Đề án Hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016 - 2025 (gọi tắt là Đề án), bắt đầu triển khai trên địa bàn tỉnh Lào Cai từ cuối năm 2018 đến hết năm 2020 (từ năm 2021 chính sách được tích hợp vào  Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030). Trong đó, kinh phí dành cho việc bảo tồn văn hóa hai dân tộc Bố Y và Phù Lá là trên 22 tỷ đồng.

Thực tế cho thấy, trước khi có Đề án, tình trạng mai một bản sắc văn hóa của hai dân tộc Phù Lá và Bố Y rất đáng lo ngại. Hầu như bà con không còn giữ được tiếng nói, trang phục, ý thức về phong tục, tập quán tốt đẹp, lễ hội dân tộc không được bà con quan tâm…

“Một bộ phận bà con dân tộc Phù Lá ở huyện Bắc Hà, Mường Khương do sinh sống ở khu vực biên giới nên chủ yếu sử dụng tiếng Quan Hỏa trong giao tiếp hằng ngày, chứ không còn dùng tiếng dân tộc gốc của người Phù Lá…”, bà Mã Én Hằng, Phó Trưởng Ban dân tộc tỉnh Lào Cai thông tin.

Chính vì vậy, nguồn lực hỗ trợ từ Đề án có vai trò rất quan trọng trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của hai dân tộc. Theo đó, hàng chục lớp học múa, hát, học tiếng dân tộc đã được mở ra. Các lớp học được triển khai đều khắp ở các huyện nơi có đồng bào Bố Y và Phù Lá sinh sống.

Bên cạnh việc huy động các già làng, trưởng bản, Người có uy tín, các nghệ nhân còn nắm giữ được những làn điệu dân ca, các điệu múa, tiếng dân tộc… để truyền dạy cho lớp trẻ theo lối cầm tay chỉ việc, Ban Dân tộc tỉnh đã phối hợp với trường Cao đẳng Lào Cai; trong đó, chủ lực là Trung tâm đào tạo và thực nghiệm biểu diễn, tham gia giảng dạy các lớp, các đội văn nghệ ở các thôn bản.

Ông Đỗ Xuân Quỳnh, Giám đốc Trung tâm cho biết: Chúng tôi đã phối hợp với UBND các xã: Liên Minh (thị xã Sa Pa), Thống Nhất (TP. Lào Cai), Kim Sơn (Bảo Yên), Sơn Thủy, Nậm Dạng (Văn Bàn), Thanh Bình, Tung Chung Phố, Nậm Chảy (Mường Khương), Na Hối, Nậm Đét (Bắc Hà) khảo sát, lựa chọn thành viên đội văn nghệ để luyện tập, biểu diễn và lưu giữ, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Phù Lá, Bố Y.

“Chúng tôi tham mưu cho UBND các xã kiện toàn các đội văn nghệ; trong đó, ngoài sự tham gia của các nghệ nhân còn khuyến khích sự tham gia của người dân tại thôn, bản và có sự điều chỉnh bổ sung thành viên, đặc biệt là số thành viên trẻ…”, ông Quỳnh cho biết thêm.

Với việc các thầy, cô của Trung tâm trực tiếp đứng lớp, học viên các đội văn nghệ được tiếp thu bài bản hơn, hệ thống hơn đối với các làn điệu dân ca, dân vũ…

“Khi mới mở lớp, anh chị em trong đội văn nghệ ai cũng lo không biết có học được không. Tuy nhiên, qua một thời gian, hầu hết các thành viên đều thuần thục các điệu múa, các làn điệu dân ca người Phù Lá vì các thầy cô truyền đạt rất dễ hiểu, dễ nhớ…”, anh Lù Văn Thắng, Trưởng thôn An Thành, xã Thống Nhất, TP. Lào Cai nhớ lại.

Theo  bà Mã Én Hằng, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh,  thì việc phối hợp với Trung tâm đào tạo và thực nghiệm biểu diễn đã phát huy hiệu quả đối với các lớp học ở thôn bản.

“Thứ nhất các thầy cô có kỹ năng về sư phạm nên việc truyền dạy sẽ bài bản hơn, khoa học hơn. Bên cạnh đó, Trung tâm này cũng thường xuyên tham gia các buổi biểu diễn tại các sự kiện, các tiết mục múa hát đặc sắc của dân tộc Bố Y và Phù Lá cũng được dàn dựng đi biểu diễn; qua đó, góp phần giới thiệu và quảng bá văn hóa của hai dân tộc tới người dân trong và ngoài tỉnh”, bà Hằng phân tích.

Có thể nói, việc thực hiện Đề án Hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016 - 2025 trên địa bàn Lào Cai, rất có ý nghĩa, kịp thời mang lại hiệu quả quan trọng trong việc  tăng cường, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho vùng DTTS của Lào Cai nói chung và người Phù Lá, Bố Y nói riêng.