Streptococcus suis (liên cầu lợn) là loại vi khuẩn cư trú ở đường hô hấp, đường tiêu hóa và sinh dục của lợn, ngoài ra nó cũng tồn tại ở một số loài động vật khác như: bò, dê, cừu, chó, mèo,…Vi khuẩn liên cầu lợn có thể lây sang người do tiếp xúc trực tiếp (qua vết thương ở da và niêm mạc).

Cụ thể, vi khuẩn lây truyền qua tổn thương trên da của người giết mổ, chế biến hoặc ăn thịt lợn bệnh chưa được nấu chín. Những người dễ khởi phát bệnh do liên cầu lợn chủ yếu là các đối tượng bị suy giảm miễn dịch như người già yếu, đã từng phẫu thuật cắt lách, nghiện rượu, có bệnh mạn tính trong người.

Streptococcus suis có thể gây nhiều bệnh lý như nhiễm độc tiêu hóa, viêm màng não, viêm phổi, xuất huyết, viêm khớp và viêm cơ tim. Nặng hơn, người bệnh có thể bị sốc nhiễm khuẩn, rối loạn đông máu, suy hô hấp và suy đa tạng, dễ dẫn tới tử vong. Trong đó, viêm màng não là thể bệnh khá thường gặp.

Triệu chứng

Thời gian ủ bệnh: Trong vòng 1 tuần sau khi nhiễm vi khuẩn liên cầu (giết/mổ lợn, chế biến hoặc ăn thịt lợn chưa nấu chín,…).

Giai đoạn khởi phát: diễn ra 1-2 ngày với biểu hiện sốt cao, đau đầu, rét run, buồn nôn và nôn, hoa mắt chóng mặt, đau cơ khớp, đau bụng âm ỉ.

Giai đoạn toàn phát: xuất hiện hội chứng màng não rõ ràng như co cứng cơ (đặc biệt cứng vùng gáy), rối loạn ý thức (mê sảng, lơ mơ), kích thích, thậm chí hôn mê. Đặc trưng là rối loạn tiền đình, giảm thính lực 1 bên hoặc 2 bên, run đầu chi, liệt thần kinh sọ.

Ngoài ra còn có một số triệu chứng như suy thận cấp mức độ nhẹ, phát ban ngoài da (kiểu hồng ban lan rộng hoặc ban xuất huyết hoại tử), tắc mạch đầu chi,…

Sau điều trị đặc hiệu, tình trạng sốt giảm dần rồi hết nhưng các triệu chứng thần kinh giảm đi khá chậm, có thể có di chứng giảm thính lực, rối loạn điều khiển phối hợp tư thế - động tác.

Cách phòng bệnh viêm màng não do liên cầu lợn

Streptoccus suis có khả năng lây truyền từ lợn sang người, có thể tìm thấy ở gia súc, chó, mèo, chim,... Do đó, cần phòng chống dịch bệnh trên lợn, tiêm phòng cho lợn đúng quy trình. Nên chọn mua thịt lợn đã qua kiểm định của cơ quan thú y, rõ nguồn gốc.

Tránh mua thịt lợn có màu đỏ khác thường, xuất huyết hoặc phù nề. Không giết mổ, ăn thịt lợn bị ốm, không rõ nguồn gốc.

Ăn chín uống sôi, không ăn lợn chết, không ăn các món ăn tái, đặc biệt là tiết canh lợn, nem chua trong thời gian có dịch.

Những người có vết thương hở phải đeo găng tay khi tiếp xúc với thịt lợn tái hoặc sống.

Phải bảo quản các dụng cụ chế biến ở nơi sạch sẽ, rửa sạch tay và các dụng cụ chế biến sau khi tiếp xúc, chế biến thịt lợn. Dùng riêng các dụng cụ chế biến thịt sống và thịt chín.

Đặc biệt, khi nhận thấy có dịch liên cầu khuẩn xảy ra thì phải xử lý đúng như xử lý một ổ dịch truyền nhiễm:

Tăng cường giám sát phát hiện các trường hợp bị bệnh nghi nhiễm liên cầu lợn ở người, nên đưa ngay đến bệnh viện để tổ chức cứu chữa kịp thời. Đặc biệt chú ý giám sát những đối tượng có tiếp xúc gần với lợn bị bệnh như người chăn nuôi, giết mổ và buôn bán lợn.

Nghiêm cấm hoàn toàn việc di chuyển và giết mổ lợn. Không giết mổ, vận chuyển lợn bệnh, lợn chết phải tiêu huỷ đúng cách.

Lợn ốm, chết phải chôn, đổ thuốc sát khuẩn và tiêu huỷ. Chuồng trại và môi trường chăn nuôi phải phun thuốc sát khuẩn, khử khuẩn. Để trống chuồng 2 tuần mới nuôi lợn trở lại.

Phương pháp điều trị

Đây là căn bệnh có diễn biến rất nhanh, vì vậy cần phát hiện sớm và cách ly, điều trị tích cực cho bệnh nhân:

Điều trị bằng kháng sinh: theo phác đồ tại cơ sở khám chữa bệnh, uống theo đúng hướng dẫn của bác sĩ. Sau 2-3 ngày cần chọc dò dịch não tủy để đánh giá đáp ứng điều trị, sau đó điều chỉnh kháng sinh theo kết quả kháng sinh đồ và việc đáp ứng lâm sàng của bệnh nhân. Sử dụng kháng sinh cho tới khi xét nghiệm dịch não tủy trở về bình thường (hoặc khi đủ 3 tuần).

Điều trị hỗ trợ bệnh nhân: trường hợp bệnh nhân hôn mê: hỗ trợ hô hấp, đặt ống, thở máy sớm. Chống phù não, chống co giật, giảm đau, hạ sốt, chống loét và phục hồi chức năng.

Chăm sóc, hỗ trợ bệnh nhân: Phòng chống loét ép, vỗ rung, đảm bảo dinh dưỡng cho bệnh nhân, hướng dẫn và kết hợp người nhà vệ sinh cá nhân cho bệnh nhân.

Lưu ý

Đây là căn bệnh để lại di chứng nặng nề, thậm chí là tử vong, nếu bệnh nhân có những triệu chứng của bệnh viêm màng não do liên cầu lợn thì cần đưa đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám chữa bệnh kịp thời.