Từ các chương trình 30a, 135 và Dự án giảm nghèo Khu vực Tây Nguyên..., các huyện miền núi Quảng Ngãi đã được đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để phát triển cơ sở hạ tầng và hỗ trợ người dân phát triển sản xuất, tạo sinh kế và thoát nghèo bền vững. Theo đó, nhiều mô hình được triển khai, người dân kỳ vọng sẽ thoát nghèo. Thế nhưng trên thực tế, không ít mô hình “chết yểu”.

Việc chọn cây, con giống phù hợp đưa vào sản xuất là yếu tố quan trọng để các mô hình giảm nghèo phát huy hiệu quả.

Điển hình như dự án sinh kế hỗ trợ bò sinh sản cho người dân. Theo đó, năm 2015, Dự án giảm nghèo Khu vực Tây Nguyên đã hỗ trợ 22 con bò giống Zebu F1 (20 con cái, 2 con đực), mỗi con bò có trọng lượng 160kg cho người dân 2 thôn Nước Vương và Đăk Long, xã Sơn Liên, huyện Sơn Tây với tổng số tiền 786 triệu đồng. Tuy nhiên, trái với sự kỳ vọng ban đầu, sau thời gian chăn nuôi, nhiều con bò “ngoại” trở nên gầy yếu, ốm trơ xương, thậm chí đã có một số con bị chết.

Tương tự, dự án sinh kế chăn nuôi thỏ tại huyện Tây Trà cũng đã thất bại. Năm 2016, dự án giảm nghèo bền vững đã đầu tư 50 triệu đồng cấp thỏ giống cho các hộ đồng bào DTTS chăn nuôi. Được nhận thỏ về nuôi, ai cũng vui mừng và hy vọng những con thỏ này sẽ sinh trưởng tốt. Vậy nhưng, chưa đầy ba tháng sau thỏ chết không còn một con.

Hay như tại xã Ba Vinh (huyện Ba Tơ), vào cuối năm 2016, chính quyền xã đã cấp 40 con heo giống cho người dân, với mong muốn người dân sẽ có sinh kế phát triển và tăng nguồn thu cải thiện đời sống. Tuy nhiên, sau khi cấp heo giống đến nay, đàn heo dự án này cũng không còn một con.

Thực tế cho thấy, việc hỗ trợ các mô hình sinh kế với cây, con giống không có tính khả thi, không phù hợp điều kiện tự nhiên và tập quán canh tác của người dân.

Bà Nguyễn Thị Thanh Phước, Phó Chủ tịch UBND xã Ba Vinh, huyện Ba Tơ cho hay, nguyên nhân dự án nuôi heo của địa phương thất bại là người dân chưa biết cách chăm sóc. Thậm chí, nhiều người có tâm lý ỉ lại nên bán heo sớm thậm chí giết thịt.

Bên cạnh đó, chính quyền các huyện Sơn Tây, Tây Trà cho rằng, nhiều giống vật nuôi ngoại lai như bò Zebu F1, thỏ không phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng cũng như phong tục, tập quán sản xuất của người dân nên không thành công.

Bên cạnh nguyên nhân từ người dân, lãnh đạo địa phương chưa thực sự quan tâm đến vấn đề giảm nghèo. Theo đó, nhiều địa phương không có định hướng cụ thể trong việc cấp cây, con giống; không tập huấn, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát thường xuyên...

Theo ông Lương Kim Sơn, Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi, bên cạnh những nguyên nhân khách quan có nhiều nguyên nhân chủ quan. Nhiều địa phương còn lúng túng trong việc xác định các loại cây trồng, con vật nuôi. Cụ thể như mô hình nuôi bò Zebu ở các huyện miền núi không phù hợp với tập quán sản xuất và điều kiện chăn nuôi của đồng bào vùng cao.

Ông Phạm Trường Thọ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi cho rằng: Với cách làm của chính quyền cơ sở như hiện nay mà không có sửa đổi thì không thể mang lại hiệu quả. Người dân có phát triển kinh tế, có thoát nghèo được hay không là dựa vào các chương trình, nguồn lực hỗ trợ phát triển sản xuất và tạo sinh kế, đây là điều quan trọng nhất. Tỉnh cũng đã lưu ý các địa phương cần phải rút kinh nghiệm xem cái nào tốt thì phát huy, cái nào chưa tốt thì chấn chỉnh; đồng thời, cần tính toán, nghiên cứu lựa chọn những cây trồng, vật nuôi phù hợp để thực hiện các chương trình, dự án giảm nghèo trong thời gian tới tốt hơn.

THÀNH NHÂN