Tăng cường công tác vận động, tuyên truyền

Tỉnh Bắc Kạn có gần 90% dân số là đồng bào DTTS. Theo thống kê của ngành chức năng và các địa phương, từ năm 2016 đến nay, trên địa bàn các xã vùng cao Bắc Kạn có tới hơn 700 vụ tảo hôn và hơn 10 trường hợp hôn nhân cận huyết thống (tỷ lệ tảo hôn chiếm khoảng 6% so với kết hôn đúng độ tuổi). Hầu hết các trường hợp này là những em học sinh nữ dân tộc Mông, Dao độ tuổi 14-17, và nam độ tuổi từ 16 đến 19 ở các thôn vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS như các xã: Công Bằng, Bằng Thành, Cổ Linh, Cao Tân (huyện Pác Nặm); Bình Trung (huyện Chợ Đồn); Cốc Đán, Thượng Quan (huyện Ngân Sơn); Vũ Loan (nay là xã Văn Vũ), Lương Thượng (huyện Na Rì). 

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó chủ yếu là ảnh hưởng của quan niệm, hủ tục, tập quán lạc hậu; tâm lý muốn sớm có nhiều con cháu, có người nối dõi và có thêm lao động trong gia đình…

Để góp phần hạn chế tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào DTTS của tỉnh, Ban Dân tộc tỉnh Bắc Kạn đã tham mưu với tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan phối hợp với UBND các huyện, các xã triển khai xây dựng và duy trì thực hiện mô hình điểm Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015 - 2020”. 

Cụ thể, tỉnh Bắc Kạn đã thực hiện 11 mô hình điểm về giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, trong đó, có 2 mô hình được thực hiện từ năm 2016 tại xã Bộc Bố và Trường Tiểu học và THCS Giáo Hiệu (Pác Nặm) và 9 mô hình thực hiện từ năm 2018 tại các xã: Công Bằng, Bằng Thành, Cổ Linh, Cao Tân (huyện Pác Nặm); Bình Trung (huyện Chợ Đồn); Cốc Đán, Thượng Quan ( huyện Ngân Sơn); Vũ Loan (nay là xã Văn Vũ), Lương Thượng (huyện Na Rì).

Đề án cung cấp các sản phẩm, thông tin đến các địa phương thực hiện mô hình một lượng lớn tờ rơi, tờ gấp, áp phích, băng đĩa hình bằng tiếng dân tộc Mông, Dao, nội dung tuyên truyền về hạn chế tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Cùng với đó, thực hiện các hoạt động tư vấn, can thiệp tại các mô hình điểm; phối hợp tư vấn tại chỗ cho người trong độ tuổi thành niên. Đồng thời, tổ chức hàng chục lớp tập huấn kiến thức, pháp luật liên quan cho các trưởng thôn, Người có uy tín, đại diện các tổ chức đoàn thể.

Triển khai 5 nội dung chính trong giai đoạn mới

Từ kết quả đạt được, ngày 22/01/2021, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 95/QĐ-UBND về kế hoạch thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2025”. Theo đó, giai đoạn 2021 - 2025, các đơn vị, địa phương tập trung thực hiện 5 nội dung chính, gồm: Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, cung cấp thông tin, phổ biến giáo dục pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình cho đồng bào DTTS; biên soạn, cấp phát các tài liệu tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật và cung cấp kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn liên quan đến hôn nhân và gia đình cho đồng bào DTTS; Tiếp tục duy trì hiệu quả hoạt động của 11 mô hình điểm “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS tỉnh Bắc Kạn” và khảo sát, nhân rộng các mô hình mới trong giai đoạn 2021 - 2025; Tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, giao lưu, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn pháp luật liên quan về hôn nhân và gia đình trong đồng bào DTTS…

UBND tỉnh cũng giao các sở, ngành liên quan căn cứ chức năng, nhiệm vụ chủ động phối hợp với Ban Dân tộc tỉnh triển khai có hiệu quả các nội dung theo kế hoạch.UBND các huyện, thành phố chỉ đạo các tổ chức chính trị - xã hội tích cực tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân tại các, thôn, bản vùng có nguy cơ tảo hôn cao; vận động Nhân dân, đồng bào dân tộc thiểu số chấp hành nghiêm pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình cũng như về tác hại của việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ảnh hưởng đến chất lượng dân số.

Trong những tháng đầu năm 2021, khi chưa bùng phát đợt dịch Covid-19 lần thứ tư, Ban Dân tộc tỉnh đã phối hợp với Tỉnh đoàn Bắc Kạn tổ chức các hoạt động truyền thông trực tiếp và gián tiếp qua phóng sự, thi ghép tranh, thi kiến thức và tiểu phẩm tại Trường Tiểu học và THCS Hoàng Trĩ (huyện Ba Bể); Trường Tiểu học và THCS Giáo Hiệu (huyện Pác Nặm); Trường THCS Đôn Phong (huyện Bạch Thông). Tại đây, hàng ngàn lượt học sinh được tham gia vào các hoạt động truyền thông để trang bị các kiến thức pháp luật về hôn nhân và gia đình, hiểu hơn hệ lụy từ việc tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để chủ động phòng tránh. 

Từ thời điểm cuối tháng 4/2021 đến nay, do ảnh hưởng dịch Covid-19, Ban Dân tộc tỉnh Bắc Kạn đã linh hoạt thay đổi phương thức tuyên truyền phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thông bằng pháp gián tiếp như: Biên soạn và phát hành bản tin “Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng DTTS” định kỳ hằng tháng; phối hợp cùng Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh; Báo Bắc Kạn truyền thông về giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; tuyên truyền thông qua tờ rơi, áp phích và một số tài liệu khác...

Những hoạt động tuyên truyền trực tiếp như tuyên truyền miệng, tổ chức các hội nghị, hội thi về chủ đề giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở các trường học và địa bàn vùng DTTS, vùng cao, vùng xa sẽ được triển khai tổ chức khi không còn dịch Covid-19.