Nghề lạ hái ra tiền

Tháng 9, sầu riêng Đắk Lắk bước vào vụ thu hoạch chính, không khí vụ mùa rộn ràng khắp nẻo. Các vườn sầu riêng đông vui, người cắt quả, người đẩy xe rùa chở sầu riêng tập kết lên xe tải, tất cả cùng vui cười hạnh phúc.

Có mặt tại vườn sầu riêng 2ha ở xã Ea Kênh, huyện Krông Pắk, hòa mình vào không khí lao động nhộn nhịp và nghe câu chuyện gõ sầu của những thợ miền Tây ngược ngàn lên Tây Nguyên kiếm sống hấp dẫn đến lạ. Chỉ một động tác cầm con dao nhỏ, gõ vào quả sầu riêng để nghe âm thanh,người thợ có thể xác định tuổi của quả.

Anh Trần Văn Hứa (SN 1980), quê ở xã Tân Phong, huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang, ngược ngàn lên Đắk Lắk hành nghề gõ sầu riêng thuê, thu nhập mỗi ngày 2 triệu đồng. Hành nghề gõ sầu riêng nhiều năm, anh Hứa hiểu cặn kẽ mỗi loại sầu riêng sẽ có tuổi thu hoạch khác nhau. Với sầu riêng đô na, có độ tuổi từ 120-130 ngày là có thể thu hoạch được; còn sầu ri6 thì chỉ cần 100 ngày là thu hoạch.

Để trở thành thợ chuyên nghiệp như bây giờ, anh Hứa cũng mất thời gian dài theo những người đi trước rong ruổi khắp vùng trồng sầu riêng từ Tiền Giang, Tây Ninh, đến Đồng Nai, Bình Phước, rồi ngược lên cao nguyên Đắk Lắk, Lâm Đồng học hỏi. Không những thế, anh còn góp vốn đầu tư cùng một số lái thương đến các vườn sầu riêng thu mua để tự cắt, tự trải nghiệm. 

“Có lần, tôi và một số người quen góp vốn đi thu mua sầu riêng, tự tay cắt hàng, nhưng vì chưa có kinh nghiệm gõ, nghe nên cắt nhầm khối lượng lớn sầu non. Đợt đó, cả nhóm chúng tôi lỗ cả tỉ đồng. Tiếp tục đi theo thợ giỏi đúc kết thêm kinh nghiệm, tôi học được những kinh nghiệm quý báu và bây giờ có thể tự tin gõ quả sầu đạt tuổi chuẩn 100%”, anh Hứa tự tin khoe.

Vừa dứt lời, anh Hứa cầm con dao nhỏ cán màu vàng leo lên cây sầu riêng gần nhất, tay cầm con dao gõ cán vào quả sầu và tập trung nghe âm thanh phát ra của từng quả. Xác định quả đủ tuổi, anh quay lưỡi dao cắt quả sầu rồi ném xuống cho người chụp dưới đất. 

“Quả sầu riêng già sẽ phát ra tiếng bộp bộp. Tiếng bộp bộp cho thấy bên trong quả sầu riêng đã rỗng. Vỏ quả sầu nở, múi và vỏ sầu đã tách rời nhau. Còn khi gõ quả sầu phát ra âm thanh boong boong, thì quả sầu còn non và chưa đủ tuổi để thu hoạch”, anh Hứa giải thích.

Bên cạnh việc gõ, lắng âm thanh, người thợ gõ sầu giỏi còn dựa vào màu sắc của gai, vỏ của quả sầu để đoán tuổi. Nếu gai và vỏ của quả sầu riêng đã ngả sang màu sậm, thì cho thấy quả đã già, đến tuổi thu hoạch. Cẩn thận hơn nữa, trước khi thu vườn sầu, thợ gõ vào thăm vườn, cắt một quả kiểm tra cơm. Nếu cơm sầu riêng có màu vàng, ăn thấy có bột và vị ngọt thanh, thì cho thấy quả sầu đến độ tuổi khoảng 130 ngày, đủ tuổi để cắt. Vườn sầu riêng đó đã đến thời điểm thu hoạch.

Có sức khỏe cùng với kinh nghiệm hành nghề nhiều năm, anh Hứa được các thương lái ở miền Tây thuê đi các tỉnh để thu hoạch. Công việc vất vả, nhưng bù lại tiền công lại cao, mỗi ngày đi gõ sầu riêng, anh Hứa bỏ túi 2 triệu đồng, mỗi năm thu nhập 200 - 400 triệu đồng. Trừ chi phí đi lại, ăn uống cũng đủ nuôi gia đình, trang trải cuộc sống.

Cần sức khỏe và tinh ý

Hành nghề gõ sầu tiền công cao hơn so với các nghề khác, nhưng công việc này cũng lắm gian nan. Việc gõ sầu riêng tưởng chừng như đơn giản, nhưng lại đòi hỏi người thợ phải có cái tâm, sức khỏe và sự tinh ý thì mới bám trụ được với nghề.

Công việc gõ sầu riêng phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, hiểm nguy. Leo lên cây để gõ quả sầu, nếu người thợ không cẩn thận quan sát, đạp trúng cành khô, mục, nguy cơ tai nạn, thương tích sẽ rất cao. Bên cạnh đó, công suất làm việc cũng cao hơn rất nhiều so với công việc khác, bởi ban ngày người thợ gõ, hái sầu ở các vườn, đêm về mang hàng đến vựa để chốt công, có những hôm quá nửa đêm chưa xong việc.

Cũng có nhiều năm hành nghề gõ sầu ở nhiều tỉnh khu vực Tây Nam Bộ, Đông Nam Bộ đến Tây Nguyên, anh Trần Văn Hải, 38 tuổi, trú tỉnh Tiền Giang cho hay: Trước khi làm người thợ gõ giỏi, thì phải học tính cẩn thận, tỉ lỉ từng chi tiết. Từng bước chân khi leo lên phải thận trọng quan sát từng cành, chọn cành cây chắc, khỏe được chủ vườn neo dây mới đặt chân lên. 

Các vườn sầu riêng trên địa bàn huyện đang vào mùa thu hoạch chính vụ, giá sầu riêng năm 2023 tăng mạnh so với những năm trước. Thương lái từ nhiều tỉnh, thành đổ về thu mua, thu hoạch sầu riêng. Đến nay, việc thu mua sầu riêng trên địa bàn đang diễn ra thuận lợi, với giá cả ổn định.

Bà Ngô Thị Minh TrinhPhó Chủ tịch UBND huyện Krông Pắk (tỉnh Đắk Lắk) cho biết

Thêm vào đó, người thợ gõ sầu giỏi nghề còn phải cẩn thận trong việc chọn quả, nếu chẳng may xác định tuổi quả không đúng sẽ gây thiệt hại lớn về kinh tế. Những quả sầu riêng chưa đạt độ tuổi, còn non thì người thợ buộc phải bồi thường cho thương lái, thậm chí phải mua lại toàn bộ số sầu riêng non đã cắt nhầm. 

Để an toàn cả sức khỏe, đảm bảo kinh tế, người thợ gõ luôn phải nêu cao trách nhiệm trong công việc, cố gắng học hỏi kinh nghiệm mỗi ngày để gõ, hái chuẩn những quả già, đủ độ tuổi, bảo đảm chất lượng hàng và cả an toàn sức khỏe.

Đắk Lắk là địa phương có sản lượng sầu riêng lớn thứ 2 cả nước. Tính đến 6/2023, diện tích sầu riêng toàn tỉnh khoảng 28.625,2 ha. Sản lượng sầu riêng ước đạt 190,2 nghìn tấn. Trong đó, huyện Krông Pắk được xem là vựa sầu riêng lớn nhất tỉnh, với diện tích khoảng 8.000ha, sản lượng năm 2023 ước tính khoảng 80.000 tấn. Những ngày nay, các vườn sầu riêng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk đang rộn ràng vào mùa thu hoạch.