Bà Mai quê gốc Thanh Hóa. Năm 1996, gia đình bà chuyển vào thôn 12, xã Ya Tờ Mốt lập nghiệp. Nhưng ở đây khí hậu, đất đai vùng biên giới quá khắc nghiệt; nuôi con gì, trồng cây gì cũng không thành công, khiến cuộc sống gia đình bà luôn trong cảnh khó khăn chật vật. Không đầu hàng số phận, bà Mai luôn tìm tòi, thử nghiệm nhiều mô hình nuôi, trồng khác nhau. Cuối cùng, bà Mai đã chọn được cây sả Java.

Bà Mai (thứ 2 từ phải qua) trong trang phục dân tộc Thái truyền thống.

Bà kể: Năm 2016, tình cờ xem ti vi thấy mô hình trồng sả lấy tinh dầu bên huyện Ea H’leo (Đăk Lăk) hay nên hai vợ chồng khăn gói sang tìm hiểu. Biết cây sả dễ trồng, chi phí đầu tư thấp, trồng 1 lần cho thu hoạch quanh năm trong suốt 5 năm liền. Hơn nữa, cây sả rất thích hợp với thời tiết nắng nóng, càng nóng lượng tinh dầu trong lá càng nhiều, quan trọng nhu cầu sử dụng tinh dầu sả trên thị trường cao nên bà quyết định trồng thử.

Thời gian đầu, bà trồng 5 sào. 4 tháng sau, vườn sả bắt đầu cho thu hoạch. Bà cắt lá chở sang huyện Ea H’leo ép được 16 lít tinh dầu, bán với giá 250 nghìn đồng/lít. Có lãi, bà mạnh dạn nhân rộng vườn sả lên 6ha; vay 160 triệu đồng xây lò ép tinh dầu tại nhà. Ban đầu chưa nắm vững quy trình vận hành lò ép nên không lấy hết lượng dầu trong sả. Bà Mai lại tìm đến các chuyên gia học thêm kỹ thuật để khắc phục tình trạng trên.

Năm 2017, 6ha sả nguyên liệu của gia đình bà Mai cho thu 4 đợt lá, ép được gần 300 lít tinh dầu. Lúc này, giá tinh dầu tăng lên 380-400 nghìn đồng/lít, bà thu về 120 triệu đồng. Ngoài trồng sả ép tinh dầu, bà Mai còn bán giống cho các hộ dân xung quanh với tổng diện tích 25ha. Vừa hướng dẫn người dân cách trồng, chăm sóc vừa hỗ trợ bà con tìm đầu ra cho sản phẩm. Hiện trung bình mỗi tháng, gia đình bà thu nhập từ vườn sả ép tinh dầu từ 15-20 triệu đồng. Mức thu này giúp gia đình bà thoát khỏi cảnh túng thiếu, có điều kiện xây nhà khang trang, con cái học hành tới nơi tới chốn.

Bà Mai tâm sự: Để thành công như ngày hôm nay, gia đình bà trải qua nhiều khó khăn, thất bại. Nhất là lời bàn ra tán vào của một số người xung quanh. Nhờ ý chí quyết tâm, bà đã minh chứng “chỉ cần cây sả sống là người sống”. Trước tiềm năng về thị trường tinh dầu sả, thời gian tới, bà Mai sẽ thành lập Hợp tác xã trồng, chế biến tinh dầu sả. Vừa tạo kế sinh nhai cho người dân trong vùng và xây dựng thương hiệu tinh dầu sả Javar ở vùng biên Ea Súp.

Tại Lễ kỷ niệm 70 Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi Thi đua ái quốc năm 2018, bà Mai được UBND tỉnh Đăk Lăk vinh danh về gương điển hình trong phong trào “Sản xuất kinh doanh giỏi, giúp đỡ nhau làm kinh tế”.

ĐĂNG QUANG