Phóng sự

So với hơn chục năm trước đây, giờ cuộc sống của người Nùng ở Khăm Kheo đã tiến bộ vượt bậc rồi. Có một nét văn hóa, mà người Nùng Khăm Kheo tự hào lắm, là bà con vẫn tự tay trồng lấy cây chàm, tự mua vải về nhuộm để may lấy chiếc áo, chiếc váy, chiếc khăn cho mình.

Làng An Xá bên dòng Kiến Giang yên ả, từng thấm đượm bao kỉ niệm ấu thơ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp với quê nhà Lệ Thủy. Những con sóng bạc đầu nơi đảo Yến - Vũng Chùa như vỗ về tướng Giáp, ru mãi giấc ngủ ngàn năm. Từ An Xá đến Vũng Chùa đã là một vòng non nước Quảng Bình, đưa ta qua bao miền kí ức về một vị tướng huyền thoại của dân tộc.

Thi thoảng lên mạng xã hội lướt chơi, rất hay gặp những người thích xê dịch than phiền cuồng chân cẳng, bởi đã lâu không được đi đâu do "giặc dịch" Covid-19 quái ác hoành hành. Ấy cũng là lẽ thường, bởi có những người lâu lâu không được ra khỏi nhà, ra khỏi phố phường chật chội, sẽ có lúc cảm thấy trạng thái như bị ốm. Tôi không hẳn thuộc diện thích bay nhảy, nhưng đặc thù công việc nên cũng thường di chuyển. Ngày mới ra trường, phận phóng viên mới toe không mối quan hệ, ít kinh nghiệm, kiến thức chưa nhiều nên buộc phải đi xa mới có thể tìm kiếm, phát hiện đề tài mà thi thoảng viết được bài gọi là ra tấm, ra món.

Chỉ chưa đầy 1.000 đồng/kg muối, người làm muối ở Bình Định lắt lay với nghiệp bao đời. Trên những đồng muối trắng, mồ hôi của diêm dân hòa lẫn với những giọt nước mắt nhỏ xuống đồng nước. Nước mắt và nước muối - nước nào cũng đắng chát.

Lẽ ra, tuổi thơ của các em sẽ rất hồn nhiên; sẽ hớn hở được cắp sách đến trường… Nhưng không, tuổi thơ của những đứa trẻ ở nhiều bản làng vùng cao đang bị “đánh cắp”; chưa kịp lớn, các em đã phải theo cha mẹ lên nương, lên rẫy, vào rừng kiếm sống; chưa kịp trưởng thành thì đã là lao động chính trong nhà, rồi vội vàng lấy vợ, lấy chồng…

Nahria Ya Duck, người một thời được mệnh danh là “con hùm xám” trong lực lượng Fulro khi giữ chức “Đệ nhất Phó Thủ tướng”. Theo tiếng gọi chính nghĩa, ông trở về với đồng bào, quê hương và trở thành một cán bộ đầy nhiệt huyết của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQVN) tỉnh Lâm Đồng với vai trò Phó Chủ tịch, đồng thời là Ủy viên Trung ương MTTQVN, đại biểu Quốc hội. Từ ngày nghỉ hưu, ông về lại buôn làng quê nhà Ka Đô (Đơn Dương, Lâm Đồng) sống giữa tình thân của bà con đồng tộc. Về thăm Nahria Ya Duck trong một ngày tháng sáu, chúng tôi ghi lại câu chuyện và những tâm sự chân thành từ cuộc đời đầy sóng gió của ông - nhân chứng của một thời…

Thời điểm này đang là mùa ươi, loại quả đặc biệt dùng để làm thuốc và làm nước giải khát rất tốt. Bởi thế, giá mỗi kg ươi cao xấp xỉ 200 ngàn đồng khiến hàng ngàn người dân đổ về những cánh rừng thuộc các tỉnh, Quảng Nam, Quảng Ngãi... để săn ươi kiếm lời.

Chưa ai từng nghĩ “rước” chè hoa vàng từ rừng về vườn nhà. Thế mà, “ông trẻ” Hà Minh Tuấn, ở bản Cọ Muồng, xã Châu Kim, huyện Quế Phong (Nghệ An) lại dám “to gan lớn mật” đến vậy.

“Em đã bao giờ nghe đến thác Bring chưa? Đây là một trong những thác nước hùng vĩ và hoang sơ trên địa bàn huyện Kon Rẫy, gần như chưa có sự tác động bởi con người. Nếu có dịp, em hãy tự mình trải nghiệm xem sao, chị nghĩ địa điểm này sẽ không làm em thất vọng đâu”. Lời giới thiệu ngắn gọn của một đồng nghiệp trong chuyến tác nghiệp đã khơi dậy sự tò mò, tính hiếu kỳ và tôi có chuyến trải nghiệm với thác Bring.

Dòng sông Kiến Giang đẹp, thơ mộng, yên ả chảy giữa vùng quê Lệ Thủy trù phú, nổi tiếng lúa vàng trĩu hạt. Kiến Giang còn là nơi đưa “Cậu Võ” ở làng An Xá ra giúp nước nhà, trở thành một vị tướng tài ba lỗi lạc không chỉ của dân tộc mà nổi tiếng khắp năm châu.