Nếu mọi thứ minh bạch, hẳn đã không có chuyện.

Tiếc là không thế. Những món tiền này, tiền kia cứ mờ mờ, tỏ tỏ. Nghệ sĩ, người tung hóa đơn sao kê, người không. Rồi những chi tiết lạ, khó giải thích trong mớ hóa đơn sao kê khiến dư luận không thể dẹp bỏ nghi ngờ. Chuyện không hạ nhiệt, mà ngày một nóng và lan rộng.

Trong cơn cáu giận, có người còn liên hệ vụ livestream vô tiền khoáng hậu của một nữ doanh nhân ở phía Nam, lấy đó thêm lý do than thở: Buồn quá. Nhưng không có lửa sao có khói?

Trong mắt nhiều người, nghệ sĩ làm từ thiện như chuyện “giận mà thương”. Không thể trách công chúng khắt khe. Khán giả ngưỡng mộ, tôn vinh một nghệ sĩ, họ thường mong muốn và có quyền đòi hỏi người họ ngưỡng mộ không tỳ vết; người họ tôn vinh phải luôn hành động, ứng xử đàng hoàng cả trên sân khấu và trong cuộc đời thực...

Bức xúc đâu chỉ một phía. Bức xúc cả bên mấy anh, chị nghệ sĩ với những lời thanh minh, trần tình; những giọt nước mắt cho mình là oan ức; và cả những tuyên ngôn mạnh mẽ, tự tin, ngạo nghễ, nhưng thật sự, chưa khiến mấy ai đủ tin về sự chân thành và cầu thị của những người từng được trọng vọng như ông hoàng, như “cô tiên” rực rỡ trên sân khấu...

Lùm xùm khiến nhiều người chợt chạnh lòng. Họ không thể không nhớ lại thời điểm này năm ngoái, khi “khúc ruột miền Trung” ngập chìm trong nước mênh mang, đục ngầu. Bão chồng bão. Lũ chồng lũ. Mưa trắng trời, dai dẳng nhiều ngày. Đến cả quả đồi còn bị ngâm mềm nhũn, đổ ụp thành biển bùn, huống chi nhà cửa, con người hay bất cứ thứ gì khác...

Đại hồng thủy gây thảm cảnh và chết chóc, nhưng không làm giá lạnh tình người. Ngược lại, đại hồng thủy thắp lên ngọn lửa sáng rực, nồng ấm, chan chứa tình nghĩa đồng bào. Cả nước hướng về miền Trung. Nhiều hoạt động ủng hộ, giúp đỡ, cứu hộ người dân miền Trung đang gồng mình chống chọi thiên tai được tổ chức. Những đoàn cứu trợ mang theo hàng, tiền, xuyên đêm, xuyên ngày, hối hả đến với miền Trung đau thương, trong đó có các nghệ sĩ trên.

Là những người nổi tiếng, hoạt động từ thiện của các nghệ sĩ luôn vang vọng, lan tỏa. Xã hội, công chúng theo dõi, ngưỡng mộ các hoạt động cứu trợ của họ như từng ngưỡng mộ họ trên sân khấu. Chính các nghệ sĩ cũng hiểu, tình cảm, niềm tin của người hâm mộ giúp họ, trong thời gian ngắn, nhận được sự chia sẻ, hưởng ứng, tham gia của nhiều người.

Đợt ủng hộ lũ lụt miền Trung năm 2016, con số 24 tỷ đồng do MC Phan Anh vận động được tưởng sẽ là một kỷ lục không thể phá vỡ. Vậy mà, tới đợt mưa lũ miền Trung tháng 10 năm 2020, 24 tỷ, có thể nói, là món tiền “nhỏ” so với gần 178 tỷ đồng ca sĩ Thủy Tiên kêu gọi được từ cộng đồng. Số tiền khổng lồ, hình ảnh Thủy Tiên thân gái dặm trường dầm mình trong mưa và nước lũ phát tiền từ thiện cho người dân khiến Thủy Tiên đã đẹp, càng lấp lánh, lộng lẫy như một “cô tiên” thật sự trong cuộc đời giàu lòng trắc ẩn và nhân hậu.

Trong cơn say cảm xúc, có người như chỉ thấy “cô tiên” của mình và các nghệ sĩ nổi tiếng làm từ thiện. Sự ngưỡng mộ khiến vô số hoạt động tương tự của các tổ chức, đơn vị, cá nhân khác bị mờ nhòa trong mắt họ. Gần như họ không biết: để đến được các ngõ ngách ngập nước trao quà cho người dân, chỉ mình “cô tiên” hay một nghệ sĩ nào đó, là không thể, nếu thiếu sự hỗ trợ của chính quyền sở tại. Đó là chưa kể trao quà ồ ạt nhưng không đồng đều, không chỉ làm ly tán lòng người cùng hoàn cảnh, mà còn có thể phát sinh rắc rối, hệ lụy ngay sau khi người trao quà rời đi.

Hồ đồ, tùy tiện, có người còn lạc lõng hạ thấp, phủ nhận, thậm chí tẩy chay vai trò, hiệu quả to lớn, cụ thể, thiết thực của nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức, đoàn thể, hệ thống chính trị trong vận động, tổ chức triển khai các hoạt động xã hội, cứu trợ thiên tai..., với những kết quả, con số gấp hàng trăm lần số tiền, hàng mà bất kỳ cá nhân nào kêu gọi được...

Chặng cuối đợt kêu gọi quyên góp và triển khai các hoạt động cứu trợ đồng bào miền Trung bị thiên tai năm ngoái, khi một số sự cố, bất cập liên quan việc phát, chia tiền, hàng cứu trợ bắt đầu lộ diện, một số nghệ sĩ, một số người trót có những đánh giá bốc đồng, nông nổi, hấp tấp...nay mới giật mình ân hận và sám hối.

Nhanh quá. Lại một mùa mưa lũ mới. Miền Trung vừa qua cơn bão số 5. Đã có người chết do bị lũ cuốn; có tàu, thuyền bị chìm; có hàng trăm nhà bị tốc mái; có hàng nghìn ha lúa, màu bị ngập. Đã xảy ra ngập cục bộ tại một số nơi ở Hà Tĩnh...

Các chuyên gia khí tượng dự báo: năm nay, việc có tới 5 cơn liên tiếp gây nên thảm cảnh “bão chồng bão”, “lũ chồng lũ” ít khả năng xảy ra như năm 2020. Nhưng coi chừng, tháng 10, tháng 11 và nửa đầu tháng 12/2021, có thể sẽ diễn ra mưa lớn dồn dập ở các tỉnh miền Trung, kéo theo nguy cơ xảy ra lũ, lũ quét và sạt lở đất...

Cầu cho thảm cảnh mưa lũ năm 2020 không tái diễn. Mấy tháng qua, với nguồn lực hạn hẹp, đất nước này đã phải gồng mình chống đại dịch Covid -19 với bao nhiêu tổn thất về người và của. Thêm một thảm họa thiên tai như năm ngoái ở miền Trung, điều gì nữa sẽ xảy ra?

Nhưng ông trời vốn đỏng đảnh. Lỡ điều không mong muốn cứ ập đến, cứu trợ đồng bào bị nạn sao thể không làm? Các đoàn cứu trợ sẽ lại lên đường. Và trong các đoàn đó, lẽ nào không có các nghệ sĩ.

Nghệ sĩ tham gia hoạt động xã hội từ thiện là cần và đáng trân trọng. Có điều, những lùm xùm, ồn ào đang diễn ra có nguyên nhân từ câu chuyện từ thiện năm ngoái cần được coi là bài học đắt giá. Nghệ sĩ làm từ thiện không chỉ đơn giản là kêu gọi quyên góp và phân phát tiền, hàng. Cùng với đó, còn là các việc cần thiết khác, trong đó có yêu cầu về sự minh bạch, để phòng tránh những hoài nghi, eo xèo, ồn ào gây tổn thương danh dự và lòng tự trọng của chính họ sau này.