Các biện pháp phòng bệnh cho cá

Để phòng và trị bệnh hiệu quả cho cá bà con cần thực hiện các biện pháp như sau:

Xây dựng ao nuôi: Chọn địa điểm nuôi trước tiên nguồn nước sạch sẽ không độc hại với động vật thủy sản. Không có các nguồn nước thải công nghiệp, dân sinh đổ vào. Ao nuôi nên có cống cấp và thoát nước riêng biệt.

Cải tạo ao đầm trước khi thả nuôi: Tẩy dọn ao trước khi nuôi động vật thủy sản bao gồm tát cạn, nạo vét bùn đáy, tu sửa bờ ao, dọn cỏ rác, phơi khô đáy ao, dùng vôi bột 7-10 kg/100m2 đáy ao để diệt trừ địch hại.

Quản lý chất lượng nước trong quá trình nuôi: Trong suốt quá trình nuôi cần phải giữ vệ sinh trại, ao đầm nuôi để đảm bảo chất lượng nước tốt, tránh sự tích tụ của các chất hữu cơ, hợp chất nitơ,…… quản lý pH, Oxy độ kiềm trong khoảng thích hợp.

Tiêu diệt nguồn gốc gây bệnh cho cá: Mua cá giống đã được kiểm dịch tại các cơ sở có uy tín, các loại cá giống được vận chuyển từ nước ngoài về cần phải có nguồn gốc rõ ràng và phải được kiểm dịch của các cơ quan có thẩm quyền tránh việc lây lan mầm bệnh; Dùng dung dịch nước muối Nacl 2 - 4% (2 - 4kg/100l nước) tắm cho cá từ 5-10 phút; Ngoài ra tùy từng trường hợp cụ thể có thể sử dụng hóa chất, kháng sinh phù hợp.

Quản lý thức ăn và khu vực cho ăn: thức ăn là động vật tươi sống cần được sát trùng bằng muối; thức ăn là thực vật (cỏ, lá...) cần rửa kỹ để tránh nhiễm thuốc trừ sâu và hóa chất. Cần vớt bỏ thức ăn thừa sau mỗi ngày cho cá ăn, định kỳ khử trùng, vệ sinh nơi cho cá ăn, sàng ăn bằng vôi bột, Formalin hoặc nước muối. Tuyệt đối không cho cá ăn thức ăn ôi thiu, cho ăn trong ngày chia làm 2 lần: sáng, chiều (vào lúc trời dịu mát).

Khử trùng dụng cụ: Sinh vật gây bệnh có thể theo dụng cụ lây lan bệnh từ ao này sang ao khác, dụng cụ nên dùng riêng biệt cho từng ao. Nếu không đủ dụng cụ thì sau mỗi lần sử dụng cần phải khử trùng bằng nước muối, Formalin hoặc thuốc tím.

Sử dụng thuốc phòng bệnh trước thời điểm giao mùa: Phần lớn các loại bệnh trong nuôi trồng thủy sản xuất hiện theo mùa; do đó, trước mỗi mùa bệnh, cá cần được cho ăn phòng bằng thuốc tiên đắc hoặc tỏi xay trộn vào thức ăn với liều lượng 100 - 300 g/100 kg cá, cho ăn liên tục trong 7 ngày, đồng thời bổ sung các loại khoáng chất, vitamin trộn vào thức ăn cho cá ăn trước thời điểm giao mùa: Cá giống 4 g/1 kg cá/ngày, cá thịt 2 g/1 kg cá/ngày, cho ăn 3 ngày liên tục. Bón vôi bột trước và sau mùa bệnh của cá định kỳ 2 - 3 kg/100 m3 nước ao/tháng. Trong mùa bệnh 4 - 6 kg/100 m3 nước ao/10 - 15 ngày.

Tăng cường sức đề kháng cho cá: Cho cá ăn đủ chất, đủ lượng, thức ăn không bị hư­ thối, không nên để cá bị đói. Cho cá ăn theo phương pháp 4 định (thời gian, vị trí, chất lượng và số lượng thức ăn). Tăng cường chất dinh dưỡng: cho ăn đủ chất, bổ sung một số chất vi lượng để tăng cao sức đề kháng cho cá như­ vitamin C, B6, E, A.

Có thể tăng sức đề kháng cho cá bằng thảo dược:

Cây chuối: Thái nhỏ thân cây chuối, cắt thành những đoạn nhỏ rồi cho cá ăn

Cây nhọ nồi: Ép lấy nước, nghiền nhỏ cho cá ăn cả bã (3 kg/100kg cá/ngày)

Cây tỏi: Xay tỏi thật nhỏ, trộn vào thức ăn với liều lượng 100-300g/100kg cá, cho ăn liên tục 1 tuần

Cây nghể: Băm nhỏ, nấu kỹ lấy nước, bỏ bã, sau đó trộn vào thức ăn cho cá. Cho cá ăn 300g thân, lá tươi/100kg cá trong 3-6 ngày liên tục (cây nghể có tính nóng vì vậy không nên cho quá liều lượng)

Cây rau sam: Cho cá ăn với liều lượng 1.5-3kg/100kg cá (lưu ý rửa sạch bằng nước muối).

Một số bệnh thường gặp ở cá khi giao mùa

Vào thời điểm giao mùa, cá thường gặp một số loại bệnh sau:

Hội chứng lở loét: Khi mắc bệnh, trên thân cá có các vết lở loét ăn rất sâu vào cơ thể và gây cho cá chết hàng loạt. Bệnh hay gặp ở cá trắm cỏ, cá rô phi. Để trị bệnh này, người nuôi dùng vôi bón với liều lượng 4 - 5kg/100m3 nước ao, thay nước định kỳ, quản lý tốt chất lượng nước trong ao nuôi.

Bệnh trùng mỏ neo: Biểu hiện bệnh là cá bơi lội không bình thường, khả năng bắt mồi giảm. Trùng hút dinh dưỡng nên cá gầy yếu.

Bà con giữ nước ao sạch sẽ không dùng nguồn nước ở các ao bị bệnh đưa vào ao nuôi. Có thể dùng lá xoan bón lót xuống ao trước khi thả cá với liều lượng 0,2 - 0,3 kg/m3 nước để diệt trùng mỏ neo có trong ao.

Bệnh đốm đỏ: Khi mắc bệnh cá kém ăn hoặc bỏ ăn, bơi lờ đờ trên tầng mặt, da cá tối màu, cá mất nhớt thô ráp, xuất hiện các vết loét ăn sâu vào cơ thể, mắt lồi, hậu môn viêm xuất huyết, bụng có thể chướng to, các vây xơ rách, các vây tia cụt dần, thường gặp ở cá trắm cỏ. Thường tỷ lệ chết từ 30 - 70%.

Để phòng bệnh cần bổ sung Vitamin C vào thức ăn cho cá trước mùa bệnh: Đối với cá giống dùng 4 gam/1kg cá/1 ngày, với cá thịt liều lượng là 2 gam/1kg cá/1 ngày, cho ăn 3 ngày liên tục. Trước khi thời tiết chuyển mùa cần dùng thuốc Tiên Đắc trước một tháng để phòng bệnh cho cá, lượng dùng 50 gam/250kg cá/1 ngày, cho ăn 3 ngày liên tục.

Để trị bệnh bà con cần dùng thuốc tiên đắc 50 gam/50kg cá/1 ngày, cho ăn 5 - 7 ngày liên tục, thuốc được trộn vào thức ăn nấu chín để nguội hoặc trộn vào thức ăn tổng hợp trước khi cho ăn từ 30 - 60 phút.

Bệnh nấm thủy mi: Khi mắc bệnh, trên da cá lúc đầu có các vùng trắng xám, đó là các sợi nấm nhỏ mềm, sau đó nấm phát triển thành các búi trắng như bông. Đặc biệt, cá rô phi hay bị nhiễm bệnh, khi nhiệt độ nước từ 16 - 25oC. Để trị bệnh này có thể dùng Methylen 2 - 3g/m3, KMNO4 1 - 2g/m3 tắm cho cá và lặp lại 2 lần/tuần.

Bệnh trùng bánh xe: Cá bị bệnh bơi lội không định hướng, nổi từng đàn trên mặt nước, da màu xám, trên thân có nhiều nhớt màu trắng đục, mang bạc trắng, sau đó chết. Tất cả các loại cá đều dễ mắc bệnh này. Để trị bệnh, người nuôi nếu có điều kiện nên thay toàn bộ nước trong ao đồng thời khử trùng nước thay, tắm cá trong dung dịch Formalin 200 - 300mg/m3 nước trong vòng 30 - 45 phút.

Bệnh đường ruột: Bệnh thường xuất hiện quanh năm, xuất hiện chủ yếu ở cá trắm cỏ. Cá kém ăn hoặc bỏ ăn, bơi lờ đờ trên tầng mặt, da cá tối màu, cá mất nhớt thô ráp, mắt lồi, hậu môn viêm xuất huyết, bụng và hậu môn chướng to, các vây xơ rách, các vây tia cụt dần, phân cá dạng thuôn dài theo dây bầy nhầy, tỷ lệ chết từ 40 - 90%. Khi cá bị bệnh dùng thuốc tiên đắc 1kg/tấn cá/ngày, cho ăn 5 - 7 ngày liên tục, thuốc được trộn vào rau, cỏ, thức ăn nấu chín để nguội hoặc trộn vào thức ăn tổng hợp trước khi cho ăn.