Theo báo cáo của UBND tỉnh Khánh Hòa, từ năm 2003 đến năm 2016, có hơn 10.208ha đất được thu hồi từ các nông, lâm trường. Trong đó, huyện Khánh Vĩnh thu hồi hơn 5.868ha, huyện Khánh Sơn hơn 2.846ha, huyện Cam Lâm hơn 417ha, thị xã Ninh Hòa hơn 1.076ha.

Tuy nhiên, tỷ lệ giao đất cho các hộ đồng bào DTTS nghèo thiếu đất sản xuất đạt thấp (chỉ khoảng 20% tổng số đất được bóc tách). Cụ thể, huyện Khánh Vĩnh có 647 hộ được giao hơn 795ha, huyện Khánh Sơn có 397 hộ được giao hơn 992ha, huyện Cam Lâm có 128 hộ được giao gần 113ha, thị xã Ninh Hòa có 36 hộ được giao hơn 17,7ha. Hiện nay vẫn còn 828 hộ đồng bào DTTS nghèo tại Khánh Vĩnh và Khánh Sơn thiếu đất sản xuất.

Bà con DTTS huyện Khánh Vĩnh đang thu hoạch mì canh tác trong diện tích đất được Nhà nước cấp.

Qua trao đổi, ông Nguyễn Quốc Thịnh, Phó Trưởng ban Dân tộc HĐND tỉnh Khánh Hòa cho biết: Nguyên nhân là do một số diện tích bóc tách nằm ở khu vực đồi cao, xa nơi ở của người dân, không thuận lợi cho người dân sản xuất. Việc xây dựng phương án bóc tách đất của các địa phương chưa sát với thực tế, nhu cầu đất của người dân.

Ngoài ra, qua giám sát, thực tế hoạt động tích tụ đất đai của các cá nhân, doanh nghiệp tại các địa phương vẫn diễn ra chưa minh bạch. Việc quản lý của địa phương còn lỏng lẻo nên xuất hiện tình trạng một số hộ đồng bào DTTS được giao đất không tổ chức sản xuất mà cho người khác thuê hoặc sang nhượng.

Trong khi đó, theo lý giải của các địa phương về thực trạng này thì, trên thực tế diện tích đất các công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng phòng hộ bóc tách ra không phải là đất “sạch”. Phần lớn, đất đã bị các hộ lấn chiếm sử dụng, chủ rừng không thể thu hồi. Một số khu vực khi địa phương nhận bàn giao từ các chủ rừng, thì đã có hộ đồng bào DTTS khác sử dụng, không trả lại bởi người dân cho rằng, nguồn gốc đất là do người thân để lại từ trước.

Có thể nói, chủ trương bóc tách đất để giao cho hộ đồng bào DTTS nghèo thiếu đất sản xuất đã giải quyết được tình trạng du canh, du cư, đốt rừng làm rẫy của người dân. Từ chủ trương này, nhiều hộ DTTS đã vươn lên thoát nghèo và cuộc sống ngày càng ổn định hơn.

Theo ông Nguyễn Quốc Thịnh, Phó Trưởng ban Dân tộc HĐND tỉnh Khánh Hòa đánh giá: Về cơ bản, các địa phương đã thể hiện tinh thần, trách nhiệm cao trong việc triển khai các chính sách dân tộc, đặc biệt là chính sách hỗ trợ đất sản xuất cho đồng bào DTTS. Tuy nhiên, các địa phương vẫn chưa đánh giá được hiệu quả cụ thể của chính sách này. Vì vậy, đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương tổ chức tổng kết, đánh giá hiệu quả của chương trình, đặc biệt là công tác giảm nghèo, quản lý đất đai đối với các hộ được giao đất sản xuất.

Một vấn đề được Đoàn giám sát của HĐND tỉnh lưu ý là, hiện nay vẫn còn 815 hộ DTTS tại Khánh Vĩnh và 13 hộ tại Khánh Sơn thiếu đất sản xuất, UBND tỉnh cần chỉ đạo các sở, ngành, địa phương liên quan giải quyết dứt điểm cho các hộ này. Trong quá trình triển khai, cần rà soát lại để đảm bảo đúng đối tượng có nhu cầu và có đủ khả năng sản xuất, và chỉ giao đất trong phần diện tích khoảng 80% diện tích đã bóc tách nhưng chưa giao từ những năm qua, chứ không tiến hành bóc tách mới. Đối với phần diện tích đất bóc tách nhưng đã có hộ sử dụng ổn định, lâu dài, không có tranh chấp thì nên xem xét, giải quyết việc hợp thức hóa cho người dân nhưng phải trên cơ sở quy định của Luật Đất đai.

Ông Nguyễn Tấn Tuân, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Khánh Hòa đề nghị, UBND tỉnh cần tiếp thu các kiến nghị của Đoàn giám sát HĐND tỉnh; tỉnh cần chỉ đạo các sở, ngành tiếp tục nghiên cứu các giải pháp để thực hiện có hiệu quả việc giao đất cho hộ đồng bào DTTS trong thời gian tới. Đối với các diện tích đất chồng lấn trong lâm phận của các chủ rừng, nhưng thực tế người dân đã sản xuất ổn định từ nhiều năm, thì tiến hành bóc tách để giao cho người dân sản xuất. Để tạo điều kiện cho các hộ được giao đất sử dụng đúng mục đích, UBND tỉnh cần nghiêm cấm chuyển nhượng, tặng, cho quyền sử dụng đất trong thời hạn 10 năm kể từ ngày được Nhà nước giao đất và công nhận quyền sử dụng đất.

ĐẠT THÀNH NHÂN