Đakrông (Quảng Trị) là huyện miền núi có trên 80% dân số là người đồng bào DTTS. Đây cũng là một trong 2 huyện trọng điểm được thụ hưởng nguồn đầu tư từ Chương trình MTQG 1719.

Qua gần 4 năm triển khai Chương trình, đời sống đồng bào các DTTS ở Đakrông đã có những bước phát triển tích cực. Đặc biệt, hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng DTTS và miền núi đã được đảm bảo. Nhiều tuyến đường giao thông nông thôn, trường học, trạm y tế được đầu tư sửa chữa và xây mới. Bộ mặt nông thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi đã có nhiều khởi sắc.

Bên cạnh nhiều Dự án, nguồn vốn được thực hiện và giải ngân hiệu quả đang tác động tích cực đến đời sống an sinh của đồng bào; thì đến thời điểm này còn nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất tại Dự án 1 Chương trình MTQG 1719 là điểm "nghẽn” khó tháo gỡ trong quá trình thực hiện và giải ngân.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, huyện Đakrông được phân bổ trên 54,6 tỉ đồng để thực hiện Dự án 1: (Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt). Trong đó, vốn hỗ trợ đất ở 13,88 tỷ đồng với 347 hộ thụ hưởng; hỗ trợ nhà ở 22,84 tỷ đồng cho 571 hộ; hỗ trợ đất sản xuất trên 2,72 tỷ đồng cho 121 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt trên 15,16 tỷ đồng (7 công trình).

Theo đó, đối với nội dung hỗ trợ nhà ở và xây dựng công trình nước sạch của Dự án 1 huyện đã thực hiện đúng tiến độ, nhưng nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất gặp rất nhiều khó khăn. Đến nay, toàn huyện mới hỗ trợ đất ở cho 65 hộ, dự kiến thời gian tới sẽ hỗ trợ thêm cho 61 hộ, với tổng kinh phí thực hiện khoảng 5,04 tỷ đồng. Số nguồn vốn còn lại (trên 8,8 tỷ đồng) không giải ngân kịp trong giai đoạn này. Nguyên nhân chính, là do địa phương không còn quỹ đất để thực hiện. 

Trên thực tế, Đakrông là huyện miền núi có diện tích đất tự nhiên lớn. Tuy nhiên, phần lớn đất là đối núi, phần còn lại hiện thuộc quyền quản lý của các chủ rừng, như Ban quản lý rừng phòng hộ và các công ty lâm nghiệp, lâm trường và khu bảo tồn. Do đó, huyện không còn quỹ đất trống để thực hiện san tạo mặt bằng hoặc khai hoang, phục hóa để hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho hộ dân thụ hưởng chính sách.

Chia sẻ với phóng viên Báo dân tộc và Phát triển, ông Lê Đại Lợi, Phó Chủ tịch UBND huyện Đakarông cũng khẳng định: “Việc thực hiện và giải ngân nguồn vốn ở 2 nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất tại Dự án 1, thực hiện chậm có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chính vẫn là do địa phương không còn quỹ đất để cấp cho các đối tượng được thụ hưởng chính sách”.

Được biết, hiện nay UBND huyện Đakrông đã đề xuất tỉnh điều chỉnh kế hoạch vốn trong nội bộ Dự án 1. Cụ thể, huyện đề nghị được điều chỉnh trên 11,562 tỷ đồng từ nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất để tăng vốn thực hiện chương trình hỗ trợ nhà ở và nước sinh hoạt cho người dân trên địa bàn. 

Tuy nhiên, nếu đề xuất điều chỉnh nguồn vốn nội bộ tại Dự án 1, Chương trình MTQG 1719 được chấp thuận, thì vấn đề cấp bách “thiếu đất ở, đất sản xuất” trong đồng bào DTTS ở Đakrông sẽ không được giải quyết triệt để. 

Trong quá trình thực hiện Chương trình MTQG 1719 giai đoạn I: từ năm 2021-2025, UBND huyện Đakrông đã có nhiều nỗ lực trong quá trình thực hiện. Tuy nhiên, việc giải quyết "đất sạch" để thực hiện lại vượt quá thẩm quyền của chính quyền địa phương. 

Trước thực tế này, UBND tỉnh Quảng Trị, các bộ, ngành Trung ương cần xem xét, sớm có giải pháp tạo điều kiện cho địa phương triển khai hoàn thành các mục tiêu của Dự án. Ví như xem xét việc thu hồi diện tích đất không phát huy hiệu quả từ các công ty lâm nghiệp, lâm trường… để Đakrông có quỹ đất thực hiện nội dung hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho đồng bào DTTS. Nếu làm được như vậy, tình trạng “thiếu đất ở, đất sản xuất” trong vùng đồng bào DTTS ở Đakrông mới được giải quyết triệt để.