Ông Vũ Xuân Hợp ở thôn 5, xã Đường 10, huyện Bù Đăng, có 4 ha sầu riêng 7 năm tuổi. 2 tháng nay, vườn sầu riêng bỗng dưng xuất hiện tình trạng vàng lá, rễ cây bị thâm xanh, thân xì mủ, cây suy kiệt nhanh và thiếu sức sống. Dù đã tìm đủ cách cứu chữa, nhưng đến nay hơn 60 cây đã bị chết khô. Trong khi quy trình tưới nước, chăm sóc vườn cây lâu nay vẫn không thay đổi.

Theo anh Hợp, khi vườn sầu riêng bất ngờ bị bệnh lạ rồi chết và khô lá, gia đình anh bị thiệt hại rất nặng nề. Chỉ tính hiện nay có khoảng 60 cây chết và ảnh hưởng. Nếu bình thường cuối vụ thu hoạch được khoảng 6 tấn, với giá trung bình khoảng 70.000 đồng/kg, anh Hợp thất thu hơn 400 triệu đồng.

Cách vườn sầu riêng của anh Hợp không xa, hộ anh Đặng Văn Thái ở xã Đường 10, huyện Bù Đăng cũng lâm tình cảnh tương tự. Anh Thái cho biết, với 2 ha sầu riêng, mỗi năm mang lại thu nhập cho gia đình anh trên 1 tỷ đồng, sau khi đã trừ các khoản chi phí. Tuy nhiên, khi vườn sầu riêng bị bệnh lạ, anh đã phải cưa bỏ những nhánh bị héo khô, rồi cuối cùng là thân cây. Lúc đầu chỉ vài ba cây, nhưng đến nay đã có 34 cây bị chết và héo, khiến kinh tế của gia đình bị ảnh hưởng lớn.

Ông Đào Văn Long - Phó Chủ tịch UBND xã Đường 10, huyện Bù Đăng cho biết, theo thống kê, trên địa bàn xã Đường 10 có trên 150 hộ trồng sầu riêng. Trước tình trạng sầu riêng chết hàng loạt chưa rõ nguyên nhân đã khiến nhiều hộ dân rất lo lắng. Hiện xã đang vận động người dân tiêu hủy cây sầu riêng bị chết để tránh lây lan ra diện rộng.

Trước thực trạng trên, UBND huyện Bù Đăng đã chỉ đạo Trung tâm dịch vụ khuyến nông huyện phối hợp với UBND xã Đường 10 làm rõ nguyên nhân khiến cây sầu riêng chết hàng loạt, gây thiệt hại nặng nề cho người dân. Qua kiểm tra thực tế tại 2 vườn sầu riêng của ông Vũ Xuân Hợp và ông Trần Văn Thái, ở thôn 5, xã Đường 10, kết quả có 62 cây chết, nhiều cây khác đang nhiễm bệnh có nguy cơ chết nhanh. Cả hai vườn đều có chung triệu chứng là cây sầu riêng có hiện tượng xì mủ trên thân và gốc, vàng lá, rụng trái. Một số cây bộ rễ bị khô đen và chết; trên lá và cành cây xuất hiện đốm nâu, nhô lên mặt lá; có hiện tượng khô cành, nhánh, có vết đục và mùn cưa. 

Nguyên nhân chính được xác định, các vườn sầu riêng đang bị ảnh hưởng bởi nhiều loại nấm bệnh. Nấm bệnh này do người dân trồng xen canh sầu riêng với điều, tiêu, cà phê - những cây cũng có chung nguồn gốc nấm bệnh.

Mặt khác, sầu riêng chịu hạn kém, thiếu nước tưới trong thời gian nắng nóng khiến cây suy yếu, tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển. Bệnh đốm rong đã phát triển trên cành, lá. Tuy nhiên, trong giai đoạn nuôi trái, nông dân ít chữa trị gây ảnh hưởng đến khả năng quang hợp và tổng hợp dinh dưỡng, do đó càng tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển nhanh. Tính đến nay, trên địa bàn huyện có khoảng 200 ha sầu riêng chết và ảnh hưởng bởi những nguyên nhân trên.

Trung tâm dịch vụ khuyến nông huyện Bù Đăng đã hướng dẫn nông dân các biện pháp phòng bệnh cho cây, cách chăm sóc vườn. Bên cạnh đó, khuyến cáo người dân cần xác định nguồn gốc đất trước khi trồng sầu riêng; sử dụng nguồn nước tưới tiêu đảm bảo, áp dụng kỹ thuật canh tác phù hợp với từng loại đất, địa hình. Ngoài ra, thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện sớm sâu bệnh và có biện pháp phòng trừ kịp thời; chủ động áp dụng các biện pháp phòng trừ để bảo vệ vườn cây và hạn chế thiệt hại.