Trong những năm qua, Cao nguyên đá Đồng Văn hấp dẫn du khách do chứa đựng nhiều bí ẩn của kiến tạo địa chất qua hàng nghìn năm. Nhưng những giá trị này của tạo hóa sẽ có thể bị mất đi do các hoạt động làm nương rẫy của người dân hoặc khai thác đá làm vật liệu xây dựng trên khu vực Cao nguyên đá, làm cho một số địa điểm như các mỏm đá, vực đá, quần thể đá bị phá hủy hoặc biến dạng. Bên cạnh đó, một số hoạt động xây dựng của người dân và doanh nghiệp làm ảnh hưởng tới cảnh quan, quy hoạch… trong công tác bảo tồn Cao nguyên đá Đồng Văn.

Từ thực tiễn đó, trong những năm qua, tỉnh Hà Giang đã đẩy mạnh các hoạt động quy hoạch Cao nguyên đá Đồng Văn, hướng tới công tác bảo tồn, phát triển và tạo sinh kế cho người dân thông qua các hoạt động du lịch, dịch vụ. Tỉnh đã đẩy mạnh phát triển cây dược liệu, phát huy các giá trị bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc, mở rộng phát triển đặc sản “Mật ong Bạc hà”, tạo cảnh quan du lịch trên những cánh đồng Hoa Tam giác mạch; khai thác các địa điểm du lịch như Quần thể Di tích nhà Vương, Cột cờ Lũng Cú, Núi Đôi, các hẻm du lịch trên sông Nho Quế… Từ đó, đã giúp đồng bào nâng cao thu nhập qua những khoản thu từ các dịch vụ cho thuê nương hoa tam giác mạch chụp ảnh; các loại hình dịch vụ như ăn uống, nhà nghỉ, bán các loại sản phẩm hàng hóa của địa phương.

Từ các loại hình dịch vụ đã tạo ra các nguồn kinh phí từ bán vé tham quan, hướng dẫn du lịch, phiên dịch tiếng dân tộc nhằm phục vụ cho công tác bảo tồn các di sản và giúp người dân từng bước nâng cao thu nhập. Qua đó, người dân 4 huyện vùng Cao nguyên đá (Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc) đã từng bước hiểu được các giá trị của di sản tại địa phương mình để có trách nhiệm giữ gìn và bảo vệ.

Tuy nhiên, công tác bảo tồn các kiến tạo địa chất, các di sản và các danh lam thắng cảnh trên vùng Cao nguyên đá của Hà Giang cũng gặp không ít khó khăn do thu nhập của người dân còn hạn chế, tỷ lệ hộ nghèo còn cao (tính đến cuối năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo tại 4 huyện vùng Cao nguyên đá còn trên 46,03%).

Từ thực tiễn đó, tỉnh Hà Giang đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của đồng bào các dân tộc về ý nghĩa và vai trò trong công tác bảo tồn các di sản song song với việc chú trọng khai thác các tiềm năng, thế mạnh của các di sản để các di sản trên vùng Cao nguyên đá thực sự trở thành nguồn sinh kế cho người dân, giúp đồng bào nâng cao trách nhiệm và nghĩa vụ trong công tác bảo vệ các di sản.

Trong những năm qua, các cơ quan chức năng của Hà Giang đã nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách, định hướng phát triển gắn các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương với công tác bảo tồn di sản và đưa các di sản trên Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn trở thành nguồn sinh kế của người dân địa phương. Tỉnh cũng ưu tiên mời gọi các nhà đầu tư, khai thác và phát triển du lịch, cây dược liệu và các thế mạnh khác của vùng Cao nguyên đá có sự liên kết và phối hợp với người dân địa phương. Đẩy mạnh xây dựng và phát huy các làng nghề truyền thống; sản xuất các loại hàng hóa đặc thù của vùng; đẩy mạnh phát huy các hình thức du lịch cộng đồng gắn với phục dựng và bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc trên vùng Cao nguyên đá. Đây chính là hướng đi của Hà Giang trong công tác bảo tồn và phát triển bền vững Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn trong giai đoạn trước mắt cũng như lâu dài.

Ông Nguyễn Thanh Giang, Giám đốc Ban quản lý Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn cho biết: Để bảo tồn bền vững các giá trị của Cao nguyên đá, tỉnh Hà Giang đã gắn phát triển du lịch với tạo sinh kế cho đồng bào. Bên cạnh đó, chú trọng công tác nâng cao trình độ dân trí cho đồng bào, góp phần quan trọng trong bảo tồn các giá trị văn hóa của Cao nguyên đá Đồng Văn.

Bên cạnh đó, vận dụng các nguồn lực từ các chương trình, chính sách đầu tư cho vùng dân tộc thiểu số và miền núi, như: Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 tỉnh Hà Giang đã vận dụng linh hoạt, lồng ghép các nguồn vốn từ các chương trình để hỗ trợ, đầu tư khôi phục, bảo tồn các di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch của địa phương, qua đó đã bước đầu mang lại hiệu quả tích cực, góp phần bảo tồn văn hóa truyển thống, nâng cao thu nhập cho người dân, đặc biệt là đồng bào DTTS.