Thực trạng về định kiến và khuôn mẫu giới đang ảnh hưởng tiêu cực tới bình đẳng giới ở vùng đồng bào DTTS như thế nào, thưa bà?

Bà Hoàng Thị Hạnh: Mặc dù những năm qua, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội ở vùng đồng bào DTTS. Đặc biệt gần đây Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội trong vùng đồng bào DTTS đã được triển khai đồng bộ cùng với hai chương trình MTQG khác trong cả nước, song vùng đồng bào DTTS vẫn còn nhiều khó khăn cần tiếp tục tháo gỡ. Hiện nay các tỉnh vùng đồng bào DTTS đã được phổ cập tiểu học, xóa mù chữ, và phổ cập trung học cơ sở, song vẫn còn hiện tượng tái mù vẫn còn trong một bộ phận đồng bào, việc tiếp cận với các dịch vụ xã hội còn hạn chế, thiếu hụt thông tin, hoặc thông tin không đầy đủ, bản sắc văn hóa tốt đẹp được phát huy bên cạnh sự tồn tại của hủ tục lạc hậu vẫn dai dẳng trong đời sống.

Bên cạnh đó, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống vẫn tiếp tục gia tăng ở một số nơi, có cả ở khu vực thành phố. Khuôn mẫu giới vẫn còn đè nặng tâm lý của cả nam nữ thanh niên khi bắt đầu tự lập xây dựng cuộc sống, làm thiếu đi sự tự tin của thanh niên, kìm hãm phát triển năng khiếu, khát vọng cá nhân và cả sự sáng tạo. Tự ti vì định kiến cả nam và nữ đã trở thành rào cản kiềm chế khả năng cá nhân, làm cho các cá thể không có cơ hội thể hiện khả năng của mình trên các lĩnh vực đời sống xã hội. Từ đó, sẽ tạo ra những mảng trống xã hội, giảm nhân lực tốt để phát triển; nhất là vùng xa trung tâm, vùng DTTS và miền núi.

Theo bà, thanh niên nam nữ DTTS có những lợi thế gì để phát huy vai trò tiên phong trong thúc đẩy bình đẳng giới ?

Bà Hoàng Thị Hạnh: Trong mọi thời đại, thanh niên là lực lượng quan trọng trong xã hội, là tương lai của mỗi dân tộc, của quốc gia, là chủ thể của những thay đổi tích cực ngay trong hiện tại. Trong cuộc cách mạng chống lại các định kiến và khuôn mẫu giới, vai trò của nam nữ thanh niên trở nên hết sức quan trọng. Họ là những người chịu tác động từ các định kiến khuôn mẫu, nhưng chính họ là những nhân tố chủ động, dẫn dắt sự thay đổi trong cộng đồng.

Để thanh niên trở thành nhân tố tự thân thay đổi hoàn cảnh từ định kiến giới và khuôn mẫu giới, họ cần có sự hỗ trợ tích cực từ lãnh đạo, sức mạnh tổ chức và các nhà hoạt động xã hội, các chuyên gia cả về tinh thần và vật chất; trong đó tri thức và niềm tin là hết sức cần thiết. Thanh niên nam nữ DTTS chính là chủ thể trong thay đổi vấn đề này.

Thực tiễn hiện nay, việc thúc đẩy bình đẳng giới và phá bỏ các khuôn mẫu giới, là một nhiệm vụ quan trọng đối với sự phát triển bền vững của xã hội. Đặc biệt, nam nữ thanh niên DTTS thực sự đang là lực lượng quan trọng trong cộng đồng các DTTS trong nhiều lĩnh vực. Phải khẳng định chính họ đóng vai trò tiên phong trong việc thay đổi những định kiến về giới và phá bỏ khuôn mẫu.

Với sự trẻ trung, năng động, dễ tiếp thu và tiếp cận với các xu hướng mới nhất trong xã hội với các nguồn thông tin đa dạng, qua các phương tiện truyền thông, mạng xã hội và các chương trình giáo dục hiện đại và bằng chính sự giao lưu tự thân, với cộng đồng trong khu vực và cả nước, thậm chí còn trên trường quốc tế. Khi nhận ra quyền lợi và nghĩa vụ công dân, trách nhiệm với cuộc sống, nhận ra những bất công và sai lệch trong các định kiến giới và khuôn mẫu giới đang tồn tại họ thấy cần thay đổi.

Lợi thế của nam nữ thanh niên vận động gia đình, dòng họ và những người mang nặng định kiến giới, đang chi phối cuộc sống của họ thay đổi. Khi có đủ điều kiện nhất là có sự giúp đỡ của tổ chức họ có thể có hành động hợp lý thách thức những quan niệm lỗi thời và giới thiệu những giá trị mới, tiến bộ hơn về bình đẳng giới cho cộng đồng của mình. Đoàn Thanh niên tổ chức các buổi nói chuyện trong lễ hội hay các ngày lễ của thôn, làng; tổ chức các chiến dịch truyền thông nhằm mở mang hiểu biết, giới thiệu tiến bộ mới cho Người có uy tín, già làng, trưởng bản.

Đặc biệt, thanh niên có nhiều cơ hội để vận dụng giá trị văn hóa của dân tộc mình làm thay đổi định kiến giới. Tiêu biểu là việc lồng ghép các thông điệp về bình đẳng giới trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ (dân ca, dân vũ, hội thi, ca kịch, ..). Điều này không chỉ giúp thay đổi nhận thức của cộng đồng, giải phóng bản thân mà còn bảo tồn và phát triển văn hóa địa phương theo hướng tiến bộ hơn.

Theo bà cần có giải pháp gì để phát huy vai trò tiên phong của thanh niên DTTS thay đổi định kiến giới, khuôn mẫu giới?

Để phát huy vai trò tiên phong của nam nữ thanh niên DTTS trong việc thay đổi định kiến giới và khuôn mẫu giới, cần phải có những giải pháp trước mắt và chiến lược cụ thể, hiệu quả và phù hợp với bối cảnh văn hóa, xã hội của từng cộng đồng.

Cần đưa vào chương trình giáo dục các cấp nội dung về bình đẳng giới, quyền con người, và kỹ năng sống nhiều hơn và thực chất hơn; và đặc biệt là ở các khu vực có đông đồng bào DTTS. Điều này giúp thanh niên hiểu rõ hơn về quyền và vai trò của họ trong xã hội, từ đó nhận thức được sự cần thiết của việc xóa bỏ các định kiến giới và có khát vọng thay đổi.

Bên cạnh đó, cần tăng cường tổ chức các chương trình, hội thảo, tập huấn, các chiến dịch truyền thông liên quan đến phát triển kinh tế xã hội của các địa phương, nâng cao nhận thức về bình đẳng giới trong cộng đồng. Cung cấp các khóa đào tạo về kỹ năng lãnh đạo, quản lý dự án và truyền thông để thanh niên có thể chủ động tham gia và dẫn dắt các hoạt động xã hội, từ đó trở thành những người tiên phong trong việc thay đổi các khuôn mẫu giới.

Đặc biệt, khuyến khích và hỗ trợ thanh niên DTTS tham gia vào các hoạt động phát triển kinh tế thông qua các chương trình “Khát vọng khởi nghiệp, bừng sáng bản làng”. Cung cấp các khoản vay nhỏ, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo kỹ năng để giúp họ khởi đầu kinh doanh. Khi thanh niên trở thành những doanh nhân thành công, họ có thể thách thức các định kiến về vai trò giới trong kinh tế và lãnh đạo.

Thành lập các câu lạc bộ thanh niên, các câu lạc bộ hoặc nhóm thanh niên tại địa phương, ở các trường học nơi họ có thể chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau và cùng nhau thảo luận về các vấn đề liên quan đến văn hóa xã hội, những vấn đề xung quanh đẩy lùi hủ tục lạc hậu, phát triển những giá trị nhân văn; bình đẳng giới. Những câu lạc bộ này, cũng có thể tổ chức các hoạt động xã hội, tạo sân chơi cho thanh niên và thúc đẩy các giá trị tiến bộ về giới rất có hiệu quả.

Kết nối với các phong trào quốc gia và quốc tế không chỉ giúp mở rộng tầm nhìn của họ mà còn giúp họ học hỏi từ những kinh nghiệm thành công của thanh niên từ các quốc gia khác trong việc xóa bỏ định kiến giới. Thúc đẩy sự đại diện của thanh niên trong các cơ quan lãnh đạo: Hỗ trợ và khuyến khích thanh niên DTTS đảm nhận các vai trò lãnh đạo trong cộng đồng và các tổ chức. Khi thanh niên nắm giữ các vị trí này, họ có thể sử dụng quyền lực và ảnh hưởng của mình để thúc đẩy các chính sách và hành động hướng tới bình đẳng giới.

Trân trọng cảm ơn bà!