Ông có thể cho biết khái quát về thành phần các DTTS của TP. Hà Nội, thưa ông?

Theo kết quả sơ bộ Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, toàn Thành phố có 108.305 người thuộc 50/53 thành phần dân tộc sinh sống đan xen cùng người Kinh ở tất cả 30/30 quận, huyện, thị xã, chiếm 1,3% dân số toàn Thành phố.

Đồng bào DTTS Thành phố chỉ cư trú tập trung theo cộng đồng tại 153 thôn, thuộc 14 xã của 5 huyện (Ba Vì, Thạch Thất, Quốc Oai, Chương Mỹ, Mỹ Đức) với trên 55.000 người, chiếm 51% người DTTS trong toàn Thành phố, trong đó dân tộc Mường chiếm tỷ lệ nhiều nhất 57,5%; kế đó là dân tộc Tày 17,8%, dân tộc Thái 6,6%, dân tộc Nùng 5,9%, dân tộc Dao 4,3%; còn lại là các DTTS khác.

Diện mạo vùng DTTS và miền núi của Thành phố từ năm 2014 đến nay đã có những thay đổi như thế nào, thưa ông?

Tại Đại hội Đại biểu các DTTS TP. Hà Nội lần thứ II- năm 2014, trong báo cáo chính trị có nêu rất rõ những khó khăn ở 14 xã vùng DTTS và miền núi của Thành phố. Vào thời điểm đó chưa có xã nào đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), thu nhập bình quân của 14 xã mới chỉ đạt khoảng 15 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo còn khá cao, vẫn còn một số xã khu vực III, nhiều thôn thuộc diện đặc biệt khó khăn.

Sau 5 năm với các chương trình, chính sách đầu tư, hỗ trợ, vùng DTTS và miền núi của Thủ đô đã có chuyển biến rất rõ nét, trên tất cả các lĩnh vực. Đến nay 100% số xã đã có đường bê tông xi măng hoặc trải nhựa đến trung tâm xã; trên 60% đường liên thôn, đường trục chính của thôn đã được bê tông hóa; 100% hộ dân dùng điện lưới quốc gia; 53,22% trường học đạt chuẩn quốc gia; 100% xã đạt chuẩn quốc gia về y tế.

Đặc biệt, từ chỗ chưa có xã nào đạt chuẩn NTM thì hiện vùng DTTS và miền núi đã có 7/14 xã được công nhận đạt chuẩn. Ngoài ra, toàn vùng hiện không còn thôn, bản, xã đặc biệt khó khăn; thu nhập bình quân đạt khoảng 35 triệu đồng/người/năm, có xã đạt trên 46 triệu đồng/người/năm.... Cuối năm 2018, tỷ lệ hộ nghèo vùng DTTS, miền núi còn 3,7% dự kiến hết năm 2019 tỷ lệ hộ nghèo còn 3% .

Theo ông, “cú hích” nào tạo nên những đổi thay rõ nét vùng DTTS và miền núi của Thủ đô?

Sự phát triển tương đối toàn diện vùng DTTS và miền núi của Thủ đô trước hết là nhờ sự đoàn kết, nỗ lực vươn lên của cộng đồng các DTTS. Nhưng then chốt vẫn là sự quan tâm đầy trách nhiệm của cả hệ thống chính trị đối với lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện chính sách dân tộc.

Trong 5 năm qua, Hà Nội cũng như các địa phương khác đã tích cực triển khai có hiệu quả các quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách dân tộc (Quyết định số 551/QĐ-TTg; Quyết định 755/QĐ-TTg; Quyết định 54/QĐ-TTg; Quyết định số 2356/QĐ-TTg; Quyết định 204/QĐ-TTg, Quyết định 75/QĐ-UBDT…). Đồng thời, Thành phố cũng tiếp tục quán triệt triển khai Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 31/10/2011 của Ban Thường vụ Thành ủy về phát triển bền vững vùng DTTS và miền núi.

Để tập trung nguồn lực thực hiện chính sách dân tộc của Trung ương cũng như của Thành phố, UBND Thành phố đã ban hành kế hoạch hành động cụ thể theo từng giai đoạn. Giai đoạn 2013-2015, với Kế hoạch số 166/KH-UBND, Thành phố ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng ở 14 xã vùng đồng bào DTTS, bao gồm các lĩnh vực: Trường học, y tế, nước sinh hoạt, văn hóa, thủy lợi, giao thông nông thôn, điện, chợ dân sinh; với tổng nguồn lực thực hiện là 2.012 tỷ đồng. Từ năm 2013 đến 2015, Thành phố tiếp tục bố trí 837,5 tỷ đồng cho 105 dự án, trong đó có 99 dự án hoàn thành năm 2015, 6 dự án hoàn thành năm 2016.

Giai đoạn 2016-2020, thực hiện Kế hoạch số 138/KH-UBND của UBND Thành phố; ngân sách Thành phố đã cấp 850 tỷ đồng để triển khai đầu tư thực hiện các dự án vùng đồng bào DTTS; hầu hết các dự án được thực hiện đảm bảo tiến độ, kế hoạch đề ra, cơ bản hoàn thành các mục tiêu, yêu cầu về đầu tư cơ sở hạ tầng.

Tại Đại hội Đại biểu các DTTS lần thứ III-năm 2019, Hà Nội sẽ đề ra những chỉ tiêu cụ thể để phát triển vùng DTTS và miền núi Thủ đô. Ông có thể chia sẻ một số chỉ tiêu cụ thể?

Phát huy những kết quả đạt được trong 5 năm qua, TP. Hà Nội đã xây dựng những chỉ tiêu cụ thể cho vùng DTTS và miền núi đến năm 2024. Có thể kể đến một số chỉ tiêu cụ thể như: duy trì tăng trưởng kinh tế bình quân hằng năm trên 12%; thu nhập bình quân đầu người tăng bình quân trên 20%/năm, đến cuối năm 2024 cơ bản bằng mức bình quân khu vực nông thôn của Thành phố; cơ bản không còn hộ nghèo (không tính số hộ nghèo được bảo trợ xã hội); tỷ lệ trường học đạt chuẩn quốc gia từ 90% trở lên; tỷ lệ lao động đang làm việc đã qua đào tạo đạt trên 60%; giữ vững tỷ lệ 100% xã đạt tiêu chí quốc gia về y tế; 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có trên 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao…

Những gì được xem là rào cản trong việc hướng đến những mục tiêu này, thưa ông?

Hiện vùng DTTS và miền núi Thủ đô vẫn còn nhiều rào cản để thực hiện đạt và vượt các chỉ tiêu nêu trên. Đầu tiên là trình độ phát triển của vùng đồng bào DTTS miền núi Thủ đô, nhất là về mức sống vẫn còn khoảng cách khá xa so với vùng đồng bằng đô thị. Trình độ dân trí và chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế; trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc và cán bộ là người DTTS ở một số nơi nhìn chung còn thấp; tỷ lệ hộ nghèo và nguy cơ tái nghèo của một số xã còn cao.

Nhu cầu đầu tư vào các lĩnh vực thuộc các xã vùng DTTS, miền núi lớn nhưng việc bố trí nguồn lực còn hạn chế. Kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội còn thiếu đồng bộ và nhanh xuống cấp, nhất là hệ thống đường giao thông, thủy lợi, nước sinh hoạt…

Đặc biệt, hiện vẫn còn một số chỉ tiêu Đại hội Đại biểu các DTTS lần II-năm 2014 đề ra đến nay hoàn thành còn ở mức độ thấp, cụ thể như: Chương trình xây dựng NTM đến nay mới có 7/14 xã-đạt 50% (mục tiêu 60%); tỷ lệ trường học đạt chuẩn quốc gia mới đạt 53,22% (mục tiêu 60%);…

Vậy Thành phố sẽ tập trung thực hiện giải pháp trọng tâm nào để đưa vùng DTTS và miền núi đạt và vượt các chỉ tiêu nêu trên, thưa ông?

Thời gian tới, cùng với việc triển khai có hiệu quả, kịp thời chính sách dân tộc của Trung ương, của Thành phố thì Hà Nội sẽ tập trung nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng, đẩy mạnh phát triển kinh tế vùng DTTS và miền núi, tiếp tục gắn chặt việc thực hiện Chương trình xây dựng Nông thôn mới với Chương trình giảm nghèo bền vững.

Đặc biệt, Thành phố sẽ có giải pháp cụ thể về huy động các nguồn lực để đảm bảo đủ nguồn lực tài chính thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc nhằm hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Trong đó, ngân sách Thành phố đóng vai trò chủ đạo, đảm bảo và ổn định trong nhiều năm, đồng thời đa dạng hóa các nguồn lực từ doanh nghiệp, người dân và các tổ chức trong nước cũng như Quốc tế. Thành phố có cơ chế, chính sách ưu tiên các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đầu tư phát triển kinh tế-xã hội ở địa bàn vùng DTTS.

Trân trọng cảm ơn ông!