Khởi nghiệp từ… ruộng hoang, ao lầy

Ý tưởng táo bạo, tưởng chừng như “điên rồ” ấy là của chàng trai từng bỏ làng ra phố. Nhưng rồi, sau một biến cố cuộc đời, chàng trai trẻ Phạm Kim Tiến, thạc sĩ nông nghiệp của Trường đại học Nông nghiệp Hà Nội đã quyết định lại “bỏ phố về quê”… lập nghiệp.

Tiến tâm sự: Quê mình là làng Sen mà chẳng có sen. Kim Liên mà vắng mùi hương của sen thì rất đáng tiếc. Điều ấy cũng chính là đang thiếu một điểm nhấn cho du khách về quê Bác. Tại sao mình không phục hồi các đầm sen, ao sen rồi chế biến sâu các sản phẩm từ cây sen để mang lại thu nhập? Ý tưởng ấy đã nung nấu trong suốt những tháng ngày Tiến có ý định về quê.

Theo đó, năm 2013, từ số tiền tích lũy khoảng 170 triệu đồng, Tiến  quyết định đấu thầu một số ao đầm trong xã, đầu tư mua cây giống, phân bón để trồng sen. Giống sen bản địa tuy thích nghi tốt với môi trường, điều kiện sống nhưng lại đang dần thoái hóa giống. Do đó, ngoài bảo tồn giống sen bản địa, cùng với sự giúp đỡ của thầy cô, bạn bè, Tiến đã sưu tầm, thử nghiệm nhiều giống sen khác nhau cả trong và ngoài nước tại những vùng ruộng thấp trũng mà dân làng bỏ đi.

Vậy là, Tiến dành thời gian rảnh rỗi phục hồi các đầm sen, phủ kín các ao, hồ, ruộng lầy trong làng bằng các giống sen tạo cảnh quan cho du khách thưởng ngoạn khi đến thăm quê Bác. Thời gian đầu, không ít người hoài nghi về ý tưởng này của Tiến, rằng sen từ Thái Lan, Trung Quốc, từ Nhật Bản… về liệu có hợp với ruộng lầy, đồng hoang xứ Nghệ? Rồi các sản phẩm của sen thì bán cho ai? Hàng trăm triệu đồng đầu tư cho sen có hóa bùn theo sen?...

Thế rồi, bên cạnh những vuông ao trồng sen sẵn có, thì những đầm lầy, ruộng thấp trũng kém hiệu quả mà Tiến thuê mượn lại đã biến thành những đầm sen tỏa ngát hương thơm, mang đến nhiều cảm xúc cho bao du khách khi về quê Bác.

Nếu về Kim Liên đúng độ tháng 5, du khách sẽ ngất ngây trước đủ sắc màu của sen với hương thơm ngan ngát trong gió. Đó là sắc trắng bạch liên, sắc hồng Super lotus, sắc vàng của sen Thái, sắc đỏ sen Bắc Kinh, sen ngàn cánh… Tiến hào hứng: Mỗi loại sen có những đặc điểm sử dụng riêng. Có giống mình trồng để thu hoạch hoa, có giống thu hoạch củ, có giống để phục vụ ướp trà, làm trà…

Rồi anh tiếp lời, nếu như trước đây, ở làng Sen, sen chỉ nở rộ vào tầm tháng 5 đến tháng 7 thì nay có nhiều giống mới có thể khoe sắc tới tháng 9, tháng 11. Tôi đang thử nghiệm phát triển giống sen mới, dự kiến có thể cho thu hái hoa vào dịp Tết Nguyên Đán, chịu được nhiệt độ lạnh khoảng 18 độ C.

Nếu như lời Tiến nói là thực thì ở Kim Liên, sen sẽ nở quanh năm. Đó là điều sẽ mang lại ấn tượng mới lạ, hấp dẫn hơn cho những du khách khi về thăm quê Bác.

Sen quê Bác tỏa hương muôn nơi

Đã có diện tích trồng sen lên đến 100ha, đã có nhiều hộ dân thấy Tiến làm ăn có hiệu quả và trồng theo. Đó là nguồn nguyên liệu ổn định để anh quyết định thành lập Hợp tác xã sen quê Bác.

Tiến cho hay: Mình cũng có lợi thế nhất định khi dòng sản phẩm từ sen được chính quyền từ địa phương đến huyện, đến tỉnh quan tâm, tạo điều kiện. Đặc biệt, lượng khách về tham quan quê Bác hàng năm lên đến mấy triệu lượt khách; những sản phẩm chế biến sâu từ sen rất phù hợp để làm quà biếu tặng cho du khách khi đến làng Sen. Đây cũng chính là sản phẩm đặc trưng của Nghệ An, thích hợp để các đơn vị, cơ quan, doanh nghiệp làm quà cho người thân, bạn bè, đối tác. Do đó, tiềm năng thị trường cho các sản phẩm của sen rất rộng mở.

Để biến tiềm năng thành hiện thực, Tiến đầu tư máy móc, dây chuyền sản xuất, đa dạng hóa các loại sản phẩm, đầu tư thiết kế bao bì, nhãn mác để nâng tầm giá trị các sản phẩm từ sen. Nay, các sản phẩm từ sen đã được chế biến sâu thành trà sen (trà ướp hoa sen, trà lá sen, trà Liên Tu, trà Bạch Liên Nữ Vương...), nhóm sản phẩm từ hạt (hạt sen tươi, hạt sen sấy khô, sữa hạt sen; kim chi sen, củ sen muối; làm hương thắp từ sen...)… đầy ấn tượng.

Tại Hợp tác xã sen quê Bác đã có 17 thành viên, mở rộng quy mô trồng sen lên tới 100ha, với hơn 100 giống; có 15 sản phẩm chế biến sâu từ cây sen, trong đó, có 11 sản phẩm được công nhận 3-4 sao OCOP. Tín hiệu đầy lạc quan là các sản phẩm từ Hợp tác xã sen quê Bác đã có mặt khắp các thị trường trong Nam, ngoài Bắc; trên các kệ hàng của các siêu thị; được nhiều đơn vị, cơ quan, doanh nghiệp lựa chọn làm quà biếu, tặng.

Theo Giám đốc Hợp tác xã sen Phạm Kim Tiến, để làm ra những sản phẩm từ sen có giá trị luôn đòi hỏi sự công phu, tỉ mẩn cùng máy móc hiện đại. Một trong những sản phẩm cao cấp nhất được làm từ cây sen là trà ướp gạo sen. 

Để làm ra được sản phẩm này, đòi hỏi quy trình sản xuất nghiêm ngặt, kỳ công trong từng công đoạn. Nguyên liệu được lựa chọn kỹ lưỡng từ những đầm sen có môi trường trong lành. Vào mùa sen nở, những bông sen Bách Diệp to nhất còn đang chúm chím nở sẽ được cắt vào sáng sớm, khi chưa có ánh sáng mặt trời.

Tiếng lành đồn xa, chất lượng và mẫu mã đang chinh phục khách hàng để các sản phẩm sen trở thành bản sắc, đặc trưng của Kim Liên được du khách ưa chuộng. Những hộp trà sen, mứt sen, bánh cà sen giờ đây không chỉ mang đủ đầy giá trị, thức vị và linh hồn của quê Bác; mà còn chứa đựng trong đó niềm tự hào, là hồn cốt quê hương của Người...

Trong câu chuyện về làng Sen, về du lịch ở quê Bác, đã có thêm câu chuyện về chàng trai “bỏ phố về làng”… để Kim Liên thêm ngát hương sen, rực rỡ sắc hoa sen. Chẳng thế mà, sen quê Bác đã tỏa hương muôn nơi cũng vì thế.