Nói về ông Pờ Dần Xinh bằng sự cảm phục, quý mến, ông Chang Váng Sinh, bản Tá Miếu, xã Sín Thầu cho biết: Ông ấy có công rất lớn đối với bà con ở Sín Thầu. Trước năm 1990, nhà nào ở Sín Thầu cũng trồng thuốc phiện. Vì thế, cả xã khi đó có hơn 1.300 người thì đã có tới gần 110 người nghiện. Thuốc phiện đã khiến sức khỏe của bà con suy yếu, trở nên lười biếng, bỏ hoang hóa nương rẫy, nghèo đói bủa vây khắp bản làng. Lúc dân bản khốn khó nhất thì ông Xinh là một trong những người tiên phong ở Sín Thầu tuyên truyền, vận động và giúp bà con cai nghiện thành công.

Ông Pờ Dần Xinh cùng Bộ đội Biên phòng xem Quyết định của Chủ tịch nước đã trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực văn hóa dân gian năm 2016.

Để bà con nghe theo những lời mình nói, ông Pờ Dần Xinh đã vận động, thuyết phục mẹ vợ là bà Pờ Lồng Sừ (người đã nghiện suốt mấy chục năm) và người em vợ Sừng Khai thực hiện cai nghiện tại nhà trước. Với mong muốn bà Pờ Lồng Sừ từ bỏ được thuốc phiện, vợ chồng ông Xinh đã đưa bà về nhà ông để cai nghiện. Hằng ngày vợ ông sẽ chăm sóc, động viên bà vượt qua những cơn thèm thuốc. Do sức khỏe yếu, tuổi đã cao nên bà Pờ Lồng Sừ phải cai đến 3 lần mới thành công. Từ đây, ông lần lượt vận động những người nghiện khác trong xã tham gia cai nghiện.

“Người nào trên 35 tuổi, chúng tôi giữ lại tại UBND xã lao động công ích, mục đích là để họ cách ly với thuốc phiện. Người dưới 35 tuổi, cai nghiện bằng cách tham gia làm nhà giúp bà con khu vực biên giới. Sau 3 tháng kiên trì cai nghiện, dưới sự giám sát của lãnh đạo xã, những người có uy tín…, hầu hết bà con ở Sín Thầu đã từ bỏ được thuốc phiện”, ông Xinh chia sẻ.

Từ những đóng góp bước đầu và vô cùng ý nghĩa của ông Pờ Dần Xinh đã giúp Sín Thầu ngày nay vươn lên trở thành địa phương tiêu biểu với “bốn không”. Đó là xã duy nhất trong huyện Mường Nhé không có người nghiện, không phá rừng, không di cư và không truyền đạo trái phép.

Không chỉ là người hùng trong cuộc chiến nói không với ma túy, giúp nhiều bà con cai nghiện thành công, ông Xinh còn là một điển hình tiêu biểu trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Nhờ chăm chỉ, cần cù lao động, đến nay ông Xinh đã nắm giữ trong tay 6.000m2 ao nuôi cá; 50 con trâu, bò; 7 ha sa nhân bắt đầu cho thu hoạch và vài chục con lợn thịt… Sau khi trừ chi phí, mỗi năm, ông có thu nhập vài trăm triệu đồng.

Khi đời sống bà con dần ổn định, kinh tế gia đình ngày một khấm khá, ông Pờ Dần Xinh nhận thấy, nhiều nét văn hóa của người Hà Nhì đang dần bị mai một. Ông lại trăn trở làm sao để có thể lưu giữ được những nét văn hóa đặc sắc của người Hà Nhì, gìn giữ cho các thế hệ con cháu.

Nghĩ là làm, ông lại bắt tay vào việc sưu tầm những câu chuyện kể truyền miệng của người Hà Nhì (dân tộc Hà Nhì có tiếng nói riêng, nhưng không có chữ viết); những phong tục tập quán tốt đẹp, những câu hát, điệu lý Hà Nhì cổ... Cứ bản nào có người am hiểu sâu sắc một nét văn hóa nào đó của người Hà Nhì là ông lặn lội tìm đến để nghe, rồi ghi ghi chép chép cẩn thận vào một cuốn sổ nhỏ.

Ghi nhận công lao của ông Pờ Dần Xinh, năm 2016, Chủ tịch nước đã trao tặng ông danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú trong lĩnh vực văn hóa dân gian vì có công nắm giữ, truyền dạy nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, tín ngưỡng, lễ hội truyền thống...

Với lối sống giản dị, cần cù, sáng tạo, gương mẫu nên uy tín của ông trong cộng đồng rất cao. Nhiều cặp vợ chồng trong xã xảy ra mâu thuẫn thì có ông Xinh đứng ra giải quyết là hòa thuận ngay. Ông là người đầu tiên quyết “bám cái chữ” nên 10 năm liền ông không quản ngại gian khó để đi bộ vượt rừng, lội suối từ Sín Thầu ra Mường Nhé (60-70km) theo học chữ. Ngày nay, cái chữ đã mang lại cho ông nhiều thứ: tri thức, của cải, con cái hiểu biết... Noi gương ông, 5 người con của ông đều đã học hết đại học. Nhiều gia đình trong xã muốn cho con cái đi học cũng đến nhà hỏi ý kiến tư vấn của ông.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên, ông Lê Thành Đô từng nhận xét: Ông Pờ Dần Xinh là một trong những lãnh đạo xã có uy tín nhất trong cộng đồng; giúp địa phương xóa bỏ nhiều hủ tục lạc hậu, thực hiện nếp sống văn hóa mới. Ông là một minh chứng sống động cho vai trò, ý nghĩa lớn lao của già làng, trưởng bản, nghệ nhân có uy tín trong phong trào xây dựng nếp sống mới; đồng thời bảo tồn và phát huy văn hóa cộng đồng. Trong nhiều năm liên tục, gia đình ông được UBND tỉnh Điện Biên và UBND huyện Mường Nhé tặng nhiều Bằng khen, giấy khen về hộ nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi…

NGUYỄN THỊNH