Theo các già làng người Thái: “Khi mặt đất bằng lá đa, bầu trời bằng vảy con ốc, núi rừng bằng dấu chân con gà ri thì đã có Xăng Khan”. Đây là nghi lễ mang đậm bản sắc văn hóa tâm linh truyền từ đời này sang đời khác, đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt văn hóa của đồng bào dân tộc Thái hàng trăm năm nay.
Lễ hội Xăng Khan là ngày vui của bản Thái nói chung và họ hàng nhà các ông mo nói riêng. Đây không chỉ là ngày lễ cầu yên để người dân khắp bản làng trả ơn thầy mo đã chữa khỏi bệnh cho gia đình mà còn là ngày để các đôi trai gái có dịp gặp gỡ, giao lưu và nên duyên vợ chồng. Lễ hội Xăng Khan của đồng bào Thái miền Tây xứ Nghệ cũng vừa được Bộ VHTT&DL công nhận là là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (tháng 3/2018). Lễ hội Xăng Khan của đồng bào Thái miền Tây Nghệ An tại Làng Văn hóa-Du lịch các Dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) vào dịp Kỷ niệm 10 năm Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam.
NGỌC TUẤN