Đam mê với ngọn lửa nghề

Những ngày đầu tháng 12, tôi có cơ hội được trò chuyện với nhà văn Trịnh Thanh Phong (sinh năm 1949) - một nhà văn lão làng với các tác phẩm viết về đề tài người lính và nông thôn. Sinh ra và lớn lên tại xã Lâm Xuyên, huyện Sơn Dương (Tuyên Quang), đây chính là cái nôi, là “mảnh đất màu đỡ” tạo nên một ông “Phong ma làng” đậm chất hiện thực.

Căn phòng nhỏ nơi ông làm việc chỉ rộng hơn 10m2 nhưng ngập tràn các loại sách, báo, tiểu thuyết. Nhiều năm qua, ông đã dày công sưu tầm những cuốn sách nổi tiếng của nước ngoài như: Tam quốc diễn nghĩa, Chiến tranh hòa bình, Sông Đông êm đềm, đến các tác phẩm của tác giả nổi tiếng trong nước như: Đời thừa, Chí Phèo của Nam Cao; Tắt đèn của Ngô Tất Tố... Hễ biết cụ nào có sách là ông mò tới để mượn và đọc ngấu nghiến. 

Trở thành người lính xa quê, rồi gắn bó cả phần đời còn lại với quê hương, những trải nghiệm trong công việc cuộc sống đã trở thành chất liệu, tài liệu quý giá ngấm vào tâm trí Trịnh Thanh Phong. Chính điều này đã thôi thúc ông phải viết, lột tả sinh động chân thực bản chất của làng quê ông nói riêng và nông thôn Việt Nam nói chung chân thật, mộc mạc nhưng vô cùng sâu sắc.

Ông Phong kể, việc viết sách, viết truyện như một cái “nghiệp” với ông, ông phải có trách nhiệm với “sứ mệnh” đặc biệt ấy. Đến nay, ông đã xuất bản 20 đầu sách. Trong đó, tiểu thuyết “Ma làng”, là một trong những tác phẩm để lại trong ông những dấu ấn khó phai, khi tái hiện cuộc sống của người dân nông thôn miền núi đương đại, trước thời kỳ đổi mới.

“Ở Ma làng, những mưu mô thủ đoạn của lão Tòng nhằm đưa đám con cháu như Ất, Lương, Lại, Lọt lên thay nhau nắm giữ chức quyền đều là những chất liệu tôi lấy từ hiện thực cuộc sống. Những thói tục, những toan tính nhỏ nhen của một số bộ phận đã thôi thúc tôi phải viết, miêu tả chân thực đời sống qua tính cách của mỗi nhân vật như cô Mưa, anh Giỏ hay lão Tòng…”, nhà văn Thanh Phong nói.

Phản ánh hiện thực luôn là khao khát, là lẽ sống...

Nhìn lại chặng đường sáng tác, nhà văn Thanh Phong cho biết, từng có nhiều người đọc văn ông, lầm tưởng ông phải là một người dân tộc thiểu số. Với ông, từ khi sinh ra và lớn lên, ông có sự gắn bó với miền núi, vùng dân tộc thiểu. Bởi vậy đời sống, văn hóa, phong tục tập quán thấm đẫm trong từng câu văn của ông.

Xuyên suốt 178 trang của “Ma làng” để lại dấu ấn trong bạn đọc là hiện thực nghiệt ngã, chua xót của một bộ phận làng quê Việt Nam thời kỳ đổi mới. Cơ chế thị trường, thông tin điện tử, khoa học công nghệ đã xóa đi nét riêng biệt giữa miền xuôi và miền núi, đưa đến cả cái tốt và cái xấu.

“Người dân miền núi họ thiếu thốn đủ thứ, từ cái ăn, cái mặc; điều kiện sống khó khăn sinh ra những lạc hậu về văn hóa. Người viết văn phải sẻ chia, đồng cảm với họ, thì mới có thể thấu hiểu được. Ngôn ngữ tác phẩm cũng phải mộc mạc như chính những nhân vật trong tác phẩm”, nhà văn Thanh Phong nói.

Trong văn học Việt Nam hiện nay, văn học các dân tộc thiểu số phần nào khắc họa bức chân dung ngày càng đầy đủ, sát thực, sinh động về miền núi và đồng bào các dân tộc thiểu số. Với sự khắc họa như vậy, văn học sẽ góp phần thiết thực xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của miền núi và đất nước.

Tác phẩm “Ma làng” được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Hội Nhà văn Việt Nam trao tặng giải A, Giải thưởng Văn học - Nghệ thuật sáng tác về đề tài nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

Không dừng lại ở đó, tác phẩm đã được chuyển thể thành bộ phim truyền hình dài tập nổi tiếng cùng tên, được công chiếu rộng rãi, gây tiếng vang lớn trong xã hội. Chính tác phẩm này đã tạo nên “thương hiệu” cho ông: “Phong ma làng”.

Mộc mạc chân thương và đặc biệt là tôn trọng sự thật, những tinh thần ấy đã trở thành hành trang vững chắc, giúp Trịnh Thanh Phong viết nên tác phẩm về đề tài nông thôn miền núi. Ở mỗi tác phẩm như “Ma làng”, “Đồng làng đom đóm”, “Đất cánh đồng Chum”… đều thể hiện một nét riêng của ông.

Dù đã ở tuổi ngoài 70, song đến nay, nhà văn lão làng ấy vẫn không ngừng sáng tác văn học, trăn trở, đau đáu với những vùng đất xa lạ,với miền đất gian khổ đầy bí ẩn.

“Còn thở là còn viết, là còn cảm nhận được những thăng trầm, thay đổi của cuộc sống hiện đại ngày nay. Đời sống người dân miền núi đã đổi thay, thế nhưng đâu đó vẫn là những khó khăn về vật chất, về tinh thần, đời sống văn hóa. Vì vậy, với tôi, viết vì bà con, vì đồng bào mình để phản ánh hiện thực luôn là khao khát là lẽ sống của mình”, nhà văn Trịnh Thanh Phong trăn trở.