Do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, thời gian qua, nhiều bản sắc văn hoá người dân tộc Nùng Dín (1 nhánh của dân tộc Nùng) ở Lào Cai như: Trang phục, lễ tết, lễ hội, dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian… đã bị mai một, đứng trước nguy cơ bị thất truyền. Là người yêu văn hóa dân tộc, yêu những nét đặc sắc trong làn điệu dân ca của đồng bào mình, ông Hòa đáu đáu tìm giải pháp để bảo tồn.

Ông Hòa cho biết: Dân ca Nùng Dín không có sách mà chỉ được lưu truyền miệng, và những người thuộc và hát được những làn điệu cổ giờ cũng đã bước sang tuổi “cổ lai hy”, nếu không nhanh chóng tiến hành ghi chép, sưu tầm lại những bài hát đó từ những người già trong bản thì nguy cơ thất truyền là rất cao.

“Ngay khi về nghỉ hưu, tôi đã bắt tay vào việc sưu tầm, ghi chép lại những làn điệu dân ca Nùng Dín cổ. Nơi nào có nghệ nhân, nơi nào có người biết hát dân ca Nùng Dín cổ là tôi tìm đến để hỏi han, để nghe hát, rồi ghi chép cẩn thận, tỉ mẩn từng câu hát, từng làn điệu của bài hát”.

Hơn 10 năm qua, trên khắp nẻo đường của các thôn, bản người Nùng xã Nấm Lư, huyện Mường Khương đều in dấu chân của ông Hoàng Sín Hòa. Công việc sưu tầm đã là một công việc khó đòi hỏi nhiều thời gian và công sức. Thế nhưng, việc ghi chép lại và phiên âm sang chữ quốc ngữ lại đòi hỏi sự tỉ mẩn và kỳ công hơn rất nhiều. Dù đã sưu tầm được những làn điệu dân ca Nùng Dín cổ rồi, nhưng tâm nguyện lớn nhất của ông là làm sao để truyền được tình yêu dân ca cho thế hệ con cháu đó mới là điều quan trọng. Với suy nghĩ như vậy, trong suốt một thời gian dài ông đã tới rất nhiều gia đình để vận động và tìm kiếm những giọng hát tốt tham gia vào Câu lạc bộ dân ca Nùng Dín.

Qua những câu chuyện, những cuộc trao đổi thân tình, cởi mở, tình yêu và niềm đam mê, tâm huyết với dân ca Nùng Dín trong ông đã lan tỏa đến mọi người, giúp họ hiểu được việc làm và trách nhiệm của mỗi người đối với việc gìn giữ nét văn hóa độc đáo của dân tộc mình. Năm 2012, ông đã tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương thành lập “Câu lạc bộ dân ca Lùng Dín” gồm 18 thành viên biết hát các bài dân ca cổ, có khả năng sáng tác lời mới, am hiểu về phong tục, tập quán, nghi lễ... của người Nùng Dín.

 Cùng với đó, ông Hòa còn mở một lớp học hát dân ca Nùng Dín cho đội ngũ cán bộ chủ chốt tại các thôn, bản và người dân trong xã. Phân công, phân nhiệm cho các thành viên để truyền dạy và thực hành hát dân ca tại các thôn, bản mà theo ông, đó là cách “bảo tồn sống tại cộng đồng”…

Sau thời gian dài với nhiều tâm huyết và công sức, đến nay ông Hòa đã sưu tầm và ghi âm được 58 bài hát cổ, 43 bài hát lời mới, 21 câu ca dao và 35 câu đố dân gian của người Nùng Dín. Mở được 26 lớp học dân ca với 493 học viên, mỗi lớp học thuộc từ 3 đến 5 bài cho đội ngũ cán bộ xã, thôn bản, thanh niên nam nữ, học sinh các trường học trong xã và Trường Dân tộc Nội trú huyện Mường Khương. Khôi phục hát giao duyên ban đêm tại 11 thôn người Nùng trong xã, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh đến xem và trải nghiệm…

Bên cạnh đó, ông Hòa cùng với Câu lạc bộ đã tổ chức được 7 đợt thi “Sáng tác lời mới”, thu hút được 159 lượt người tham gia sáng tác. Bình chọn được 43 bài hát mới có nội dung tốt, nội dung hay, để phổ biến rộng rãi trong cộng đồng. Riêng ông đã sáng tác được 32 bài hát lời mới, những giai điệu mới, những chủ đề mới ca ngợi Đảng, Nhà nước, Bác Hồ, tình yêu quê hương đất nước, con người Việt Nam trong thời đại mới; hát mừng đám cưới, mừng nhà mới, mừng cô dâu chú rể...

Không chỉ tập trung bảo tồn, phát triển dân ca Nùng Dín, với vai trò là Người có uy tín ông Hòa còn củng cố, kiện toàn “Ban quản lý Hội làng” để thực hiện các hoạt động như: Cúng Thần Hoàng Làng tại khu rừng cấm của các thôn, ban hành các quy ước, hương ước trong hoạt động lễ hội theo nếp sống mới. Tuyên truyền, vận động cải tạo các tập tục trong việc tổ chức tang ma, cưới hỏi của người Nùng Dín. Nhờ đó, việc cưới xin của bà con không còn tình trạng thách cưới cao, tổ chức dài ngày; việc tang ma thì không còn để người chết quá 48 tiếng trong nhà…

Với những cố gắng trong công tác thời gian qua, ông Hòa đã được nhận nhiều Bằng khen, Giấy khen của các cấp, các ngành. Đặc biệt, ông Hòa là cá nhân duy nhất của tỉnh Lào Cai vinh dự được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ trong Hội nghị biểu dương, tôn vinh điển hình tiên tiến là Người có uy tín trong đồng bào DTTS toàn quốc năm 2023 được tổ chức tại thủ đô Hà Nội sắp tới.