Ở tuổi 16, Đ.T.M (làng K2, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh) lẽ ra phải được đến trường, vui chơi với bạn bè. Thế nhưng 2 năm trước đây, em đã theo chồng “lên xe hoa” bỏ lại giấc mơ đèn sách. Hiện nay, 2 vợ chồng Đ.T.M có 1 đứa con nhưng lại không có công ăn việc làm ổn định. Hằng ngày chồng đi làm thuê làm mướn, M. ở nhà chăm con.

Không có tiền lo cho con, nên cả nhà cứ bữa no bữa đói, cả hai mẹ con vì thế thường xuyên ốm đau. M. cười buồn: “Thấy bạn bè cùng lứa học lên cao, còn mình thì ở nhà, cuộc sống khó khăn, nghĩ lại thấy tiếc”.

Tương tự, học chưa hết lớp 7, nhưng vì tuổi trẻ bồng bột, Đ.T.Ư (làng Suối Đá, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạch) bỏ ngang lấy chồng. Giờ ở tuổi 22, Ư. đã có 3 đứa con nheo nhóc.

Tình trạng tảo hôn không chỉ xảy ra với các bé gái mà trẻ em trai vùng DTTS cũng không tránh khỏi cái vòng luẩn quẩn này. Đ.L (làng K4, Vĩnh Sơn) bỏ học từ lớp 8, đến 18 tuổi thì cưới vợ.

Đất đai chẳng có mấy, làm thuê làm mướn thì bữa có bữa không, thu nhập chẳng được bao nhiêu. L. thấy tiếc cho tuổi trẻ bồng bột ham chơi của mình. “Lúc ấy cha mẹ ai cũng cản nhưng mình có nghe đâu, giờ nghĩ lại thì muộn rồi”, L. thở dài.

Kết hôn sớm làm cho đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số thêm phần khó khăn. (Ảnh minh họa)

Một điều đáng bàn hiện nay trên địa bàn tỉnh Bình Định, tình trạng tảo hôn lại diễn ra khá nhiều ở các trường học. Cô Nguyễn Thị Hợp, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú huyện Vĩnh Thạnh cho biết: Ở vùng dân tộc và miền núi vấn đề vận động học sinh đến trường vốn đã khó khăn nay phải đối diện với tình trạng học sinh tự ý bỏ học để lập gia đình. Từ năm học 2011-2012 đến 2016-2017, có 33 học sinh bỏ học để lập gia đình.

Không chỉ ở huyện Vĩnh Thạnh, huyện miền núi Vân Canh cũng là điểm nóng của tình trạng tảo hôn. Theo báo cáo của cơ quan chuyên môn, trong 5 năm qua, trên địa bàn huyện Vân Canh có 52 trường hợp tảo hôn, trong đó có 39 trường hợp là nữ giới; chiếm tỷ lệ 75% so với tổng số trường hợp kết hôn sớm.

Còn theo Tổng điều tra do Ủy ban Dân tộc phối hợp với Tổng cục Thống kê tiến hành, đến năm 2015, tỉnh Bình Ðịnh có hơn 6.370 người tảo hôn, 143 người được xác định là hôn nhân cận huyết. Trong đó, huyện Vĩnh Thạnh là địa phương “nóng” nhất với 1.511 người tảo hôn, 47 người có hôn nhân cận huyết. Chỉ riêng năm 2017, huyện Vĩnh Thạnh có đến 29 cặp tảo hôn.

Có thể nói rằng, học sinh với tuổi trẻ bồng bột khi tự ý bỏ học đã không lường hết được hệ lụy mà mình phải đối mặt. Ông Đinh Thao, Người có uy tín ở làng K4, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh buồn rầu nói: “Ngày trước đàn ông Ba Na chỉ cưới vợ khi đã thạo việc nương rẫy, biết làm ra hạt lúa, củ mì, biết đan cái gùi, làm cái nhà... Đàn bà cưới chồng thì phải biết dệt vải, biết đan cái rổ, biết nấu nướng giặt giũ.

Hiện nay, đất sản xuất ngày càng eo hẹp, người dân cũng không còn sản xuất theo phương thức tự cung tự cấp. Nên các cháu mới 14, 15 tuổi hiện bỏ học không biết làm gì? Kéo theo cuộc sống khó khăn, thiếu thốn.

Việc kết hôn sớm cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, chất lượng dân số. Bác sĩ Nguyễn Thị Lộc, Trung tâm Y tế huyện Vĩnh Thạnh, phân tích: “Việc kết hôn sớm ảnh hưởng đến thể chất của các em, nhất là các em gái.

Khi chưa đủ tuổi trưởng thành, cơ thể chưa phát triển hết, việc quan hệ tình dục sớm, mang bầu, rồi sinh con, nuôi con khiến sự phát triển đầy đủ về thể chất của người phụ nữ bị chậm lại, thoái hóa.

Nhiều trường hợp để lại di chứng nặng nề, thậm chí có trường hợp tử vong. Bên cạnh đó, việc nuôi con thiếu hiểu biết cũng như ý thức trách nhiệm chưa có khiến đứa trẻ bị suy dinh dưỡng, còi cọc, dễ mắc bệnh”.

Để giảm thiểu và tiến đến xóa bỏ tình trạng trên, theo ông Trần Quốc Lại, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh, UBND tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo và giao các đơn vị liên quan triển khai hiệu quả Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2020” trên địa bàn tỉnh.

Qua thực hiện thí điểm tại xã Vĩnh Sơn và Trường PTDTNT huyện Vĩnh Thạnh, bước đầu đã có chuyển biến. Cụ thể, số trường hợp tảo hôn ở xã Vĩnh Sơn giảm 60% so với năm 2016; Trường PTDTNT huyện Vĩnh Thạnh năm học 2017-2018 chỉ còn 2 học sinh tảo hôn.

Từ kết quả thực hiện mô hình này, thời gian tới Ban Dân tộc tỉnh sẽ nhân rộng ra 6 địa phương có đồng bào DTTS sinh sống.

LÊ PHƯƠNG