Đi đầu trong phát triển kinh tế

Đầu những năm 1990, không còn muốn bó buộc bởi ruộng lúa, nương khoai, chị Hoàng Thị Chắp, dân tộc Giáy, Người có uy tín ở thôn Luổng Đơ, xã Cốc San (TP. Lào Cai) đã mạnh dạn bàn với chồng, thầu đất đào ao thả cá. Ngày đầu khởi nghiệp vô cùng khó khăn do nguồn giống ở xa, thiếu vốn, thiếu kỹ thuật nhưng hai vợ chồng vẫn xác định quyết tâm gắn bó với nghề.

Sau nhiều năm vừa làm vừa tìm tòi, học hỏi, chị Chắp đã làm chủ được các kỹ thuật về nuôi thả cá. Đặc biệt, gia đình chị đã nuôi thành công giống cá bỗng, đây là loài cá có giá trị kinh tế cao, chất lượng thịt thơm ngon, được rất nhiều người ưa thích nên đầu ra tương đối ổn định; hiện nay giá bán trên thị trường khoảng 350 - 400 nghìn đồng/kg. 

Cá thương phẩm của gia đình chị không chỉ cung cấp cho thị trường trong tỉnh mà còn bán ra các tỉnh Lai Châu, Yên Bái, Hà Giang… Ngoài ra, chị Chắp còn mạnh dạn đầu tư ươm nuôi cá giống, cung cấp cho hầu hết các hộ nuôi cá trong tỉnh cũng như các tỉnh lân cận.

Từ chỗ chỉ nuôi nhỏ lẻ, đến nay gia đình chị đã phát triển thành trang trại chăn nuôi cá với quy mô lớn, mỗi năm doanh thu đạt trên 1 tỷ đồng. Đặc biệt, mô hình kinh tế của gia đình chị đang giải quyết công ăn việc làm thường xuyên cho hàng chục lao động địa phương với mức lương từ 4 - 5 triệu đồng/người/tháng, tùy từng công việc. Ngoài ra, gia đình chị cũng đã giúp đỡ hàng trăm hộ dân trong thôn, trong xã về vốn, giống, kỹ thuật chăn nuôi cá để chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập.

Với những kết quả trong sản xuất kinh doanh và công tác xã hội, chị Chắp là một trong những điển hình của Hội Nông dân tỉnh Lào Cai đi dự Hội nghị Biểu dương nông dân sản xuất giỏi toàn quốc vừa qua, và được UBND tỉnh Lào Cai lựa chọn đi dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc giai đoạn 2016 - 2020 tại thủ đô Hà Nội.

Bảo tồn văn hóa truyền thống

Từng công tác nhiều năm ở huyện, khi về nghỉ hưu, ông Hoàng Sín Hòa, dân tộc Nùng, ở xã Nấm Lư, huyện Mường Khương luôn tâm niệm, về hưu không phải là để nghỉ ngơi. Được bà con tín nhiệm bầu là Người có uy tín, ông Hoà luôn đau đáu làm sao để thực hiện được mong muốn là khôi phục, bảo tồn lưu giữ những làn điệu dân ca Nùng Dín.

Theo ông Hòa, dân ca Nùng Dín không có sách mà chỉ được lưu truyền miệng. Những người thuộc và hát được những làn điệu cổ nay đã bước sang tuổi cổ lai hy, nếu không sớm tiến hành ghi chép, sưu tầm lại những bài hát đó thì sợ không kịp. 

Vì thế, nơi nào có nghệ nhân, nơi nào có người biết hát dân ca Nùng Dín cổ, là ông tìm đến để hỏi han, để nghe hát, rồi ghi chép cẩn thận, tỉ mẩn từng câu hát, từng làn điệu rồi phiên âm sang chữ quốc ngữ để nhiều người đều có thể học hát được. 

Ông Hòa cũng tới các gia đình trong thôn, xã để tìm kiếm và vận động những giọng hát tốt tham gia vào Câu lạc bộ (CLB) dân ca Nùng Dín. Nhờ đó, được thành lập từ tháng 3/2012, đến nay, CLB bộ dân ca Nùng Dín vẫn duy trì đều đặn 2 tháng sinh hoạt 1 lần. 

Không dừng lại ở hoạt động này, ông còn cùng với một số thành viên trong câu lạc bộ đến từng thôn, bản, các trường học trên địa bàn để tổ chức các lớp học dân ca cho thanh thiếu niên, nhi đồng. Qua đó, giúp thế hệ trẻ thêm yêu mến và tự hào về nét đẹp truyền thống của dân tộc mình. Nếu như ở thời gian đầu, toàn xã chỉ có 4 thôn có người biết hát dân ca cổ, thì đến nay đã có 11/11 thôn có người biết hát dân ca Nùng Dín, và đã bước đầu khôi phục được làn điệu hát giao duyên gần như đã bị thất truyền.

Bản thân ông Hòa đã thuộc và lưu giữ được 48 bài hát cổ của 5 làn điệu chính là: Hát mâm cỗ, hát giao duyên, hát mừng, hát chính sự và hát tự sự … Trong những ca khúc đặt lời mới, ông còn lồng ghép vào nội dung tuyên truyền những chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước như: Luật Hôn nhân gia đình, đất đai, phòng trừ mê tín dị đoan... để hát tại các thôn bản trong các dịp lễ, tết dân tộc. Qua đó, tạo sự đồng thuận mạnh mẽ trong Nhân dân cùng chung tay bài trừ hủ tục lạc hậu, thi đua lao động sản xuất…

Ông Hòa đã vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú năm 2015. Năm 2017, Ban Chấp hành Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam tặng Bằng khen, ghi nhận ông là Người cao tuổi tiêu biểu ở cơ sở khu vực Tây Bắc.

Giúp người dân xóa bỏ hủ tục

Trước đây, các hủ tục trong việc cưới, việc tang như: Người chết để nhiều ngày trong nhà, tổ chức cưới ăn uống nhiều ngày, thách cưới tốn kém…luôn tồn tại ở thôn Nậm Giang 1, xã Nậm Chạc, huyện Bát Xát. Là Người uy tín của thôn, anh Sùng A Phừ, dân tộc Mông, luôn suy nghĩ, phải làm sao giúp bà con xóa bỏ các hủ tục để tập trung phát triển kinh tế, từng bước xóa đói giảm nghèo.

Theo anh Phừ, những hủ tục này đã tồn tại bao lâu nay, việc một sớm một chiều để bà con xóa bỏ là điều không dễ. Muốn bà con tin và thực hiện đòi hỏi phải kiên trì vận động. 

Vì vậy, anh Phừ đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể trong xã tổ chức 60 buổi tuyên truyền với 1.200 lượt người tham gia. Đồng thời, tổ chức tập huấn, tuyên truyền chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước về thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang cho đội ngũ thầy mo, thầy cúng cải tiến việc xem ngày, chọn giờ chôn cất người chết… Bản thân anh Phừ, không kể ngày đêm, mưa gió vẫn đến từng nhà có đám để vận động bà con thực hiện theo nếp sống mới.

“Bây giờ thì khác nhiều rồi, việc tổ chức các nghi lễ trong tang lễ cho người chết được tiến hành đúng quy định, người chết không để trong nhà quá 48 giờ mà đưa đi chôn cất rồi mới tổ chức các nghi thức theo phong tục tập quán của đồng bào. Không còn tình trạng mổ trâu, bò để làm ma, hiến tế và tổ chức ăn uống linh đình. Trong việc cưới, thì cũng có đã có nhiều đổi mới, hiện tượng thách cưới cao, ép gả, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống… đã giảm đáng kể”, anh Phừ cho biết.

Có thể khẳng định, những đóng góp của đội ngũ Người có uy tín trong đồng bào DTTS đã góp phần để  tỉnh Lào Cai giữ vững quốc phòng - an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là đẩy mạnh công tác giảm nghèo. Đội ngũ Người có uy tín thực sự là những tấm gương sáng trong cộng đồng các DTTS tỉnh Lào Cai.