Hàng trăm vườn tiêu chết khiến thủ phủ hồ tiêu huyện Chư Pưh, tỉnh Gia Lai trở nên hoang tàn chưa từng thấy. Dây tiêu chết trên trụ, dưới gốc thì bị đào bới nham nhở, bởi rễ tiêu bỗng nhiên bốc giá lên mây. Với 10-15.000 đồng/kg rễ tiêu, rất nhiều người dân vô tư vào vườn tiêu đang chết để đào gốc lấy rễ mang đi bán mà không cần biết họ mua với mục đích gì.

Tại xã Ia Blứ, huyện Chư Pưh hồ tiêu chết tràn lan khiến nhiều người dân điêu đứng, phá sản lâm vào nợ nần nên khi rễ hồ tiêu bán được tiền khiến nhiều người mừng thầm. Vì thế mà những ngày qua, người dân đua nhau đi đào rễ tiêu bán trở nên xôn xao xóm nhỏ Thiên An.

Ông Nguyễn Văn Quảng, thôn Thiên An cho biết: Từ khi thương lái mua rễ tiêu, ngày nào tôi cũng đi đào rễ bán gom góp cũng được mấy triệu đồng. Giá tiêu thấp kịch sàn, bệnh tật chết tràn lan thấy rễ tiêu bán có giá ai cũng ham, tôi đi các vườn có tiêu chết xin đào rễ họ cũng đồng ý. Đằng nào thì tiêu cũng chết rồi, rễ cây tiêu chết không đào bán thì cũng bỏ đi thôi.

Xót xa nhìn vườn tiêu mấy nghìn trụ đổ bệnh chết dần, anh Lê Văn Phương, thôn Thiên An, xã Ia Blứ cũng ngậm ngùi đào rễ khoảng 1000 trụ bán mong vớt vát chút đỉnh. Anh Phương nói: “Chúng tôi chẳng ai biết họ thu mua rễ tiêu để làm gì, chỉ lo họ mua rễ tiêu bệnh về xay thành bột trộn vào phân bón rồi bán lại cho dân mình thì khốn khổ. Vì dịch bệnh trên cây hồ tiêu lây lan rất nhanh mà hiện nay vẫn chưa có phương pháp nào điều trị dứt điểm, tiêu đã chết là chết hàng loạt”.

Ông Lê Thanh Việt, Chủ tịch UBND xã Ia Le cho biết: Việc thu mua rễ tiêu rầm rộ những ngày qua đã khiến người trồng tiêu hoang mang, ảnh hưởng lớn đến việc phát triển hồ tiêu trên địa bàn. Xã đã tìm hiểu và mời một số hộ thu mua rễ tiêu đến làm việc, nhưng các hộ này bảo mua về đun lửa chứ không thừa nhận mua rễ tiêu về bán lại. Hiện, vụ việc đã được cơ quan công an huyện vào cuộc điều tra, làm rõ.

Việc thu mua hồ tiêu ngay tại vùng dịch khiến không ít người nghi ngại đây là hành vi phá hoại, nhằm phát tán dịch bệnh trên cây hồ tiêu. Bởi vì khi rễ tiêu bị bệnh được chuyển đi qua vùng khác sẽ phát tán vi khuẩn gây bệnh. Khi phát hiện hai cơ sở thu mua rễ tiêu trên địa bàn, UBND xã Ia Le đã mời cơ sở đến trụ sở làm việc, yêu cầu dừng việc thu mua. Chủ thu mua của hai cơ sở này thừa nhận với cán bộ xã, đã bán 2 đợt rễ tiêu cho thương lái ở huyện Chư Sê. Còn việc thương lái thu mua làm gì và chuyển đi đâu thì không rõ.

Mặc dù, trước đó, vào tháng 2/2018 ngành chức năng phát hiện khoảng 500kg rễ hồ tiêu đang tập kết tại thị trấn Nhơn Hòa, huyện Chư Pứh chuẩn bị đưa đi khỏi địa phương do người Trung Quốc đến thu mua. Năm 2016, UBND tỉnh Gia Lai đã có công văn gửi Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công an tỉnh Gia Lai và UBND các huyện yêu cầu “Kiểm tra, đề xuất xử lý việc thương lái Trung Quốc thu mua rễ hồ tiêu tại Gia Lai”, để đề xuất cho UBND tỉnh chỉ đạo xử lý theo đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, đến nay, việc thu mua rễ tiêu để làm gì thì vẫn chưa xác định được.

Ông Nguyễn Long Khánh, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chư Pứh cho biết: Việc thu mua rễ hồ tiêu rất khó quản lý vì hiện nay pháp luật không cấm nên không thể xử lý người bán lẫn người mua. Trên thực tế, tâm lý của người dân chỉ nghĩ đơn giản tiêu đã chết cũng không làm được gì, đào rễ bán được đồng bào hay đồng đó. Vì vậy, những năm gần đây phòng đã có nhiều khuyến cáo đến người dân. Ngành Nông nghiệp cũng tham mưu đề nghị các ngành Công an, quản lý thị trường phối hợp kiểm tra nếu có phát hiện tình trạng dùng rễ tiêu làm thực phẩm thì xử lý.

Ông Trương Phước Anh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Gia Lai cho biết: Sở đã có văn bản “cảnh báo tình hình thu gom rễ hồ tiêu không rõ mục đích trên địa bàn tỉnh Gia Lai” gửi đến các huyện, thành phố và Chi cục Trồng trọt-Bảo vệ thực vật đề nghị triển khai thông báo cho người dân được biết. Nội dung ghi rõ: “Thương lái mua gốc, thân cây hồ tiêu chết khô có thể sẽ đem băm xay thành bột để trộn vào tiêu xay làm gia vị rất nguy hiểm cho sức khỏe con người trong khi tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất trước đó còn quá lớn”.

Sở yêu cầu, các địa phương thường xuyên kiểm tra, giám sát, nắm bắt các đối tượng có hành vi thu mua gốc rễ cây hồ tiêu tại địa phương. Xác minh, làm rõ mục đích thu mua gốc rễ tiêu của các đối tượng để cảnh báo cho nhân dân được biết và xử lý theo quy định của pháp luật, đặc biệt người thu mua là người nước ngoài. Hướng dẫn cho người dân tự xử lý thân, gốc rễ tiêu đã chết, gom đốt hạn chế lây lan dịch bệnh, xới xáo đất để có kế hoạch sử dụng đất hợp lý.

LÊ KIÊN - LÊ HƯỜNG