Từ đó, góp phần làm phong phú hơn kho tàng văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Báo Dân tộc và Phát triển trân trọng giới thiệu một số tấm gương nghệ nhân tiêu biểu.

Là người duy nhất còn biết hát những làn điệu dân ca của dân tộc Pu Péo, nghệ nhân Tráng Mìn Hồ luôn đau đáu trong việc truyền dạy cho thế hệ trẻ biết hát và yêu thích dân ca của dân tộc.

Nghệ nhân Tráng Mìn Hồ cho biết, bản thân ông may mắn được thế hệ đi trước dạy hát nên hơn ai hết ông hiểu được ý nghĩa của dân ca Pu Péo gắn bó với đời sống của người dân như thế nào. Dân ca Pu Péo không đa dạng như nhiều dân tộc khác, chỉ có một số bài như Khen con ngoan, Ngày lành tháng tốt, Lâu ngày mới được gặp nhau... nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc như lời giáo dục của cha mẹ với con cái, niềm hy vọng của cha mẹ mong con thành đạt trong cuộc sống.

Bằng sự nhiệt tình, tâm huyết của mình, nghệ nhân đã đứng ra kêu gọi bà con trong thôn học hát dân ca. Ban đầu, mọi người thường đến nhà học vào những lúc rảnh rỗi, vì dân ca Pu Péo hơi khó hiểu nên khi dạy ông phải giải thích nghĩa từng câu để mọi người không nản chí. Sau một thời gian, lớp học của ông được Phòng Văn hóa huyện Đồng Văn quan tâm, huyện đã hỗ trợ thành lập một lớp học dân ca Pu Péo mời ông về dạy. Đến nay huyện đã mở được 2 lớp, từ đây người dân tộc Pu Péo có cơ hội được tham gia liên hoan văn nghệ ở huyện, tỉnh để giới thiệu về văn hóa của người Pu Péo.

Từng là Bí thư Đảng ủy xã, năm 2015 sau khi nghỉ công tác, nghệ nhân Lý Thị Chướng dành thời gian cho việc tìm kiếm, sưu tầm phong tục tập quán, trang phục, dân ca của người Mảng. Trong quá trình sưu tầm, nghệ nhân nhận thấy bà con dân tộc Mảng phần lớn không quan tâm nhiều đến việc bảo tồn, duy trì những phong tục của dân tộc, không còn nhiều người biết hát dân ca. Từ đây bà có ý định tập trung mọi người cùng nhau học hát dân ca, điệu múa của dân tộc Mảng.

Theo nghệ nhân để thu hút được bà con tham gia học hát, học múa trước hết bà đã phối hợp với chính quyền địa phương kêu gọi cán bộ tiên phong học trước, phải như thế người dân mới tin theo để học. Sau 3 năm nỗ lực truyền dạy, lan tỏa văn hóa dân tộc Mảng cho chính người Mảng, đến nay trong xã Trung Chải đã thành lập được một đội văn nghệ gồm 19 người, thường xuyên đại diện cho xã đi giao lưu biểu diễn ở huyện, ở tỉnh.

Đặc biệt vào dịp Tết Độc lập 2/9/2017, đội văn nghệ xã Trung Chải do nghệ nhân Lý Thị Chướng dẫn dắt đã có buổi biểu diễn dân ca dân tộc Mảng tại Làng Văn hóa, Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Hà Nội). Nghệ nhân Lý Thị Chướng cũng chia sẻ thêm, thời gian tới mong nhận được nhiều hơn nữa sự quan tâm, hỗ trợ về kinh phí từ các cấp, các ngành, để đội tiếp tục có động lực, ý thức được trách nhiệm trong việc phát huy những giá trị văn hóa dân tộc Mảng.

Là một giáo viên dạy tiểu học, nghệ nhân Lý Hồng Quân thấu hiểu rõ về tầm quan trọng của việc truyền dạy văn hóa dân tộc cho lớp trẻ. Say mê, yêu thích tiếng khèn từ nhỏ, khi trở thành giáo viên, Lý Hồng Quân vẫn dành thời gian tìm đến những nghệ nhân thổi khèn lớn tuổi để theo học.

Cùng với sự hướng dẫn của các thầy, nghệ nhân còn thu âm về nhà mày mò tự học. Cuối cùng kết quả cũng được đền đáp, nghệ nhân Lý Hồng Quân đã thổi khèn một cách thuần thục. Trở thành nghệ nhân, Lý Hồng Quân thường xuyên biểu diễn ở các sân khấu địa phương, như một cách làm sống lại âm thanh của tiếng khèn trong đời sống của người Mông xã Thượng Giáo.

Nghệ nhân Lý Hồng Quân chia sẻ “cứ thổi nhiều mọi người nghe quen nên đã bắt đầu thích thú học thổi. Giờ đây, khi đến xã Thượng Giáo không khó để nghe thấy tiếng khèn, âm thanh của khèn đã sống lại trong đời sống của người Mông”. Với những đóng góp đó của mình, ngày 19/4 vừa qua nghệ nhân Lý Hồng Quân vinh dự được nhận Bằng khen của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có thành tích xuất sắc trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc nhân kỷ niệm 10 năm Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam.

HỒNG MINH