Tầm quan trọng công tác tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn

Trước kia, khi chuẩn bị kết hôn, các cặp đôi thường quan tâm nhiều hơn đến việc chuẩn bị điều kiện vật chất cho cuộc sống gia đình trong tương lai, không quan tâm đầy đủ đến kỹ năng sống, sức khỏe sinh sản. Việc khám và kiểm tra tình trạng sức khỏe, khả năng sinh con và phát hiện sớm các bệnh tật, điều trị bệnh cũng như việc thực hiện các biện pháp dự phòng bị buông lỏng.

Theo ước tính, mỗi năm Việt Nam có 22.000-30.000 trẻ sinh ra bị dị tật bẩm sinh. Trong số các dị tật có các bệnh phổ biến: Down, hội chứng Edwards, dị tật ống thần kinh, suy giáp bẩm sinh, thiếu men G6PD, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, tan máu bẩm sinh thể nặng và các bệnh lý di truyền, dị tật bẩm sinh khác.

Nhận thấy rõ tầm quan trọng của khám sức khỏe tiền hôn nhân, Chi cục Dân số và Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh Quảng Ninh đã triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức về sức khỏe cho các bạn trẻ, cụ thể là triển khai hiệu quả nhiều mô hình, đề án về chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS) vị thành niên, thanh niên. Từ năm 2011 Chi cục đã triển khai mô hình “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” ở tất cả các địa phương trong tỉnh. Mô hình là cầu nối giúp cho các bạn trẻ có điều kiện được tìm hiểu, giao lưu, trao đổi và nhận được tư vấn từ những người có chuyên môn về những vấn đề liên quan đến SKSS.

Bên cạnh đó, Chi cục đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan và các địa phương tổ chức nhiều hoạt động truyền thông nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm sóc SKSS cho đối tượng vị thành niên, thanh niên, giúp các em được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc CKSS thân thiện. Điển hình là việc thành lập các CLB “Tiền hôn nhân” để tư vấn trực tiếp, hướng dẫn, cung cấp nhiều kiến thức liên quan đến hôn nhân, gia đình, các biện pháp tình dục an toàn, phòng tránh thai..

Từ đầu năm 2023 đến nay, hoạt động chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân được thực hiện hiệu quả với 4.858 cặp đôi được tư vấn trước khi kết hôn và 3.570 cặp đôi được khám sức khỏe trước khi kết hôn.

Một số bệnh viện trên địa bàn tỉnh đã chú trọng hơn đến việc tuyên truyền, tư vấn, mở các dịch vụ khám sức khỏe tiền hôn nhân. Bệnh viện Sản Nhi tỉnh còn mở Khoa Hỗ trợ sinh sản, trong đó triển khai dịch vụ khám sức khỏe tiền hôn nhân. Điểm đặc biệt của dịch vụ này là được phân chia rõ ràng thành các gói từ cơ bản, mở rộng, đến chuyên sâu, phù hợp nhu cầu của từng đối tượng...

 Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Doanh, Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Đa khoa Thu Cúc, cho biết, việc thăm khám sức khỏe tiền hôn nhân giúp cho các cặp đôi chuẩn bị kết hôn có thể bước vào đời sống vợ chồng một cách tự tin với lối sống tình dục an toàn và sẵn sàng chào đón những em bé khỏe mạnh.

Đối với người chưa có nhiều kinh nghiệm trong chuyện phòng the, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân và sự tư vấn của bác sĩ sẽ giúp họ chuẩn bị kiến thức, tâm lý đúng cho cuộc sống vợ chồng. Thông qua đó, họ sẽ tránh được các rắc rối trong đời sống tình dục, những bệnh lý mới xuất hiện liên quan đến đường sinh sản hoặc hậu quả từ bệnh tật có từ trước có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh sản và thai nghén.

Theo ông Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Dân Số (Bộ Y tế) cho biết: tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn nhằm phát hiện, phòng ngừa và hướng dẫn điều trị các bệnh lý có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe sau khi kết hôn. Đó là những bệnh khi mang thai, sinh đẻ, nuôi con bằng sữa mẹ, các nguy cơ sinh con bị bệnh, tật bẩm sinh, góp phần đảm bảo hôn nhân bền vững và nâng cao chất lượng giống nòi.

Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân giúp các cặp vợ chồng tránh được một số bệnh di truyền thường gặp cho con như mù màu, tan máu bẩm sinh, hội chứng Down, Turner, Edward... Do đó, tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân sẽ giúp sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh, tránh những gánh nặng cho bản thân đứa trẻ, gia đình và xã hội.

Tăng cường truyền thông, tư vấn về khám sức khỏe tiền hôn nhân

Hiện nay, hoạt động tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn là một trong những nhân tố quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi. Theo đó, vấn đề này được Bộ Y tế xác định là một ưu tiên hàng đầu trong Chiến lược Dân số đến năm 2030.

Theo thống kê của Chi cục Dân số, Kế hoạch hóa gia đình thành phố Hà Nội, năm 2022, tỷ lệ cặp nam, nữ được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn trên địa bàn thành phố là 31,9%; chỉ tiêu được đặt ra trong năm 2023 là 50%.

Mới đây, Chi cục DS-KHHGĐ thành phố Hà Nội đã có văn bản đề nghị Trung tâm y tế các quận, huyện, thị xã phối hợp với các đơn vị liên quan làm tốt công tác tuyên truyền và thực hiện tư vấn về khám sức khỏe cho các cặp nam, nữ chuẩn bị kết hôn.

Các đơn vị này tuyên truyền, thông tin về nội dung khám sức khỏe trước khi kết hôn với nhiều hình thức như qua hội nghị, hội thảo, giao lưu, sinh hoạt câu lạc bộ, tọa đàm, hội thi, nói chuyện chuyên đề, truyền thông trực tiếp tại cộng đồng; phát thông điệp, phóng sự trên sóng phát thanh, truyền hình...

Bên cạnh đó, các quận, huyện, thị xã cũng thực hiện tư vấn tại cộng đồng, tại các trường học... và giới thiệu các cặp nam, nữ đến các cơ sở dịch vụ có đủ điều kiện thực hiện tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn. Trên cơ sở đó, ngành y tế quản lý, theo dõi những trường hợp khi khám phát hiện hoặc nghi ngờ có các bệnh hoặc mang gen bệnh di truyền để tiếp tục tư vấn, tầm soát, chẩn đoán sàng lọc trước sinh.

Có nhiều ví dụ cho thấy hiệu quả của mô hình nói trên tại các địa phương. Chẳng hạn, quận Thanh Xuân đã triển khai hiệu quả Mô hình tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn tại 3 phường Khương Trung, Khương Mai và Thượng Đình. Đối tượng tham gia là thanh niên ở độ tuổi chuẩn bị kết hôn đang sinh sống, học tập và làm việc trên địa bàn quận. Tính đến nay, các phường triển khai mô hình này đã tổ chức các hoạt động sinh hoạt câu lạc bộ, tổ chức 15 buổi truyền thông, giao lưu cho cho trên 1.500 thanh niên tham dự.

Thông qua các hoạt động tư vấn, các bạn trẻ nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình, phòng tránh lây nhiễm bệnh qua đường tình dục, phát hiện sớm, điều trị kịp thời các bệnh di truyền... Sau các buổi tuyên truyền, các cặp đôi đã được trang bị kiến thức, kỹ năng chăm sóc sức khỏe sinh sản, chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho cuộc sống sau hôn nhân và chuẩn bị sức khỏe thật tốt để chào đón những đứa con khỏe mạnh.