Chị Phàn Thị May, thôn 5 Thuốc Hạ, xã Tân Thành, huyện Hàm Yên chia sẻ, nét đặc sắc trong trang phục người Dao không thể thiếu là những họa tiết hoa văn trang trí có cách thêu rất độc đáo, không theo mẫu, mà thêu theo trí tưởng tượng của từng người. Với mô típ là những hình ảnh quen thuộc, gần gũi với đời sống, như: Hoa lá, cỏ cây, rừng núi, động vật... mỗi bộ trang phục khác nhau ở hoa văn, người thêu luôn cố gắng sắp xếp sao cho việc sử dụng màu sắc, bố cục hài hòa, tươi sáng.

Đặc biệt, để biết được độ tinh xảo, kỹ thuật thêu cầu kỳ trong bộ trang phục của người Dao, phải kể đến chiếc quần. Phía trên quần màu đen tuyền, không có hoa văn, nhưng ở phía dưới, họa tiết được thêu rất tỷ mỷ. Những hoa văn trang trí ở hai ống quần thường là hình vuông, hình chữ nhật màu đỏ, vàng, trắng hay hình cây thông, hình quả trám... tạo nên sự cân đối hài hòa cho toàn bộ trang phục.

Trang phục người Dao ở mỗi địa phương cơ bản đều giống nhau, tuy nhiên cũng có những điểm khác biệt tạo nên sự phong phú, đa dạng trong sắc màu văn hóa. Trong đó, có sự khác biệt trong cách mặc, vấn khăn, xà cạp và thêm bớt các chi tiết... Điển hình như: Trang phục người Dao ở một số nơi thường có chuỗi quả bông len hình tròn, màu đỏ treo trước ngực. Số lượng và kích cỡ tùy quan niệm mỗi vùng.

Nếu trang phục người Dao ở Hùng Mỹ, Phúc Sơn (huyện Chiêm Hóa) có 9 quả bông, kích cỡ lớn thì ở Sơn Phú (huyện Na Hang) có 11 quả bông, kích cỡ bé hơn. Trang phục người Dao ở Bạch Xa, Tân Thành, Minh Khương (huyện Hàm Yên) lại chỉ có những tua rua màu đỏ quanh viền áo trước ngực.

Hiện nay, tại các bản làng nơi đồng bào Dao sinh sống, nhiều phụ nữ Dao vẫn tự tay làm trang phục cho mình và cho người thân trong gia đình. Qua đó, trang phục và nghệ thuật trang trí trên trang phục đã thực sự trở thành những thành tố quan trọng và cấu thành nên văn hóa của người Dao. Các mô típ hoa văn được trang trí vô cùng tinh tế, bố cục chặt chẽ, màu sắc rực rỡ và mang tính đặc trưng riêng.

Những cô gái ở độ tuổi lên chín, lên mười đã được các bà, các mẹ truyền dạy may vá thêu thùa. Khi đến tuổi trưởng thành cũng là lúc các thiếu nữ biết làm những trang phục đẹp cho riêng mình.

Với những nét độc đáo, riêng có, ngày 12/10 vừa qua, nghệ thuật trang trí trên trang phục truyền thống của người Dao được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Tự hào với danh hiệu này, ông Hoàng Anh Cương, Bí thư Huyện ủy Na Hang, cho biết: Là 1 trong 5 huyện có nghệ thuật trang trí trang phục của người Dao được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong thời gian tới chúng tôi tiếp tục xây dựng chương trình cụ thể để giữ gìn và phát huy di sản trên địa bàn huyện, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh nói chung và huyện Na Hang nói riêng.