Nhiều 'khoảng trống" trong GDMN

Ngày 4/4/2024, Ủy ban Quốc gia đổi mới giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) đã tổ chức phiên họp về đổi mới phát triển GDMN đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Báo cáo tại phiên họp này, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thị Kim Chi cho biết, sau 10 năm (2013 – 2023) thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, GDMN đã đạt được những kết quả tích cực.

“Với việc thực hiện thành công mục tiêu phổ cập GDMN cho trẻ em mẫu giáo 5 tuổi đã tạo cơ chế, động lực thúc đẩy GDMN phát triển, từng bước đáp ứng nhu cầu nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em”, bà Minh khẳng định.

GDMN là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự phát triển toàn diện con người Việt Nam; GDMN nhằm phát triển toàn diện trẻ em về thể chất, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào học lớp Một.

Điều 23 – Luật Giáo dục 2019

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thị Kim Chi, hiện vẫn còn một bộ phận trẻ em trong độ tuổi chưa được tiếp cận GDMN. Đến thời điểm này, tỷ lệ huy động trẻ nhà trẻ cả nước mới đạt 32,1%; trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi mới đạt 93,1%.

“Hiện có khoảng gần 300.000 trẻ em mẫu giáo 3 - 4 tuổi chưa được đến trường, chủ yếu ở vùng khó khăn, vùng núi cao, vùng sông nước đồng bằng Sông Cửu Long”, bà Chi cho biết.

Từ số liệu được Thứ trưởng Bộ GD&ĐT đưa ra cho thấy, so với đầu năm 2022 (thời điểm Bộ GD&ĐT tiến hành khảo sát để xây dựng Đề án “Phổ cập Giáo dục Mầm non cho trẻ em mẫu giáo 3 - 4 tuổi và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo 5 tuổi giai đoạn 2023 - 2030”) thì hiện tỷ lệ huy động trẻ nhà trẻ, trẻ mẫu giáo đã tăng lên.

Tại thời điểm khảo sát, Bộ GD&ĐT xác định, tỷ lệ huy động trẻ nhà trẻ cả nước chỉ đạt 28,2%; mẫu giáo đạt 92,4%. Nhiều trẻ em được tiếp cận GDMN muộn so với độ tuổi; trong đó, ở vùng đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào DTTS và miền núi vẫn còn 81% trẻ nhà trẻ, 13,4% trẻ mẫu giáo chưa được tiếp cận GDMN.

Những số liệu này đều cho thấy rằng, việc tiếp cận bình đẳng trong phát triển GDMN chưa bảo đảm; khoảng cách trong đảm bảo các điều kiện giáo dục giữa các vùng miền còn khá lớn. Bởi, theo báo cáo của Bộ GD&ĐT, trong khi, tỷ lệ huy động trẻ mẫu giáo 5 tuổi đã đạt 99,8%, còn tỷ lệ huy động của trẻ nhà trẻ và trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi vẫn rất thấp.

Điều kiện dạy học chưa đáp ứng

Tại Nghị quyết 42-NQ/TW ngày 24/11/2023, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII yêu cầu, đến năm 2030 hoàn thành phổ cập GDMN cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi. Nhưng đối chiếu tỷ lệ trẻ nhà trẻ và trẻ mẫu giáo chưa được tiếp cận GDMN do Bộ GD&ĐT cung cấp ngày 4/4/2024, nếu không có giải pháp đột phá thì việc thực hiện mục tiêu này là rất khó khăn.

Theo đánh giá của Bộ GD&ĐT, một trong những khó khăn nhất của ngành hiện nay để thực hiện phổ cập GDMN cho trẻ dưới 5 tuổi là cơ sở vật chất, thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu. Hiện nay, tính riêng bậc học mầm non, cả nước còn khoảng trên 5.000 phòng học nhờ, học tạm không đảm bảo an toàn; số phòng học kiên cố mới đạt khoảng 82%.

Đặc biệt, thiết bị dạy học, đồ dùng đồ chơi chưa đáp ứng yêu cầu thực hiện Chương trình GDMN, nhất là ở những vùng khó khăn, vùng đồng bào DTTS và miền núi. Tỷ lệ nhóm/lớp mầm non đáp ứng đủ thiết bị dạy học ở vùng khó khăn chỉ đạt 48%, các hạng mục hỗ trợ như phòng giáo dục thể chất, nghệ thuật, phòng đa chức năng, thư viện,... nhiều nơi không có.

Ngoài ra, theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thị Kim Chi, hiện đội ngũ giáo viên mầm non thiếu nhiều, chất lượng chưa bảo đảm. Tình trạng thiếu giáo viên mầm non kéo dài trong nhiều năm chưa được giải quyết; tỷ lệ giáo viên mầm nòn có trình độ đào tạo đạt chuẩn trở lên mới chiếm 87,3%.

“Hiện nay toàn quốc còn thiếu khoảng 50.000 giáo viên mầm non. Trong bối cảnh thiếu nhưng các địa phương phải vẫn thực hiện tinh giản biên chế viên chức là giáo viên mầm non”, bà Chi cho biết.

Tại phiên họp ngày 4/4/2024 của Ủy ban Quốc gia đổi mới GD&ĐT, bà Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam, cho rằng, thời gian qua, dù GDMN đã được quan tâm nhưng chưa đủ so với yêu cầu. “Điểm nghẽn” hiện nay với GDMN không chỉ ở nguồn lực tài chính, nguồn lực con người mà còn ở sự quan tâm của các địa phương, của các cấp.

Để hoàn thành phổ cập GDMN vào năm 2030, một trong những giải pháp được Bộ GD&ĐT đề xuất là tăng cường đầu tư cơ sở vật chất trường lớp, thiết bị dạy học. Trong Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII cũng đã yêu cầu chú trọng phát triển mạng lưới trường lớp, nhất là ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào DTTS và miền núi, biên giới, hải đảo, bãi ngang, ven biển, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đông dân cư.

Bên cạnh đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học thì một giải pháp cũng cần được Bộ GD&ĐT cùng các bộ, ngành, địa phương quan tâm là tham mưu, xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế chính sách hỗ trợ giáo viên, học sinh bậc học mầm non. 

Hiện chính sách hỗ trợ cho nhóm đối tượng này vẫn đang còn khoảng trống. Bộ GD&ĐT đang đề nghị xây dựng Nghị quyết của Quốc hội thí điểm phổ cập GDMN đối với trẻ em mẫu giáo tại một số tỉnh, thành phố, trong đó có những chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ học sinh, giáo viên mầm non.

Báo Dân tộc và Phát triển sẽ phản ánh nội dung này trong số báo tiếp theo.