Hơn nửa đời người gắn bó với khung cửi

Trong căn nhà nhỏ của mình ở giữa làng Phung, chị Pel dành riêng một góc nhỏ để trưng bày các sản phẩm nghề dệt thủ công truyền thống. Một chiếc tủ kính chị dùng để xếp các bộ trang phục như váy, áo, khố,… và những phụ kiện nhỏ như túi xách, hộp kính và túi bút để khách hàng tiện lựa chọn. Phía trong, chị tận dụng không gian xung quanh nhà để treo từng tấm vải thổ cẩm với màu sắc bắt mắt và một chiếc máy may phục vụ cho việc may trang phục.

Nói về cái duyên gắn bó với nghề dệt truyền thống, chị Pel bộc bạch, nghề dệt của người Gia Rai thường do mẹ truyền dạy cho con gái trong nhà. Cũng như bao đứa trẻ cùng trang lứa, hơn 10 tuổi, chị đã được mẹ truyền cho tình yêu với sợi chỉ, khung dệt. Khi lớn lên, chị học hỏi thêm những người lớn tuổi những bí quyết riêng để dệt được những tấm thổ cẩm đẹp từ cách phối màu đến trang trí hoa văn, tạo nên những bộ trang phục tinh tế, bắt mắt.

“Họa tiết trên trang phục là một yếu tố quan trọng trong việc quyết định bộ trang phục đẹp hay xấu. Họa tiết càng cầu kì, mất nhiều thời gian sáng tạo thì giá trị bộ trang phục càng cao. Ngoài việc dệt họa tiết, hoa văn, để thiết kế thành những bộ trang phục bằng thổ cẩm cũng mất rất nhiều công đoạn. Vì vậy, giá thành mỗi bộ trang phục cũng khá cao (từ 600.000-1.700.000 ngàn đồng/bộ”, chị Pel cho biết.

Nhờ có tay nghề cao, các sản phẩm dệt của chị Pel đã được nhiều người trong làng và người dân các huyện lân cận như Chư Sê, Ayun Pa,… đến tìm mua. “Thường vào tháng 11, 12 sẽ bán được nhiều trang phục thổ cẩm nhất. Lúc này, người dân đã thu hoạch xong nên có thời gian và tiền đi sắm đồ”, chị Pel kể.

Nỗi lo mai một nghề truyền thống

Vừa giỏi nghề lại nhiệt tình, xông xáo, năng nổ, chị Pel đã tập hợp chị em trong làng thành lập “CLB dệt thổ cẩm làng Phung”. Hơn 20 năm nay, với vai trò Chủ nhiệm CLB dệt thổ cẩm, chị Pel luôn hết lòng hướng dẫn, chỉ dạy cho chị em nâng cao tay nghề và tìm đầu ra cho các sản phẩm dệt.

“Đối với những chị em muốn tham gia vào CLB dệt thổ cẩm để học nghề dệt, mình đều chỉ dạy tận tình. Khi có khách đặt hàng số lượng lớn, mình chia đều cho các chị em cùng làm để có thêm thu nhập, trang trải cho sinh hoạt gia đình”, chị Pel bộc bạch.

Tuy nhiên, 2 năm gần đây, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covd-19, đầu ra cho sản phẩm dệt thổ cẩm gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, các thành viên trong CLB cũng “rơi rụng” dần. Những ngày đầu mới thành lập, CLB có tới 52 thành viên chính thức, nhưng nay chỉ còn 20 thành viên.

Theo lời chị Pel,  “Một số người có tay nghề không còn mặn mà với nghề dệt vì khó khăn về đầu ra. Để làm ra sản phẩm thổ cẩm mất rất nhiều thời gian, trong khi giá mua nguyên liệu khá cao, sản phẩm làm ra không bán được sẽ khó quay vòng vốn. Bản thân tôi vẫn miệt mài giữ nghề nhưng nhiều chị em thì không có được sự đam mê và kiên nhẫn như vậy. Vì vậy, tôi rất lo nghề dệt của làng sẽ bị mai một”, chị Pel bộc bạch.

Bà Đinh Thị Hoa, Phó Chủ tịch UBND xã Biển Hồ cho biết: Hiện nay, UBND xã đã có những giải pháp để phát triển du lịch tại địa phương. Qua đó, xây dựng các mô hình làng văn hóa du lịch tại 2 làng đồng bào DTTS sinh sống với mục đích phát triển du lịch gắn với phát huy các giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc như trang phục, cồng chiêng, múa xoang… Từ đó, giúp người dân giới thiệu được văn hóa đến với du khách, đồng thời đưa các sản phẩm như dệt thổ cẩm, đan lát, rượu ghè,… ra thị trường nhằm tăng thu nhập, ổn định đời sống và tạo động lực cho các nghệ nhân giữ gìn các nghề truyền thống.