Theo “Kho tàng diễn xướng dân gian Việt Nam” có thể chia hát Quan họ thành những dạng sau: Hát Quan họ ở hội, gọi là hát Hội. Hát Quan họ ở đám, gọi là hát Mừng. Hát Quan họ ở cửa đình, cửa đền, gọi là hát Thờ hát Cầu. Hát Quan họ tại nhà giữa hai nhóm Quan họ trai gái mời nhau, gọi là hát Canh. Trong đó, hát Hội và hát Canh là hai hình thức nổi bật, có giá trị văn hóa cao.

Cái đẹp nhất của văn hóa Quan họ chính là ở sự tinh tế, ý nhị trong cách ứng xử, trong tâm tư gửi gắm ở mỗi câu ca. Dù là nam hay là nữ, khi cất lời, người quan họ luôn nhún nhường bằng những câu thưa gửi: “Thưa chị hai, chị ba, biết thì ca trước để anh em chúng em cất bước theo sau”.

Quan họ đẹp từ lời chào đón khi khách đến chơi nhà: “Đốt than quạt nước pha trà mời người xơi/ Trà này quý lắm người ơi/ Mỗi người xơi mỗi chén cho em vừa lòng”. Hay “Giầu này trong tráp mở ra/ Giấu cha giấu mẹ đem ra mời chàng”. Nói về khoảnh khắc gặp mặt, người quan họ cũng mượn những hình ảnh đẹp: “Hôm nay sum họp trúc mai/ Tình chung một khắc nghĩa dài trăm năm”. Nói về nghĩa tình, người quan họ bảo: “Nghĩa người em để trong cơi/ Nắp vàng đậy lại để nơi giường nằm”.

Đến khi “Giã bạn”, những câu ca quan họ như níu chân kẻ ở người đi: “Người về em vẫn khóc thầm/ Đôi bên vạt áo ướt đầm như mưa”.

Sự sâu sắc, ý nhị trong lời ca, trong sinh hoạt văn hóa quan họ, tinh tế mà vẫn gần gũi, tình cảm chứ không đài các, cách xa.

Trong những năm qua, Bắc Ninh đã tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá Quan họ với nhiều hình thức phong phú cả trong và ngoài nước; xây dựng nhiều chương trình như về với Quan họ, hát Quan họ trên thuyền. Canh hát Quan họ đêm rằm đã trở thành hoạt động thường niên, thu hút hàng vạn khán giả theo dõi. Đây là một trung tâm lưu trữ, bảo tồn và khai thác Quan họ, nghiên cứu 34 chuyên đề, ký âm 107 bài Quan họ cổ, xuất bản 9 đầu sách về Dân ca Quan họ; khuyến khích phát triển các làng, câu lạc bộ Quan họ…

Từ chỗ chỉ có 49 làng Quan họ gốc và 34 câu lạc bộ, đến nay Bắc Ninh đã phát triển lên 369 làng Quan họ thực hành, 381 câu lạc bộ với trên 1 vạn hội viên tham gia, hàng nghìn người có khả năng truyền dạy. Đặc biệt, có hơn 140 câu lạc bộ ở các tỉnh và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

Quan họ Bắc Ninh đã lan tỏa tới mọi miền của Tổ quốc và trở thành một biểu tượng văn hóa hấp dẫn, góp phần tích cực trong quá trình hội nhập văn hóa quốc tế, mang một sức sống mới hòa vào dòng chảy thời đại của văn hóa dân tộc Việt Nam.