Tả Thàng là xã ĐBKK của huyện Mường Khương. Tính đến hết năm 2019, toàn xã còn hơn 60% hộ nghèo và cận nghèo. Địa hình của xã chủ yếu đồi núi dốc, dân cư không tập trung, thiên tai thường xuyên xảy ra; trong tổng số hơn 3.143ha diện tích đất tự nhiên toàn xã, chỉ có 30ha đất trồng lúa, 370ha trồng ngô…

Qua 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, xã mới đạt 10/19 tiêu chí. Theo ông Vương Văn Dầu, Bí thư Đảng ủy xã, cấp ủy đảng, chính quyền xã xác định nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững cho người dân là yếu tố quyết định. Tuy nhiên, làm thế nào để đạt hai mục tiêu trên thì thực sự rất khó khăn.

“Thời gian qua, xã đã tập trung chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, thực hiện các mô hình chăn nuôi trâu, lợn đen, nuôi cá lồng, trồng chè tuyết Shan… Nhưng hầu hết các mô hình mới chỉ thực hiện ở một số hộ gia đình, chưa được nhân rộng”, ông Dầu chia sẻ.

Tại xã Nậm Lúc (huyện Bắc Hà), theo đánh giá, tiến độ hoàn thành các tiêu chí NTM cũng hết sức chậm. Đến nay, xã vẫn còn 8 tiêu chí chưa hoàn thành, một số tiêu chí đã hoàn thành nhưng chưa bền vững.

Không chỉ loay hoay với bài toán khó về thu nhập và hộ nghèo, những tiêu chí cần sự đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước cũng gặp khó khăn rất lớn, đặc biệt là tiêu chí giao thông và điện. Hiện toàn xã mới đổ bê tông được hơn 40% nhu cầu đường giao thông nông thôn, còn nhiều tuyến đường liên thôn, đường ngõ xóm không bảo đảm đi lại vào mùa mưa. Toàn xã mới chỉ có 5/10 thôn được sử dụng điện lưới quốc gia, số hộ gia đình được sử dụng điện thường xuyên, an toàn chỉ đạt 63%.

“Hoàn thành tiêu chí giao thông và điện sẽ tác động tích cực đến việc thực hiện các tiêu chí khác. Tuy vậy, với nhu cầu đầu tư lớn, trong khi nguồn kinh phí có hạn nên chưa biết bao giờ mới hoàn thành”, Chủ tịch UBND xã Nậm Lúc Sầm Phượng Long cho biết.

Chưa đưa ra được các giải pháp để giảm nghèo bền vững, cơ sở hạ tầng thiếu thốn, đặc biệt là giao thông đi lại còn khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo vẫn ở mức cao cũng chính là thực trạng chung ở các địa phương này.

Ông Bùi Công Khanh, Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Lào Cai cho biết, tiến độ hoàn thành các tiêu chí chậm do nhiều nguyên nhân. Trước hết, do các xã có điểm xuất phát thấp, cơ sở hạ tầng thiếu thốn, đời sống của người dân còn nhiều khó khăn ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất.

“Ngoài ra, một bộ phận người dân có tư tưởng trông chờ ỷ lại vào đầu tư của Nhà nước, chưa chủ động, mạnh dạn phát triển sản xuất, năng lực của một số cán bộ cơ sở còn hạn chế, hiệu quả công việc chưa cao”, ông Khanh phân tích.

Theo ông Khanh, địa phương kỳ vọng tới đây, khi Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 được triển khai, các xã 135 trên địa bàn tỉnh Lào Cai sẽ có thêm nguồn lực cho đầu tư phát triển. Từ đó, góp phần thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập của đồng bào DTTS so với bình quân chung của tỉnh và cả nước.