Trà Cú là huyện có đông đồng bào DTTS (đồng bào Khmer chiếm gần 63% dân số toàn huyện) và nghèo nhất tỉnh Trà Vinh. Để giúp người DTTS trên địa bàn bớt khó khăn về chính sách nhà ở, huyện đã triển khai chính sách miễn, giảm tiền chuyển mục đích SDĐ theo Nghị định số 45/2014/NĐ-CP của Chính phủ. Lợi dụng chính sách trên, cán bộ địa phương kết hợp với “cò đất” mượn giấy Chứng minh Nhân dân, hộ khẩu của đồng bào dân tộc Khmer để lập hợp đồng chuyển nhượng đất cho bà con (đứng tên giúp); sau đó, những người này xin chuyển mục đích SDĐ để trục lợi.

Có thể hình dung thủ đoạn tội phạm này như sau: Một mảnh đất nông nghiệp do một người đứng tên, rồi thực hiện chuyển nhượng (cho tặng) cho một hộ DTTS. Sau đó, “cò” đất lấy hồ sơ này đi chuyển đổi mục đích SDĐ (lên đất thổ cư) và được miễn thuế. Xong việc, những người này tiếp tục làm thủ tục chuyển nhượng lại từ hộ DTTS cho một đối tượng được sắp đặt sẵn. Như vậy, đất nông nghiệp sau khi đi 1 vòng đã được “hô biến” thành đất đô thị, còn ngân sách Nhà nước bị thất thu.

Sự việc chỉ bị phát hiện, khi cơ quan chức năng phát giác rất nhiều đồng bào DTTS ở huyện Trà Cú không có giấy tờ tùy thân vì đã cho cán bộ địa phương “mượn” để làm thủ tục hỗ trợ chính sách. Thanh tra tỉnh Trà Vinh đã vào cuộc kiểm tra và xác định những thủ đoạn tinh vi để trục lợi chính sách.

Mới đây, Thanh tra tỉnh Trà Vinh đã công bố Kết luận thanh tra số 07/KL-TTr ngày 12/8/2020, về việc thực hiện miễn giảm tiền sử dụng đất cho đồng bào DTTS trên địa bàn huyện Trà Cú. Theo đó, qua kiểm tra 348 hồ sơ chuyển mục đích SDĐ từ năm 2011 đến năm 2019 trên địa bàn huyện Trà Cú, Thanh tra tỉnh phát hiện 153 hồ sơ hộ DTTS bị 83 người lợi dụng, gây thất thoát ngân sách với số tiền gần 24 tỷ đồng.

Đặc biệt, trong kết luận thanh tra, Thanh tra tỉnh Trà Vinh nhận định: Những chứng cứ về hành vi trục lợi chính sách đối với đồng bào DTTS ở huyện Trà Cú đủ để xử lý hình sự, nhưng cơ quan chức năng chỉ dừng lại xem xét xử lý hành chính. Nguyên nhân là do, khi phát hiện sai phạm, những kẻ lợi dụng các hộ đồng bào Khmer và các cán bộ có liên quan đã nhận lỗi, khắc phục hậu quả. Hiện số tiền khắc phục đã hơn 18 tỷ đồng; một số người không có khả năng khắc phục đã tự nguyện xin hủy hồ sơ chuyển mục đích SDĐ.

Do đó, Thanh tra tỉnh đề nghị UBND tỉnh kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức kỷ luật đối với ông Lê Hồng Phúc, Chủ tịch UBND huyện Trà Cú (ký 77 hồ sơ với số tiền miễn giảm hơn 12,3 tỷ đồng); ông Nhan Na Ni, Phó Chủ tịch UBND huyện (ký 73 hồ sơ gây thất thoát số tiền hơn 11 tỷ đồng) và ông Lê Thanh Vũ, bà Trần Thanh Hiền, nhân viên Chi nhánh Văn phòng Đăng ký quyền SDĐ huyện Trà Cú.

Ngoài ra, Thanh tra tỉnh cũng kiến nghị, kiểm điểm trách nhiệm đối với ông Thạch Phước Bình, Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội; Nguyễn Văn Út, Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội (cả hai nguyên là Chủ tịch UBND huyện Trà Cú). UBND huyện Trà Cú kiểm điểm và có hình thức kỷ luật đối với 18 cán bộ, kiểm điểm trách nhiệm cá nhân 16 cán bộ và kiểm điểm rút kinh nghiệm 4 cán bộ; Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện kiểm điểm và có hình thức kỷ luật 8 giáo viên lợi dụng chính sách đối với đồng bào DTTS.