Củi lũ tái sinh

3 năm nay, một xưởng mộc rộng hơn 250 m2 nằm lặng lẽ cách bờ biển An Bàng (Tp. Hội An, tỉnh Quảng Nam) khoảng 2 km, là nơi ra đời của những tác phẩm củi lũ. Những khúc củi lũ như cái cách của Lê Ngọc Thuận, trú tại phường Cẩm An (Tp. Hội An) bảo, thì đó là những “kho báu trôi xuôi”. Những khúc củi lũ ấy vốn là những bè củi, những thân gỗ bị cuốn theo dòng nước lũ từ thượng nguồn về xuôi, qua bàn tay và óc nhìn tinh tế của gã làm nghệ thuật tay ngang này đã được tái sinh, trở thành những tác phẩm nghệ thuật tái chế hút hồn người.

Thuận, với nụ cười hiền và nét chất phác vốn có của người con phố Hội (Hội An) thủ thỉ lý giải rằng, anh chỉ là người làm nghệ thuật tay ngang chứ chẳng qua trường lớp gì. Nhìn nét mộc mạc có phần chân quê, nhìn cách nói chuyện của Thuận với người đến tham quan tượng củi lũ mới nhận ra rằng, trong trái tim và khối óc của gã đàn ông này chất chứa nhiều lắm những ý tưởng, những ước muốn giản dị đến tận cùng cho những thớ gỗ lạc dòng vô tri kia.

Chuyện đời của Thuận cũng lênh đênh y hệt với những thân tượng củi lũ của gã vậy. Thuận từng chật vật lắm mới tốt nghiệp được lớp 12. Nhà nghèo quá nên Thuận không được học hành lên cao. Sau đó, Thuận mưu sinh bằng nghề rửa bát thuê, rồi phấn đấu lên phụ bếp và đứng bếp chính. Rồi nhờ vay mượn, sự giúp đỡ của người thân, bạn bè, Thuận mở được một số Homestay và quản lý hệ thống chuỗi 3 nhà hàng hiện nay.

Khó có thể kể hết những vất vả lập nghiệp của gã đàn ông nhiều trăn trở này. Bởi ngoài việc là bếp chính, quản lý nhiều Homestay, Thuận còn tự mày mò để học nghề mộc, đặt tâm hồn mình vào từng thanh củi, tạo thành các tác phẩm nghệ thuật mang tính ứng dụng cao.

Điều đặc biệt, mỗi sản phẩm điêu khắc với chất liệu củi lũ của Thuận, là một tác phẩm nghệ thuật riêng, không sản phẩm nào giống sản phẩm nào, vì từng công đoạn đều làm thủ công. Những tác phẩm này được khách du lịch đón nhận, lùng mua với giá cao. Hiện nay, với sự đầu tư bài bản, xưởng củi lũ của Thuận đã thu hút hơn chục thợ lành nghề, tạo công ăn việc làm cho con em địa phương.

Làng củi lũ bên bờ sông xanh

Mấy năm nay, cùng xưởng mộc nằm lặng lẽ, là nơi ra đời của những tác phẩm củi lũ của Thuận, Thuận còn cất công suy nghĩ, đau đáu tìm hướng đi mới cho nghề mộc Kim Bồng. Anh kể về câu chuyện đưa Kim Bồng ra thế giới bằng cách khác, cũng dựa trên nền tảng những người thợ Kim Bồng nhưng xây dựng một ngôi làng mới, đó là “Làng củi lũ” hiện nay. 

Và cũng sau khoảng thời gian dài ấp ủ ý tưởng và thử nghiệm, chiều tối ngày 24/3/2023, tại làng rau Trà Quế (xã Cẩm Hà, Tp. Hội An) Lê Ngọc Thuận đã tự tin cho ra mắt “Làng củi lũ” - nơi những khúc “củi lũ” được tái sinh với những câu chuyện văn hóa sâu sắc.

Khi lập ra “Làng củi lũ”, Thuận cũng mong muốn, đây là nơi cộng đồng các nghệ sĩ, thợ thủ công, nhà điêu khắc và những người sáng tạo cùng làm ra những tác phẩm độc bản, có một không hai. “Làng củi lũ” có diện tích khoảng 2.000 m2, là không gian trưng bày và trải nghiệm điêu khắc từ củi lũ. Đây cũng là nơi Thuận cùng những người thợ mộc kể cho du khách gần xa câu chuyện về những cánh rừng nguyên sinh bị tàn phá.

“Một câu chuyện mang thông điệp chúng ta cùng nhau bảo vệ môi trường và phát triển hướng đến du lịch xanh, du lịch bền vững. Con đường tôi đang đi là sử dụng những thanh gỗ bỏ đi, đặc biệt là những loại gỗ lũ, phải là gỗ người ta vứt đi mình mới đem tạo ra tác phẩm và thổi hồn văn hóa dân tộc vào đó. Khách du lịch quốc tế, dòng khách yêu nghệ thuật trong nước chính là phân khúc khách hàng tinh túy mà tôi nghĩ tới!”, Thuận hào hứng chia sẻ.

Thời gian qua, anh đã viết xong Đề án xin Tp. Hội An làm công viên nghệ thuật tái chế và chuẩn bị hình thành chuỗi cung ứng sản phẩm cho các Resort, sau đó đưa sản phẩm cho các làng nghề, cũng như đấu giá gây quỹ ủng hộ bà con khởi nghiệp. Dự kiến trung tuần tháng 8/2023, anh sẽ đưa bộ sưu tập 12 con giáp của mình qua Đức, Pháp (theo lời mời của UNESCO và Tp. Hội An) để quảng bá văn hóa Việt Nam ra toàn cầu.

Là khách du lịch ghé thăm “Làng củi lũ”, chị Eliene Petronella (SN 1992, người TP. Woerden, Hà Lan) chia sẻ: “Tôi thấy mô hình này rất thú vị, những tượng gỗ rất đẹp. Đây thực sự là cách làm sáng tạo để tái sử dụng các loại gỗ tưởng như bỏ đi. Du khách còn được tham gia Workshop nghệ thuật, tự tạo tác phẩm cho riêng mình dưới sự hỗ trợ của các nghệ nhân bậc thầy. Điều đó thật tuyệt và là ý tưởng hay để làm quà tặng bạn bè, người thân”.

Ông Phạm Phú Ngọc - Giám đốc Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An nhìn nhận: “Dự án “Làng củi lũ” bước đầu đã cho ra nhiều sản phẩm như mong muốn; truyền đi thông điệp bảo vệ môi trường, tái sử dụng gỗ lũ, gỗ trồng để bà con Quảng Nam thay đổi dần suy nghĩ, tạo ra công ăn việc làm. Đồng thời, lưu giữ được văn hóa làng nghề, giáo dục cộng đồng về ý thức sử dụng tài nguyên một cách hợp lý, khoa học. Tất cả vì sự phát triển bền vững trong tương lai”.