Nhiều thách thức

Khảo sát mức sống dân cư là cuộc điều tra mẫu, do Tổng cục Thống kê thực hiện. Cuộc khảo sát được tiến hành theo 4 kỳ/năm; kết quả sơ bộ được công bố vào tháng cuối của từng quý trong năm.

Trong quý II/2024, kết quả khảo sát sơ bộ mức sống dân cư của Tổng cục Thống kê cho thấy, tình hình đời sống dân cư đã được cải thiện hơn. Theo đó, thu nhập bình quân đầu người 1 tháng trong 6 tháng đầu năm nay ước đạt 5,3 triệu đồng, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm 2023.

Tuy nhiên, kết quả khảo sát cũng cho thấy, bất bình đẳng trong xã hội vẫn còn tồn tại giữa các khu vực thành thị, nông thôn, các vùng và giữa các nhóm người thu nhập thấp và nhóm người thu nhập cao.

Hai vùng có tỷ lệ hộ nghèo cao là Trung du miền núi phía Bắc và Tây Nguyên cũng là hai vùng có mức độ bất bình đẳng cao nhất (tương ứng 0,411 và 0,407); Đồng bằng sông Hồng là vùng có mức độ bất bình đẳng thấp nhất (0,335).

Bên cạnh đó, một số vấn đề xã hội, nhất là tình trạng thiếu đói giáp hạt, vẫn xảy ra ở nhiều địa phương, chủ yếu ở vùng DTTS và miền núi. Trong 6 tháng năm 2024, Tổng cục Dự trữ Nhà nước (Bộ Tài chính) đã xuất cấp hơn 21,3 nghìn tấn gạo hỗ trợ người dân, trong đó có 5,9 nghìn tấn cứu đói giáp hạt. Năm 2023, 4.648 tấn gạo cũng đã được xuất cấp để hỗ trợ người dân kỳ giáp hạt.

Trong khi đó, tình hình lao động – việc làm mặc dù đã khởi sắc hơn so với năm 2023, nhưng vẫn còn nhiều yếu tố tác động đến mức sống dân cư trong 6 tháng năm 2024. Theo Tổng cục Thống kê, quý II/2024, số lao động có việc làm phi chính thức là 33,5 triệu người, chiếm 65,2% trong tổng số lao động có việc làm và tăng 271,7 nghìn người so với quý trước và tăng 210,3 nghìn người so với cùng kỳ năm trước.

Đồng thời, trong 6 tháng năm 2024, số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động là 940,5 nghìn người, tăng 27,3 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, khu vực nông thôn, miền núi có xu hướng tăng tỷ lệ lao động thiếu việc làm (so với cùng kỳ năm 2023, tỷ lệ thiếu việc làm khu vực thành thị giảm 0,12 điểm phần trăm, nhưng ở khu vực nông thôn, miền núi lại tăng 0,17 điểm phần trăm).

Tăng tốc thực hiện các Chương trình mục tiêu

Năm 2024 là năm bản lề quan trọng để thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 – 2025, được Quốc hội khóa XV quyết nghị tại Nghị quyết 16/2021/QH15, ngày 27/7/2021. Một trong những chỉ tiêu được giao trong Nghị quyết là phấn đấu đến năm 2025, thu nhập bình quân đầu người của cả nước đạt khoảng 118 – 125,6 triệu đồng/người/năm (tương đương 4.700 - 5.000 USD).

Để đạt được mục tiêu này, các bộ ngành, địa phương phải thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 103/2023/QH15 ngày 09/11/2023 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; trong đó, với các địa phương miền núi, vùng DTTS thì cần tăng tốc triển khai 03 Chương trình MTQG giai đoạn 2021 – 2025.

Các chính sách từ 03 Chương trình, nhất là Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; giai đoạn I: 2021 – 2025 theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg (Chương trình MTQG 1719) là động lực thúc đẩy tiến độ thực hiện các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương; đồng thời là nguồn lực trực tiếp hỗ trợ người dân.

Kết quả khảo sát mức sống dân cư của Tổng cục Thống kê cho thấy, trong 6 tháng năm 2024, có 30,8% hộ trải qua ít nhất một sự kiện gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống gia đình. Trong đó có 30,1% hộ đang phải chịu ảnh hưởng do giá cả tăng; 2,7% hộ chịu ảnh hưởng tiêu cực từ dịch bệnh đối với con người và 1,7% hộ gia đình chịu ảnh hưởng tiêu cực từ dịch bệnh đối với vật nuôi, cây trồng.

Chính vì vậy, tiếp tục đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, nhất là vốn các Chương trình MTQG năm 2024, là yêu cầu quyết liệt của Chính phủ đối với các địa phương. Tại Hội nghị trực tuyến thúc đẩy đầu tư công diễn ra ngày 16/7/2024, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thông tin, tỷ lệ giải ngân chung của cả nước 6 tháng đầu năm mới đạt 29,39%, thấp hơn cùng kỳ năm 2023 (30,49%).

Còn với 03 Chương trình MTQG, số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy, lũy kế giải ngân tính đến hết tháng 6/2024 được 9.644,6 tỷ đồng, đạt 35,43% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Vì vậy, Bộ Tài chính đang tập trung hướng dẫn tháo gỡ các vướng mắc của các địa phương theo thẩm quyền để đẩy mạnh tiến độ giải ngân các Chương trình MTQG.

“Các địa phương tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công, khẩn trương nghiệm thu và hoàn thiện các thủ tục thanh toán; đồng thời, tăng cường kiểm tra để tìm ra nguyên nhân việc thực hiện và giải ngân chậm ở từng dự án. Đồng thời rà soát và quyết định điều chuyển vốn theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp thẩm quyền để điều chuyển kế hoạch vốn của những dự án không có khả năng thực hiện được cho các dự án có khả năng thực hiện để phấn đấu giải ngân hết kế hoạch được giao”, Bộ Tài chính đề nghị.

Việc tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công, nhất là các Chương trình MTQG, là hết sức cần thiết. Bởi theo dự báo của Tổng cục Thống kê, trong những tháng cuối năm 2024, kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Để đạt mục tiêu tăng trưởng từ 6,0-6,5% vào cuối năm của năm 2024, các ngành, các cấp cần thực hiện hiệu quả các mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tối đa cho khu vực doanh nghiệp, đảm bảo an sinh xã hội và đời sống của người dân.

“Để đời sống dân cư tiếp tục được cải thiện trong năm 2024, Chính phủ và chính quyền địa phương các cấp cần tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chương trình, chính sách an sinh xã hội; tạo việc làm cho người lao động và có chính sách hỗ trợ kịp thời cho các đối tượng khó khăn, người yếu thế hơn trong xã hội”, Tổng cục Thống kê khuyến nghị.