Với đặc điểm về khí hậu, thổ nhưỡng không mấy thuận lợi, ảnh hưởng không nhỏ đến các kế hoạch, chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh nói chung và vùng đồng bào DTTS nói riêng, ông có thể thông tin bức tranh chung về vùng đồng bào DTTS hiện nay của tỉnh Quảng Bình, thưa ông?

Ông Trần Hữu Ninh: Vùng đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh Quảng Bình có diện tích tự nhiên khoảng 3.845 km2, có 9 xã biên giới với hơn 222 km đường biên giới tiếp giáp với nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào. Dân số tính đến 31/12/2022 là 11.038 hộ, 46.075 người. Trong đó, đồng bào DTTS là 6.066 hộ, 27.957 khẩu, sinh sống ở các huyện Minh Hóa, Tuyên Hóa, Bố Trạch, Quảng Ninh và Lệ Thủy. 

Tình hình đời sống Nhân dân vùng đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh cơ bản ổn định, bà con các DTTS hăng hái thi đua sản xuất. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên tuyến biên giới ổn định. Đồng bào các dân tộc chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, có tinh thần đoàn kết, tương trợ và khắc phục khó khăn để vươn lên.

Trong những năm qua, vùng DTTS và miền núi tỉnh gặp nhiều khó khăn do địa hình chia cắt, nằm ở vùng sâu vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh; trên địa bàn thường xuất hiện các đợt thiên tai như lũ lụt, mưa bão gây thiệt hại lớn tài sản, tính mạng của nhân dân và đồng bào DTTS, cũng như ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống của đồng bào. 

Tuy nhiên, được sự chỉ đạo, lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp nên tình hình an ninh, chính trị vùng đồng bào DTTS và miền nói chung và dọc tuyến biên giới nói riêng cơ bản ổn định; không xảy ra tình trạng hộ đồng bào DTTS bị thiếu đói trong đợt thiên tai lũ lụt, mưa bão.

Các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa xã hội vùng dân tộc và miền núi có những chuyển biến tích cực. Hệ thống trạm Y tế, nhà văn hóa, trường học ngày càng xây dựng hoàn thiện, đội ngũ y, bác sĩ, giáo viên từng bước được tăng cường, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; số trạm y tế, trường, lớp đạt chuẩn quốc gia, tỷ lệ học sinh đi học đúng tuổi, học sinh tốt nghiệp, hộ dùng nước sạch và có nhà vệ sinh tăng. 

Phong trào xây dựng nông thôn mới đang được đẩy mạnh, bộ mặt nông thôn vùng DTTS và miền ngày càng khởi sắc.Tình trạng thiếu đất sản xuất, lấn chiếm đất rừng làm nương rẫy, khai thác lâm sản trái phép về cơ bản đã được hạn chế...

Được biết, sự chuyển biến trong vùng đồng bào DTTS có vai trò "dẫn dắt" của đội ngũ những Người có uy tín trên địa bàn. Ông cho biết, tỉnh Quảng Bình đã tổ chức thực hiện chính sách đối với Người có uy tín như thế nào, thưa ông?

Ông Trần Hữu Ninh: Thực hiện các quy định của Thủ tướng Chính phủ và Ủy ban Dân tộc, hàng năm UBND tỉnh giao Ban Dân tộc tỉnh chủ trì, hướng dẫn và phối hợp với các địa phương thực hiện rà soát, tổng hợp, tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định công nhận Người có uy tín (hàng năm và giai đoạn) để làm cơ sở thực hiện đảm bảo, có hiệu quả các chính sách có liên quan đối với Người có uy tín trên địa bàn.

Giai đoạn 2011 - 2023, số lượng Người có uy tín trên địa bàn tỉnh Quảng Bình dao động từ 107 người (năm 2011) nhưng đến nay (năm 2023) còn lại 104 người. Nguyên nhân, do thực hiện việc hợp nhất giữa các bản lại với nhau.

Để thực hiện có hiệu quả chính sách cho Người có uy tín, hàng năm căn cứ vào số lượng Người có uy tín được phê duyệt, Ban Dân tộc tỉnh lập dự toán kinh phí và xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai, thực hiện chính sách cho Người có uy tín đảm bảo đúng quy định. Cụ thể như, tổ chức tập huấn bồi dưỡng kiến thức, học tập kinh nghiệm; hợp đồng cấp phát Báo Dân tộc và phát triển, Báo Quảng Bình; hợp đồng cấp radio và thiết bị (năm 2020 và bổ sung năm 2021), tổ chức Hội nghị giao lưu, biểu dương khen thưởng Người có uy tín tiêu biểu xuất sắc (tổ chức vào các năm 2013, 2014 và 2019).

Năm 2022, nhân dịp Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh thăm và làm việc tại tỉnh Quảng Bình. UBND tỉnh Quảng Bình đã tổ chức hội nghị biểu dương, khen thưởng các điển hình tiên tiến là Người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Quảng Bình.

Phối hợp với các địa phương và các ngành có liên quan, kịp thời động viên tinh thần, thăm hỏi vào dịp tết Nguyên đán, khi Người có uy tín ốm đau, người thân gặp khó khăn, hoạn nạn và Người có uy tín, thân nhân Người có uy tín qua đời cho các đối tượng trên địa bàn… Tổng kinh phí thực hiện chính sách cho Người có uy tín giai đoạn 2011-2023 là 5 tỷ 144 triệu đồng.

 Ông đánh giá thế nào về vai trò của Người có uy tín trên địa bàn, ông có thể giới thiệu về những tấm gương Người uy tín đang tạo ra sự lan tỏa trong cộng đồng hiện nay, thưa ông?

Ông Trần Hữu Ninh: Trong những năm qua, nhờ thực hiện tốt các chính sách dành cho Người có uy tín, Người có uy tín trên địa bàn đã phát huy được vị trí, vai trò làm cầu nối giữa các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể với Nhân dân vùng DTTS để truyền tải và triển khai thực tế chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cho người dân, nhất là những nội dung liên quan đến vùng DTTS và miền núi.

Người có uy tín đã góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn an ninh trật tự trên địa bàn, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Người có uy tín có vai trò quan trọng trong việc củng cố lòng tin của đồng bào DTTS, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới đối với chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước.

Nhiều Người có uy tín trong đồng bào DTTS là những tấm gương sáng trong việc nghiên cứu, học tập những chủ trương và chính sách mới của Đảng và Nhà nước; xây dựng các mô hình phát triển kinh tế, bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc; vận động bà con giữ gìn an ninh biên giới, tăng gia phát triển sản xuất để vươn lên thoát nghèo.

Ở các bản làng, xuất hiện rất nhiều tấm gương Người có uy tín tiêu biểu. Điển hình như ông Hồ Văn Pan, trú tại xã Kim Thủy, huyện Lệ Thủy, với mô hình sản xuất vườn ao chuồng, rừng kết hợp; ông Hoàng Binh, xã Kim Thủy, huyện Lệ Thủy với mô hình trồng rừng kinh tế kết hợp chăn nuôi gia súc; bà Cao Thị Lâm, xã Lâm Hóa, bà Hồ Thị Thanh, xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa là những Người có uy tín tích cực trong phát triển sản xuất kinh tế hộ gia đình, vận động bà con Nhân dân tích cực bảo vệ, cải thiện môi trường thôn, bản.

Hay như bà Hồ Thị Con, xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh là Người có uy tín tích cực trong việc chống lại hủ tục lạc hậu “nối dây” của người Bru-Vân Kiều, góp phần xóa bỏ hủ tục ra khỏi đời sống Nhân dân. Ông Hồ Ai, xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh là Người có uy tín tích cực bảo tồn, giữ gìn và phát huy tốt bản sắc văn hóa của người Bru – Vân Kiều. Ông Hồ Thoong, xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa là Người có uy tín tích cực trong vận động Nhân dân phát triển sản xuất, tham gia bảo vệ an ninh chính trị trên địa bàn và chấp hành chủ trương sáp nhập địa giới giữa các thôn, bản…

Xin trân trọng cảm ơn ông!