Không biết tự bao giờ tôi có thói quen dậy sớm theo mẹ, nhất là vào những buổi sáng mùa đông lạnh. Khoảng hơn 3 giờ sáng một chút là mẹ đã phải trở dậy, co ro trong tấm áo len mỏng sờn rách xuống bếp nhóm lửa nấu nồi cám cho heo, nồi cơm sáng (có khi là nồi khoai), nồi nước trà cho gia đình. Co ro trong tấm áo len mỏng và sờn rách, mẹ xuýt xoa nhóm lửa, rửa nồi để bắt đầu một ngày mới đầy vất vả. Lần nào dậy theo tôi cũng bị mẹ la. Thật ra tôi biết có tôi ở bên cạnh lúc trời chưa sáng dưới bếp, mẹ cũng dường như ấm thêm được một chút. Nhưng vì lo cho tôi mất ngủ, cũng có lúc công việc nhiều làm mẹ khó chịu nên mẹ la mà thôi. Nhưng la chỉ để mà la, có gì ngon trên bếp tôi đều được mẹ cho ăn trước.

Vui nhất là khi nấu xong, than lửa còn, mẹ lại vùi cho tôi một củ khoai lang hay khoai mì ngon lành. Khi nhà tát ao bắt được cá thì mẹ lấy một con cá tràu nho nhỏ nướng lên. Mùa đông, nấu nướng xong mẹ rót trà mời ba uống rồi cả hai phải ra ruộng sớm. Tôi thì lại vùi đầu vào mền ngủ thêm cho đến lúc chị gọi dậy. Củ khoai lang lùi hay con cá tràu nướng thơm phức là điều tôi nghĩ ngay đến đầu tiên khi chạy xuống bếp. Bữa sáng của tôi vì thế vui hơn.

Cũng xó bếp nhà mình, những lần bị ba la rầy vì không nghe lời, bị bạn bè trêu chọc hay bị đứt tay vì nghịch dao, tôi lại nấp vào đó, ngồi thu mình lại. Có khi khóc, có khi chỉ ngồi lặng im thôi.

Mẹ về, gọi mấy lượt không thấy tôi trên nhà, thế nào cũng vào bếp. Y như một nếp quen dần như vậy. Nếu tôi ngồi im, mẹ xoa đầu bảo đi tắm rồi ăn cơm. Nếu tôi khóc, mẹ ôm vào lòng và dịu dàng hỏi vì sao. Tôi sai thì mẹ bảo lần sau đừng làm vậy nữa để khỏi bị la. Thế là lòng tôi ấm lại ngay.

Từ xó bếp, những đứa con trong gia đình tôi được mẹ dạy cho rất nhiều điều từ kiến thức đến ứng xử trong cuộc sống. Con gái thì được mẹ dạy cho cách nấu nướng, nữ công gia chánh. Con trai thì được mẹ bảo ban việc nhà, việc ứng xử trong làng trong họ hàng.

Tôi lớn lên, đi học rồi thoát li, mang theo hơi ấm bếp lửa quê nhà trên những nẻo đường mưu sinh. Dù vậy, mỗi khi trở về nhà, tôi lại chạy ngay vào bếp để ngậm ngùi thương nhớ mẹ đã đi xa, nhớ một thời ấu thơ đã gắn bó như máu thịt nơi xó bếp này...