Đồng bào Cơ Tu ở huyện Đông Giang gọi chè dây là Ra zéh, dùng chữa các loại bệnh liên quan tới dạ dày, đường ruột, giảm đau, giảm viêm. Chè dây dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh được canh tác nhiều xã Ba, xã Tư. Sau khi giâm cành, hoặc trồng từ cây con, người dân bắc giàn cho chúng leo và nửa năm sau có thể thu hoạch. Từ năm thứ hai trở đi, cây cho sản lượng nhiều và ổn định.

Ông Trần Minh Quang, người dân xã Ba, huyện Đông Giang chia sẻ, 5 năm về trước, ông vào rừng tìm kiếm cây Ra zéh con về trồng. Đến nay, chè dây của gia đình ông đã cho thu hoạch được bốn đợt, mỗi đợt cách nhau hai tháng.

"Diện tích trồng cây chè dây Ra zéh của xã hiện có trên 20ha. Nhờ tổ chức sản xuất, chế biến theo quy trình chuỗi liên kết, có sự đầu tư về bao bì mẫu mã và chất lượng tốt nên “Chè dây Ra Zéh” của đồng bào Cơ Tu từng bước khẳng định thương hiệu trên thị trường và trở thành sản phẩm độc quyền của xã Tư với nhiều lợi ích kinh tế".

Ông Nguyễn Văn Phúc Chủ tịch UBND xã Tư, huyện Đông Giang

Ở xã Tư, huyện Đông Giang, năm 2016, ông Phạm Quốc Phòng là người tiên phong đưa cây chè dây từ rừng về trồng thử nghiệm ở vườn nhà. Trong quá trình trồng, chăm sóc, theo dõi, ông thấy cây chè dây dễ trồng, sinh trưởng, phát triển tốt, thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng ở vùng này.

Năm đầu, ông Phòng trồng 0,5ha chè dây Ra zéh, sau đó, mỗi năm, ông chuyển đổi diện tích nương rẫy sang trồng cây chè dây và đến nay gia đình ông đang sở hữu đồi chè dây với qui mô hơn 1,5ha. Hiện, đồi chè của gia đình ông Phòng mỗi năm thu hoạch từ 15 - 20 tấn, doanh thu 180-200 triệu đồng, sau khi trừ chi phí đầu tư thu được trên 100 trệu đồng tiền lãi.

Theo ông Nguyễn Văn Phúc, Chủ tịch UBND xã Tư, huyện Đông Giang, diện tích trồng cây chè dây Ra zéh của xã hiện có trên 20ha. Nhờ tổ chức sản xuất, chế biến theo quy trình chuỗi liên kết, có sự đầu tư về bao bì mẫu mã và chất lượng tốt nên “Chè dây Ra Zéh” của đồng bào Cơ Tu từng bước khẳng định thương hiệu trên thị trường và trở thành sản phẩm độc quyền của xã Tư với nhiều lợi ích kinh tế.

Từ khi chính quyền địa phương thành lập, xây dựng HTX Nông nghiệp xã Tư chuyên chế biến chè dây thành các sản phẩm trà, dược liệu… HTX và bà con cùng liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm, bà con rất phấn khởi vì có việc làm, có thu nhập ổn định.

Để có nguồn nguyên liệu chủ động, UBND xã Tư hỗ trợ HTX Nông nghiệp quỹ đất xây dựng vườn ươm hơn 1.000m² để cung ứng giống cho các hộ dân. Một số hộ dân nòng cốt được bàn giao, hướng dẫn kỹ thuật trồng, sản xuất chè dây thương phẩm và chế biến chè khô, giúp bà con sản xuất số lượng chè dây nhiều hơn, nâng cao thu nhập và làm giàu từ cây chè dây. Nhờ trồng chè dây, nhiều hộ dân có thu nhập tốt, đời sống được nâng cao.

Ông Lê Duy Trường, Giám đốc HTX Nông nghiệp xã Tư cho biết, ngay sau khi thành lập được chính quyền địa phương huyện, xã quan tâm hỗ trợ, HTX đầu tư kinh phí xây dựng nhà xưởng kiên cố, đảm bảo vệ sinh, đầu tư máy móc thiết bị chế biến, không ngừng hoàn thiện quy trình sản xuất. HTX thực hiện đăng ký bảo hộ nhãn hiệu “Chè dây Ra Zéh”, đưa sản phẩm tham dự các hội chợ xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh Quảng Nam để quảng bá, giới thiệu sản phẩm, mở rộng thị trường.

Năm 2018, sản phẩm chè dây Ra zéh của HTX được UBND tỉnh Quảng Nam công nhận là sản phẩm đạt chuẩn 3 sao OCOP cấp tỉnh. Đến năm 2020, HTX cho ra đời sản phẩm “Chè dây Ra zéh túi lọc” được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh và sản phẩm chè dây Ra zéh được nâng hạng đạt chuẩn 4 sao OCOP cấp tỉnh. HTX giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 10 lao động tại địa phương với thu nhập 5 - 7 triệu đồng/người/tháng

“Từ khi tham gia chương trình OCOP, sản phẩm của HTX được khách hàng biết đến nhiều hơn, qua đó giúp việc kinh doanh gặp nhiều thuận lợi. HTX mong muốn chính quyền tiếp tục quan tâm, hỗ trợ cho sản phẩm, xúc tiến thương mại đến người tiêu dùng, nâng cao thu nhập cho HTX và người dân, giải quyết việc làm ổn định cho các hộ gia đình thành viên. Hiện năng lực chế biến của HTX là 1,5 tạ/ngày. Để đáp ứng nhu cầu thị trường, HTX cần đầu tư máy móc, thiết bị, kỹ thuật nâng cao năng lực sản xuất. HTX đang hướng tới việc đầu tư thêm một số máy móc, dây chuyền sản xuất với tổng kinh phí ước khoảng 500 triệu đồng”, ông Trường chia sẻ.