Sáng ngày 4/6, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2022, tập trung thảo luận về tình hình kinh tế-xã hội, việc triển khai chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, tình hình phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công, ngân sách nhà nước trong tháng 5 và 5 tháng đầu năm.

Bức tranh kinh tế-xã hội khác rất nhiều tháng trước và 1 năm trước

Các ý kiến tại phiên họp đánh giá tình hình quốc tế, trong nước trong 5 tháng đầu năm có những thuận lợi, cơ hội và khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn, khó khăn chồng khó khăn, tình hình thế giới có nhiều biến động, khó lường. Tuy nhiên, tình hình kinh tế-xã hội tháng 5 và 5 tháng tiếp tục chuyển biến tích cực, các hoạt động kinh tế phục hồi mạnh mẽ, hầu hết các lĩnh vực đều tăng so với tháng trước và cùng kỳ.

Bức tranh kinh tế-xã hội tháng 5/2022 khác rất nhiều so với tháng trước và nhất là tháng 5 năm 2021, khi đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ tư bắt đầu. Dịch bệnh được kiểm soát vững chắc nhưng chúng ta không chủ quan, lơ là, tiếp tục thực hiện chương trình phòng, chống dịch để bảo vệ sức khỏe người dân.

Kinh tế vĩ mô ổn định; lạm phát được kiểm soát trong bối cảnh chịu nhiều sức ép. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 5 tháng tăng 2,25% so với cùng kỳ (cao hơn mức tăng 1,29% của năm 2021, nhưng thấp hơn mức tăng giai đoạn 2017-2020); thị trường tài chính, tiền tệ cơ bản ổn định (tín dụng tăng 7,73% so với cuối năm 2021); các cân đối lớn, an ninh lương thực, năng lượng được bảo đảm. Thu ngân sách nhà nước ước đạt 57,1% dự toán, tăng 18,7%.

Sản xuất công nghiệp tiếp đà phục hồi, tháng 5 tăng 4% so với tháng trước và tăng 10,4% so với cùng kỳ; tính chung 5 tháng tăng 8,3%, trong đó, ngành chế biến, chế tạo tăng 9,2%. Số lao động đang làm việc trong các doanh nghiệp công nghiệp tăng 1,4% so với tháng trước và tăng 4,4% so cùng kỳ. Chỉ số PMI sản xuất các ngành công nghiệp tháng 5 đạt 54,7 điểm (mức cao nhất trong vòng 13 tháng và đánh dấu tháng thứ 8 liên tiếp đạt trên 50 điểm hay sản xuất mở rộng kể từ tháng 10/2021).

Sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản tháng 5 ổn định và tăng trưởng; thị trường tiêu thụ sản phẩm nông sản, lâm sản, thủy sản được khơi thông, mở rộng. Thương mại và dịch vụ tháng 5 sôi động, trong đó, dịch vụ lưu trú, ăn uống và du lịch lữ hành phục hồi mạnh mẽ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 22,6% so cùng kỳ; tính chung 5 tháng tăng 9,7%. Xuất khẩu 5 tháng tăng 16,3%, nhập khẩu tăng 14,9%, xuất siêu khoảng 516 triệu USD. Khách quốc tế tháng 5 gấp 12,8 lần cùng kỳ; 5 tháng tăng 4,5 lần.

Vốn FDI thực hiện 5 tháng đạt 7,71 tỷ USD, tăng 7,8% và thu hút FDI xanh là xu hướng ngày càng rõ nét. Số doanh nghiệp gia nhập, tái gia nhập thị trường đạt khoảng 100.000, gấp 1,4 lần số doanh nghiệp rút lui. Chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số được đẩy mạnh; phát triển các mô hình, hoạt động kinh doanh mới, thương mại điện tử…

An sinh xã hội được bảo đảm. Trung ương và các địa phương đã dành tổng kinh phí 80.998 tỷ đồng thực hiện các chính sách hỗ trợ 728.319 lượt người sử dụng lao động và trên 49,52 triệu lượt người lao động và các đối tượng khác. SEA Games 31 được tổ chức chu đáo, an toàn, thành công, đoàn Việt Nam dẫn đầu các nước và phá kỷ lục về số lượng huy chương vàng.

Trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; quốc phòng, an ninh được giữ vững; đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh, xử lý kịp thời, phù hợp các vấn đề phát sinh. Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được đẩy mạnh, các cơ quan vào cuộc tích cực, tăng cường xử lý các vụ án trong các lĩnh vực bất động sản, trái phiếu, chứng khoán...

Các bộ, cơ quan tích cực rà soát thủ tục hành chính, chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy bên trong các bộ, ngành theo đúng tinh thần các Nghị quyết của Trung ương. Việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được triển khai tích cực, có hiệu quả. 

Việt Nam tiến nhanh trên hàng loạt bảng xếp hạng

Về triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, Chính phủ, các bộ, cơ quan, địa phương đã quyết tâm, nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 11/NQ-CP, sau hơn 4 tháng triển khai đã hoàn thành khối lượng lớn công việc.

Chính phủ đã ban hành 6 Nghị định, Thủ tướng Chính phủ ban hành 3 Quyết định của để cụ thể hóa các chính sách phục hồi và phát triển. Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông tư 05/2022/TT-BKHCN ngày 31/5/2022, hướng dẫn có hệ thống và có nhiều điểm mới về nội dung chi và quản lý "Quỹ phát triển khoa học và công nghệ"của doanh nghiệp.

Các văn bản còn lại đang trong quá trình xây dựng và sẽ được ban hành trong thời gian tới (02 văn bản về cơ chế đặc thù chỉ định thầu và phân cấp dự án giao thông cho địa phương, thông tư hướng dẫn thực hiện Chương trình "Sóng và máy tính cho em").

Chính phủ đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự kiến danh mục, mức vốn bố trí cho nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình, phương án điều chỉnh linh hoạt giữa nguồn vốn Chương trình và Kế hoạch đầu tư công trung hạn; trình Quốc hội xem xét chủ trương đầu tư 03 dự án đường cao tốc quan trọng quốc gia sử dụng vốn Chương trình.

Việc thực hiện các chính sách cũng đạt kết quả đáng ghi nhận, qua thống kê sơ bộ đạt hơn 22.000 tỷ đồng/301.000 tỷ đồng (chưa bao gồm 46.000 tỷ đồng để nhập khẩu vaccine, thuốc điều trị, trang thiết bị y tế do việc thực hiện cần căn cứ tình hình thực tế). Dự kiến trong thời gian tới, kết quả giải ngân sẽ tích cực hơn sau khi các chính sách được quán triệt, phổ biến và đẩy mạnh triển khai.

Sau khi Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập các Tổ công tác, tình hình giao kế hoạch và giải ngân vốn đầu tư công có chuyển biến. Vốn thực hiện từ nguồn ngân sách tháng 5 tăng 10,3% so cùng kỳ; 5 tháng đạt 147,8 nghìn tỷ đồng, bằng 27,7% kế hoạch và tăng 9,5% so cùng kỳ.

Các kết quả, thành tựu của Việt Nam được bạn bè quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. Theo đánh giá của Nikkei, Việt Nam tăng 48 bậc, xếp thứ 14 trong bảng xếp hạng Chỉ số Phục hồi COVID-19. AMRO+3 đánh giá nền kinh tế Việt Nam dự kiến tăng ở mức 6,3% năm 2022 và 6,5% năm 2023; ADB và BIDV dự báo kinh tế Việt Nam có thể đạt 5,5-6% và sẽ cao hơn trong năm sau.

Theo Diễn đàn Kinh tế thế giới, chỉ số năng lực phát triển của ngành du lịch Việt Nam năm 2021 xếp thứ 52, tăng 8 bậc so với năm 2019, nằm trong số 3 quốc gia tăng cao nhất trên thế giới. S&P Global Ratings nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng "Ổn định". Theo Chỉ số Chính phủ tốt năm 2022 do Viện Quản trị Chandler (Singapore) công bố, Việt Nam tăng 18 bậc lên vị trí thứ 39 về chỉ số thu hút đầu tư, đồng thời đứng thứ 15 về chỉ số sự hài lòng đối với các dịch vụ công.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đánh giá việc tổ chức SEA Games 31 thành công trên nhiều phương diện, không chỉ về mặt thể thao mà còn về an toàn dịch bệnh, an ninh trật tự, điểm đến an toàn, thân thiện, lan tỏa khí thế phát triển tới nhiều địa phương…

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, đến nay, Bộ đã giải ngân hơn 15.000 tỷ đồng vốn đầu tư công, đạt 30% trong tổng số vốn 50.000 tỷ đồng của cả năm 2022. Thông tin về tiến độ triển khai các dự án giao thông trọng điểm, Bộ trưởng cho biết 2 dự án cao tốc đáng lo ngại nhất là Phan Thiết -Vĩnh Hảo và Dầu Giây-Phan Thiết đã có chuyển biến tích cực, đạt tiến độ tương đối tốt. Một vấn đề đáng lo ngại là tình hình thời tiết nhưng các đơn vị đang nỗ lực làm việc 3 ca trên công trường các dự án này.

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông, những tháng còn lại là khoảng thời gian quyết định kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đề ra trong cả năm 2022. Do đó, các cấp, các ngành cần bám sát tình hình, làm tốt công tác dự báo, chủ động xây dựng kịch bản, giải pháp điều hành, phối hợp chặt chẽ trong tổ chức thực hiện, bảo đảm chất lượng, tiến độ triển khai nhiệm vụ được giao.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Bộ đã lập đoàn kiểm tra, làm việc với 10 tỉnh thành có công trình trọng điểm quốc gia đang thi công về vấn đề giá vật liệu xây dựng; rà soát, đánh giá tổng thể trữ lượng có khả năng khai thác để đáp ứng nguồn cung trong thời gian tới…

Thể chế hóa việc khuyến khích và bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá

Kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính cơ bản đồng tình với các báo cáo, ý kiến phát biểu tại phiên họp, đồng thời nhấn mạnh thêm một số nội dung.

Theo Thủ tướng, có được những kết quả tích cực nói trên là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sáng suốt của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, sự giám sát, đồng hành của Quốc hội, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, chính quyền các cấp, sự đồng tình, ủng hộ và tham gia tích cực của người dân, doanh nghiệp, sự hỗ trợ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế. Những kết quả này cũng góp phần củng cố và tăng cường niềm tin của người dân, doanh nghiệp, bạn bè, đối tác quốc tế.

Bên cạnh những kết quả đạt được, chúng ta vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do tình hình khu vực và thế giới diễn biến khó lường, giá cả nguyên vật liệu đầu vào, nhất là xăng, dầu tăng cao, tác động từ tình hình xung đột Ukraine, chính sách của các quốc gia sau dịch COVID-19. Cần đặc biệt chú ý sức ép lạm phát tăng mạnh. Thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản tiềm ẩn rủi ro. Nợ xấu có xu hướng tăng.

Việc giải ngân đầu tư công chưa được cải thiện mạnh mẽ. Chăn nuôi khó khăn do giá thức ăn cao; hoạt động khai thác biển khó khăn do giá nhiên liệu tăng cao. Đăng ký mới FDI có xu hướng giảm.

Đời sống của một bộ phận người dân còn khó khăn, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, người chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh. Thiên tai, mưa lũ diễn biến phức tạp, gây hậu quả nặng nề. Nguy cơ xuất hiện một số dịch bệnh mới như đậu mùa khỉ, viêm gan cấp tính ở trẻ em... An ninh trật tự, an toàn xã hội có những diễn biến phức tạp như cờ bạc trên mạng, an ninh mạng...

Bên cạnh những nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan là một số cơ quan, đơn vị, người đứng đầu chưa thực sự quyết liệt, chủ động giải quyết công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Thủ tướng yêu cầu với các khó khăn, thách thức này, cần bám sát tình hình, thẳng thắn, nhận diện kịp thời, có giải pháp phù hợp, kịp thời, hiệu quả. Thủ tướng giao Bộ Nội vụ xây dựng văn bản để thể chế hóa chủ trương của Đảng về khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung.

Nghiên cứu sửa đổi quy định tiêm vaccine cho phù hợp

Về những nhiệm vụ trọng tâm trong tháng 6 và thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu các Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố tập trung làm tốt một số nhiệm vụ sau.

Trước hết, phải tiếp tục làm tốt công tác phòng, chống dịch COVID-19. Tập trung đẩy mạnh thực hiện chiến dịch tiêm chủng vaccine bảo đảm an toàn, khoa học, kịp thời, hiệu quả, nhất là tiêm vaccine cho trẻ em. Bộ Y tế hướng dẫn về 5K phù hợp tình hình mới; nghiên cứu sửa đổi quy định tiêm vaccine cho phù hợp, thực tiễn đã cho thấy vaccine là yếu tố quyết định để phòng, chống dịch COVID-19, mở cửa trở lại.

Căn cứ tình hình thực tế để sử dụng hiệu quả khoản kinh phí 46.000 tỷ đồng được bố trí dành cho nhập khẩu vaccine, thuốc điều trị, trang thiết bị y tế. Thủ tướng lưu ý tình hình dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp, những dịch bệnh khác có thể nổi lên, do đó, phải tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, bảo đảm vaccine, thuốc chữa bệnh, trang thiết bị, vật tư y tế cho phòng chống dịch bệnh, ai làm sai phải xử lý, ai làm tốt, có công thì động viên, tôn vinh, khen thưởng.

Cùng với đó, theo dõi sát tình hình quốc tế để huy động sự hỗ trợ, ủng hộ của bạn bè, đối tác quốc tế, đồng thời phát huy mạnh mẽ tinh thần độc lập, tự chủ; tiếp tục xác định khó khăn, thách thức nhiều hơn là thuận lợi và thời cơ.

Tập trung rà soát, bổ sung, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, kịp thời tháo gỡ, đề xuất xử lý các khó khăn, vướng mắc trong thực tế, nhất là phối hợp với các cơ quan của Quốc hội giải quyết các điểm nghẽn về quy hoạch, đầu tư công, chương trình phục hồi nhanh và phát triển bền vững, các chương trình mục tiêu quốc gia, các vấn đề liên quan tới vật liệu xây dựng, đất rừng, đất lúa... mà nhiều địa phương kiến nghị.

Tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Điều hành chính sách tiền tệ, tài khóa chủ động, linh hoạt. Phát triển thị trường vốn an toàn, lành mạnh, bền vững, hiệu quả, xử lý nghiêm các sai phạm nhưng bảo vệ những người làm ăn chân chính.

Giải quyết kịp thời các vướng mắc về đầu tư công

Thủ tướng yêu cầu xác định giải ngân vốn đầu tư công là một nhiệm vụ trọng tâm để vừa giải quyết các nút thắt, bức xúc của nhân dân, vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa phát triển đột phá chiến lược về hạ tầng. Rà soát điều chuyển kế hoạch đầu tư vốn giữa các dự án chậm giải ngân sang dự án có tiến độ giải ngân tốt. Phát huy hiệu quả hoạt động của các Tổ công tác để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, nhất là các dự án trọng điểm quốc gia. Thủ tướng cho rằng, chương trình phục hồi và phát triển là chương trình lớn, chưa có tiền lệ nên không tránh khỏi vướng mắc, nhưng phải nắm chắc tình hình và xử lý kịp thời.

Các bộ, cơ quan, địa phương triển khai nhanh, có hiệu quả các quyết định của Thủ tướng Chính phủ để giao kế hoạch vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách Trung ương giai đoạn 2021-2025 cho các địa phương và dự toán ngân sách Trung ương năm 2022 để thực hiện 03 Chương trình mục tiêu quốc gia.

Đẩy mạnh tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, thúc đẩy chuyển đổi xanh, thích ứng biến đổi khí hậu, vừa góp phần phục hồi và phát triển trong nước, vừa góp phần giải quyết các vấn đề toàn cầu.

Về cổ phần hóa doanh nghiệp, Thủ tướng cho rằng cần đánh giá lại tình hình thực tiễn và việc triển khai thời gian qua, xây dựng chương trình, mục tiêu, giải pháp phù hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định để thúc đẩy công tác cổ phần hóa, bảo đảm hiệu quả, đưa các doanh nghiệp phát triển, không thất thoát tài sản nhà nước, không mất cán bộ.

Lắng nghe ý kiến người dân về sách giáo khoa, môn lịch sử

Thủ tướng yêu cầu thực hiện hiệu quả các chính sách an sinh xã hội, phúc lợi xã hội; chuẩn bị tốt các hoạt động tri ân Ngày Thương binh-Liệt sĩ (27/7). Tập trung triển khai các chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động; đẩy nhanh phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân. Giải quyết kịp thời các vướng mắc phát sinh trong quá trình hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động gặp khó khăn do dịch bệnh.

Chủ động theo dõi và có biện pháp phòng ngừa đối với các dịch bệnh theo mùa (sốt xuất huyết, sốt rét, tay chân miệng...) và các dịch bệnh mới phát sinh (đậu mùa khỉ, viêm gan cấp tính ở trẻ em).

Tổ chức tốt kỳ thi trung học phổ thông quốc gia và tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2022, bảo đảm an toàn, nghiêm túc, chất lượng. Tổ chức hội nghị sơ kết tự chủ đại học và việc thực hiện các quy định pháp luật về tự chủ đại học để làm căn cứ sửa đổi, bổ sung quy định liên quan.

Cân nhắc, thận trọng xây dựng lộ trình điều chỉnh học phí phù hợp, căn cứ thực tiễn, phù hợp với lợi ích của Nhà nước, tổ chức và học sinh, sinh viên.

Thủ tướng giao Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, rà soát, nghiên cứu giải pháp phù hợp với các vấn đề liên quan sách giáo khoa theo hướng tạo thuận lợi, tiết kiệm, giảm chi phí, bảo đảm lợi ích chính đáng của học sinh, phụ huynh.

Về môn học lịch sử, ngay tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4, Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến chỉ đạo và vừa qua, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã có các cuộc họp với các cơ quan liên quan. Thủ tướng yêu cầu tiếp tục nghiêm túc, cầu thị lắng nghe ý kiến của người dân, chuyên gia, tổng kết thực tiễn, nghiên cứu, xử lý, có giải pháp kịp thời, vừa bảo đảm chủ trương, quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, vừa phù hợp thực tiễn, đáp ứng mong muốn của người dân và các chuyên gia cũng như yêu cầu nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập môn lịch sử. Thủ tướng gợi ý, có thể quy định theo hướng lịch sử vừa có vừa có phần bắt buộc, phần tự chọn.

Người đứng đầu Chính phủ nhắc lại, truyền thống văn hóa lịch sử cũng là một nguồn lực, đầu tư cho giáo dục văn hóa-lịch sử là đầu tư cho sự phát triển. Đồng thời, Thủ tướng lưu ý, với các chính sách tác động tới toàn dân, tới lợi ích chính đáng của người dân thì phải rất thận trọng, nghiên cứu, tính toán kỹ lưỡng.

Tiếp tục tập trung xử lý các vấn đề, dự án tồn đọng

Cùng với đó, đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nhất là trong các lĩnh vực dễ xảy ra tiêu cực (đất đai, tài chính, ngân hàng, chứng khoán...). Đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án, vụ việc tham nhũng; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, siết chặt kỷ cương, xử lý nghiêm các vi phạm.

Tiếp tục tập trung xử lý các vấn đề, dự án tồn đọng (7/12 doanh nghiệp yếu kém; các dự án như nhà máy nhiệt điện Long Phú I, cơ sở 2 của Bệnh viện Việt Đức và Bạch Mai; các tổ chức tín dụng yếu kém...).

Thực hiện đồng bộ các giải pháp bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đẩy mạnh phòng, chống tội phạm. Chuẩn bị và tổ chức tốt chương trình đối ngoại của lãnh đạo Đảng, Nhà nước; đẩy mạnh hội nhập quốc tế, tăng cường quan hệ với các đối tác. Các cơ quan tăng cường phối hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động thông tin truyền thông, nhất là phản bác lại những thông tin xấu độc, chống phá của các thế lực thù địch, đồng thời bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc.

Thủ tướng lưu ý cần chuẩn bị tốt cho phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Quốc hội, xây dựng các báo cáo, giải trình thuyết phục, thực chất với các giải pháp đồng bộ, phù hợp, khả thi, tạo đồng thuận trong nhân dân, hệ thống chính trị để thực hiện.