Ngày Nhân quyền Quốc tế năm nay diễn ra trong bối cảnh thế giới tiếp tục bị ám ảnh bởi bóng ma Covid-19. Nhiều nước công bố những “kỷ lục” mới về số ca lây nhiễm và số ca tử vong. Đáng nói hơn, đó không phải là những quốc gia kém phát triển, có hệ thống y tế lạc hậu mà lại tập trung ở những nước phát triển bậc nhất thế giới. Covid-19 đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người. Mỗi ngày qua đi, lại có thêm hàng nghìn gia đình mất người thân. Thất nghiệp, nghèo đói, nhiều lĩnh vực của đời sống kinh tế- xã hội tiếp tục ngưng trệ.

“Cuộc sống, sinh hoạt bình thường của người Việt Nam hiện nay là mơ ước của nhiều nước trên thế giới”, đúng như những gì mà Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã nói tại diễn đàn Quốc hội hồi tháng 5 vừa qua. Ngay cả khi Covid-19 bùng phát lần thứ 3 ở Việt Nam thì phát biểu của ông Vũ Đức Đam vẫn không lạc hậu. Trẻ em đã trở lại trường học, nhà máy, công xưởng, cửa hàng, siêu thị đã tấp nập trở lại. Đất nước gần 100 triệu dân đã trở về với trạng thái bình thường mới. Ai cũng thấm thía sau khoảng thời gian giãn cách, cuộc sống gần như “tê liệt”. Nhưng, trên hết, ai cũng cảm nhận rõ sự an toàn khi Chính phủ tuyên bố “chống dịch như chống giặc” và đặt mục tiêu tối thượng là bảo vệ tính mạng con người. Cả hệ thống chính trị được “kích hoạt” mà ở đó, bao nhiêu sức người, sức của cũng không thể đong đếm được. Kết quả là số người mắc và tử vong vì Covid-19 ở Việt Nam đã được kiểm soát ở mức thấp nhất có thể. Thế giới dành cho Việt Nam sự ngưỡng mộ. Hàng vạn Kiều bào ở khắp nơi trên thế giới, trong cơn hoạn nạn đã được Tổ quốc dang tay đón về.

Covid-19 đã kéo tăng trưởng của Việt Nam xuống mức thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Một số địa phương có mức tăng trưởng âm. Cuộc sống bộn bề khó khăn nhưng khi dịch bệnh quay trở lại, người đứng đầu Chính phủ vẫn giữ nguyên quan điểm: có thể hy sinh tăng trưởng nhưng phải bảo toàn tính mạng cho dân. Chính phủ ngay lập tức tuyên bố dừng các chuyến bay thương mại, cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận khó khăn kéo dài. Người Việt vẫn thường tâm niệm “còn người thì còn của”. Khi tính mạng không giữ được thì mọi giá trị khác cũng trở nên vô nghĩa.

Dịch bệnh chưa qua, cả khúc ruột miền Trung lại oằn mình chống bão. Nhà cửa, ruộng vườn và bao nhiêu thành quả tích góp sau nhiều năm đã trôi theo dòng nước lũ. Hàng triệu người dân rơi vào cảnh khó khăn, thiếu đói. Nhưng, cũng chính trong hoàn cảnh ngặt nghèo đó, tinh thần “còn người, còn của” một lần nữa lại ngời sáng. Mệnh lệnh cứu dân, hạn chế thấp nhất thiệt hại của thiên tai được phát đi. Sức tàn phá của thiên tai cũng không khuất phục được ý chí con người. Hình ảnh hàng vạn chiến sĩ quân đội, công an dầm mình trong mưa bão để cứu dân đã truyền đi thông điệp mạnh mẽ về sự hy sinh, về tinh thần phục vụ. Bão lũ qua đi, câu nói của Thiếu tướng Nguyễn Văn Man – Phó tư lệnh quân khu 4 trước khi hy sinh trên đường vào thủy điện Rào Trăng 3 vẫn còn đọng mãi: “Nhân dân đang cần chúng ta từng giờ, từng phút. Dù khó khăn thế nào cũng phải đi, kể cả hy sinh”.

Bảo vệ tính mạng của dân trong thiên tai, dịch bệnh chính là bảo vệ "quyền được sống". Nói về “quyền con người” mà không đặt “quyền được sống” ở vị trí cao nhất thì sẽ là thiếu sót. Hồ Chủ tịch từng dẫn Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ, trong đó, "quyền sống" đứng ở vị trí đầu tiên rồi mới đến "quyền sung sướng" và "quyền tự do".

Đâu đó người ta vẫn cổ vũ cho quyền tự do cá nhân, tự do xuống đường nhưng trong cơn đại dịch này, thứ tự do đó lại vô tình trở thành tác nhân gia tăng số người mắc và tử vong vì Covid. Tự do cá nhân mà không đặt trong mối tương quan với lợi ích cộng đồng, lợi ích số đông thì cũng đến lúc, thứ tự do đó phải trả giá.

Một du học sinh Việt khi bước chân đến xử sở tự do đã từng mong muốn học xong sẽ ở lại để có cuộc sống tốt hơn. Nhưng rồi, khi dịch bệnh mới bùng phát, em bị cô lập, bị kỳ thị khi đeo khẩu trang đến lớp. Trở về đất nước, trải nghiệm những ngày cách ly ở một doanh trại quân đội, chính du học sinh này đã viết: “Tôi mang gánh nặng về cho Tổ quốc. Cảm ơn tất cả vì đã cho tôi cảm giác an toàn, ấm áp”./.