Bản sắc và hội nhập

Thời gian qua, nhiều làng đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã tổ chức các lớp truyền dạy cồng chiêng để duy trì bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời, các cấp, ngành của tỉnh cũng đưa ra nhiều giải pháp và tổ chức các hoạt động văn hóa nhằm giúp đồng bào các DTTS bảo tồn, phát huy giá trị Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên sau 15 năm được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Trên khắp buôn làng ở Kon Tum xanh thẳm nhiều năm qua vẫn rộn rã âm thanh cồng chiêng, tạo nên sức mạnh văn hóa tinh thần, niềm tin, tình đoàn kết giữa các dân tộc anh em. Về Kon Tum những ngày này để hòa cùng âm thanh cồng chiêng lúc trầm, lúc bổng như truyền nhiệt huyết, sức sống mạnh mẽ vào tâm hồn mỗi người con của thôn làng.

Đã nhiều năm nay, ngôi nhà của gia đình Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Trọng Nguyên ở tổ dân phố Hạ Ngoài, thị trấn Cao Thượng, huyện Tân Yên (Bắc Giang) trở thành địa chỉ cho gần 50 thành viên trong câu lạc bộ chèo của làng về đây hội tụ, sinh hoạt văn hóa, giao lưu văn nghệ.

Trước thực trạng thế hệ trẻ dân tộc Sán Dìu không biết nói và hát soọng cô, những người cao niên trong Câu lạc bộ Soọng cô Trung Mầu, xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc đã nỗ lực, tâm huyết truyền dạy hát, dạy nói cho các lớp thanh niên, học sinh nhằm gìn giữ hồn cốt văn hóa của dân tộc.

Nhằm khơi dậy tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa cộng đồng người Hà Nhì ở các xã, bản trên biên giới Tây Bắc, huyện Mường Nhé (Điện Biên) đã tổ chức “Lễ hội văn hóa Tết cổ truyền dân tộc Hà Nhì” cho người dân 4 xã: Leng Su Sìn, Chung Chải, Sín Thầu và Sen Thượng.

Then là một thực hành nghi lễ không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam, phản ánh các quan niệm về con người, thế giới tự nhiên và vũ trụ. Nghi lễ Then do các thầy Then thực hiện trong các lễ cấp sắc, giải hạn, cầu phúc, tang ma… Hiện nay việc bảo tồn, phát huy giá trị của Then trong đời sống hiện đại đang có nhiều khởi sắc.

Dịp cuối năm, chúng tôi ngược ngàn lên với mảnh đất Pa Tần xa xôi của huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên để chung vui tết cổ truyền Hoa mào gà (Mền loóng phạt ái) với đồng bào dân tộc Cống. Tết này, với bà con nơi đây thật đủ đầy, ý nghĩa hơn khi mùa màng bội thu, hạ tầng cơ sở được Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư, mở ra nhiều cơ hội để người Cống xây dựng cuộc sống ấm no hơn.

Ở miền Tây tỉnh Quảng Ngãi, hiếm thấy gia đình nào say mê bảo tồn, truyền dạy bản sắc văn hóa cổ truyền của dân tộc như gia đình Nghệ nhân Hồ Ngọc An, dân tộc Cor ở thôn 2, xã Trà Thủy, huyện Trà Bồng.

Huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) luôn được nhắc đến là địa phương có nhiều lễ hội đặc sắc của đồng bào các DTTS. Tận dụng thế mạnh này, những năm qua, chính quyền địa phương đã thực hiện tốt việc quảng bá hình ảnh về văn hoá, vùng đất và con người đến người dân trong nước và bạn bè quốc tế. Từ đó, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua du lịch và nâng cao ý thức trách nhiệm của Nhân trong bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá các dân tộc trên địa bàn.

Theo đánh giá của Phòng Văn hóa Thông tin (VH&TT) huyện Vân Canh (Bình Định), hiện nay số lượng nhạc cụ truyền thống, cũng như người biết chế tác, chỉnh sửa và sử dụng nhạc cụ truyền thống ngày càng ít. Ngoài ra, một số ngành nghề thủ công truyền thống như dệt thổ cẩm, đan lát...; hay như kiến trúc dân gian nhà rông, nhà sàn; các nghi thức, nghi lễ cưới, mừng lúa mới... cũng dần mai một. Trước thực trạng này, thời gian qua các nhà quản lý văn hóa, các cấp ủy, chính quyền cơ sở huyện Vân Canh đang tập trung cho công tác kiểm kê, sưu tầm và phục dựng các di sản văn hóa trên địa bàn, đặc biệt là các làng dân tộc Ba na, Chăm ...