

Nội dung tuyên truyền, tập huấn tập trung vào lĩnh vực pháp luật Hôn nhân và Gia đình; phòng, chống bạo lực gia đình; phòng, chống bất bình đẳng giới; hệ luỵ của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; phòng, chống tệ nạn xã hội... Bên cạnh đó, các địa phương đã và đang duy trì hoạt động của 95 mô hình điểm; các mô hình này tổ chức sinh hoạt định kỳ theo quy chế đã được xây dựng; thường xuyên cập nhật kiến thức, thông tin mới, phối hợp tổ chức tuyên truyền các nội dung thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cũng còn bộc lộ những tồn tại, hạn chế. Cụ thể, công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật ở một số địa phương còn hạn chế; phương thức tuyên truyền còn đơn điệu chưa thu hút được người dân. Vấn đề giáo dục giới tính cho trẻ vị thành niên chưa được quan tâm đúng mức...

Để tăng cường công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống tỉnh Lào Cai xác định tiếp tục quan tâm, bố trí nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế-xã hội tại vùng đồng bào DTTS, vùng có điều kiện kinh tế ĐBKK. Triển khai tốt các chính sách dân tộc, trong đó có Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS giai đoạn 2015-2025”. Tăng cường đưa các quy định của pháp luật về tuổi kết hôn, đăng ký kết hôn, cam kết không tảo hôn, thực hiện đăng ký kết hôn, đăng ký khai sinh theo đúng quy định… vào quy ước thôn bản, tiêu chuẩn xếp loại gia đình văn hóa, thôn, bản văn hóa. Tập trung tuyên truyền, nhất là tại các thôn, bản, khu dân cư có tỷ lệ tảo hôn cao; việc cung cấp thông tin, phổ biến pháp luật, tư vấn cần đổi mới nội dung, đa dạng hình thức tuyên truyền, vận động…

Được biết, ngày 14/3/2023, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã có văn bản số 993/UBND-NLN về việc tăng cường thực hiện giảm tình trạng tảo hôn và phụ nữ dưới 18 tuổi sinh con. Trong đó, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương tiếp tục tăng cường hơn nữa việc triển khai thực hiện có hiệu quả công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào DTTS theo mục tiêu đã đề ra.

Hy vọng, với những giải pháp đồng bộ, sự kiên quyết vào cuộc của cấp ủy, chính quyền các cấp; tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh Lào Cai sẽ được giảm thiểu theo hướng bền vững. Góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS trên địa bàn.