Con đường dẫn vào buôn Tuôr A, để đến làng phong dưới chân đèo Ea Na nay đã được thảm nhựa, hai bên đường mọc lên nhiều ngôi nhà kiên cố khang trang bên cạnh những rẫy tiêu, cà phê xanh rờn. Buôn Tuôr A chủ yếu đồng bào DTTS Ê-đê, M’nông sinh sống, được hình thành từ thời kháng chiến chống Mỹ. Thuở đó ngôi làng nhỏ này nằm lọt thỏm giữa rừng núi thâm u và có đến cả chục người mắc bệnh. Muốn vào buôn, duy nhất chỉ có con đường mòn độc đạo xuyên qua tán rừng.

Con đường nhựa dẫn vào buôn Tuôr A.

Từng trải qua khoảng thời gian dài điều trị bệnh phong, ông Siu Gem, buôn Tuôr A cho biết: Khi mới phát bệnh, một số người trong buôn phát hiện trên cơ thể có những biến đổi bất thường, màu da tím tái, vài bộ phận trên cơ thể da thịt mất cảm giác, bị vật nhọn đâm không thấy đau. Sau này, có người bị bệnh nặng rụng dần các đốt ngón tay, chân khiến bà con ai cũng hoang mang. Mọi người xa lánh, thậm chí người nhà còn cột chân người bệnh nhốt trong nhà. “Nhưng giờ những người bị bệnh phong trong buôn đều được chữa trị khỏi, trở về buôn sinh sống như người bình thường. Tự lao động, sản xuất, lập gia đình, sinh con đẻ cái và điều mừng là thế hệ con cháu của người bệnh phong trong buôn không mắc phải căn bệnh quái ác này.

Trong căn nhà mới khang trang, già làng, Người có uy tín Y blya Mlô kiêm Phó Bí thư Chi bộ buôn Tuôr A, cũng từng là bệnh nhân phong chia sẻ: Bị bệnh khi còn là thanh niên, tôi khủng hoảng về tinh thần. Cứ nghĩ rằng, cuộc đời chấm hết trong trại phong, may sao chữa khỏi bệnh về địa phương lấy được vợ, sinh con. Hăng hái tham gia các hoạt động của buôn, xã, ông Y blya được bà con tin tưởng bầu làm già làng, Người có uy tín.

Những bệnh nhân phong sau khi điều trị về buôn sinh sống hòa nhập cộng đồng rất tốt. Không chỉ những người ở làng cũ, mà nhiều người từ địa phương khác lên chữa trị tại trung tâm điều trị Ea Na, không có người thân, không bạn bè cũng về buôn này định cư và phát triển kinh tế. “Làng phong bây giờ đã khác xưa rất nhiều, đường sá được đổ nhựa phẳng lì, trường học xây dựng khang trang, điện lưới quốc gia kéo về từng nhà và hơn hết đời sống của những bệnh nhân phong năm xưa đã ổn định, nhiều gia đình kinh tế khá giả đoàn kết giúp đỡ những hộ còn khó khăn”, ông Y blya Mlô cho biết.

Sự phát triển của y học hiện đại đã khống chế được bệnh phong. Năm 2016, trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk phát hiện 3 trường hợp mắc bệnh phong nhưng năm 2017, không phát hiện trường hợp nào mắc bệnh này nữa. Thế hệ con cháu của bệnh nhân phong sống cùng cha mẹ không có ai bị lây truyền bệnh. Những gia đình bệnh nhân phong biết học hỏi kinh nghiệm kỹ thuật phát triển mô hình kinh tế vườn đồi, chăn thả heo, nuôi bò, trồng và chăm sóc cây trồng.

Trưởng thôn Điểu Ycơl thăm bệnh nhân phong H’Bayh Ênuôl.

Sau khi chữa khỏi bệnh, bà H’Bayh Ênuôl định cư tại buôn Tuôr A rồi lập gia đình với một người cũng từng bị bệnh phong trong buôn. Vợ chồng bà sinh được 5 người con, tất cả đều khỏe mạnh, bình thường. Được sự hỗ trợ của Nhà nước, các con của bà đều được học nghề và biết cách chăn nuôi, trồng trọt để phát triển kinh tế. Hiện, bà đang sống cùng người con gái trong căn nhà kiên cố, khang trang đầy đủ tiện nghi.

Ông Điểu Ycơl Trưởng buôn Tuôr A cho biết: Buôn Tuôr A có 186 hộ, chủ yếu đồng bào DTTS tại chỗ, trong đó có 80 hộ có người bị bệnh phong đã điều trị khỏi cùng sinh sống. Nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước, các cấp chính quyền, những mạnh thường quân, người hảo tâm trong xã hội và hơn hết là sự nỗ lực của chính những bệnh nhân phong tự vượt lên chính mình, nhiều bệnh nhân phong sau khi được điều trị đã hòa nhập cộng đồng, phát triển kinh tế. Đến nay, 70% người trong làng có ruộng lúa 2 vụ với 43ha, hàng trăm ha cà phê, điều và 200 con bò, thu nhập của người dân ngày càng nâng cao. UBND xã Dray Sáp cũng thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn và mời kỹ sư khuyến nông đến trao đổi kinh nghiệm với bà con tại nhà cộng đồng của buôn.

Xã Dray Sáp có 8 thôn buôn với khoảng 9.670 nhân khẩu. Trong đó, 2 buôn Tuôr A và Tuôr B có nhiều người mắc căn bệnh phong sinh sống, sức lao động hạn chế nên điều kiện kinh tế còn khó khăn hơn so với các thôn buôn khác.

Từ sự hỗ trợ của cấp tỉnh, huyện và các tầng lớp xã hội, buôn Tuôr A được đầu tư xây dựng trường mầm non, tiểu học và các cơ sở hạ tầng khác. Ngoài ra, hằng năm chính quyền địa phương còn thường xuyên huy động các nhà hảo tâm, các mạnh thường quân để hỗ trợ giúp đỡ cho những người mắc bệnh. Đặc biệt, vào những dịp lễ, Tết chính quyền vẫn thường xuyên thăm hỏi và tặng quà để những người bệnh không còn mặc cảm với chính bản thân mình. Đến nay, đời sống người dân hai buôn này đã cải thiện hơn rất nhiều.

Làng phong bây giờ đã khác xưa rất nhiều, đường sá được đổ nhựa phẳng lì, trường học xây dựng khang trang, điện lưới quốc gia kéo về từng nhà và hơn hết đời sống của những bệnh nhân phong năm xưa đã ổn định, nhiều gia đình kinh tế khá giả đoàn kết giúp đỡ những hộ còn khó khăn”.Ông Y blya Mlô

LÊ HƯỜNG - LÊ LIÊN