Lãng phí cả trăm tỷ đồng

Công trình cấp nước sinh hoạt cho các hộ dân tại thôn Bản Qua, xã Bản Qua, huyện Bát Xát được khởi công xây dựng năm 2011, với công suất thiết kế 31m3/ngày đêm, dự kiến cung cấp nước sinh hoạt cho khoảng 400 hộ dân. Tuy nhiên, cho đến nay, công trình vẫn… chưa hoàn thành.

Ông Đoàn Văn Sáu, người dân thôn Bản Qua cho biết: Công trình còn chưa hoàn thành thì đã bị nước lũ làm hỏng bể chứa đầu nguồn, vùi lấp đường ống. Từ đó đến nay, công trình bị bỏ luôn. Khi biết công trình được đầu tư xây dựng, bà con rất mừng, nhưng chưa một ngày được sử dụng nước sạch thì đã bị hỏng. “Chúng tôi vẫn phải lấy nước từ các khe suối về để phục vụ sinh hoạt hằng ngày. Từ đó đến nay, không thấy nhà thầu và chủ đầu tư có ý kiến gì, cũng không thấy về xem xét khắc phục hay làm tiếp như thế nào cả”, ông Sáu thông tin. Nhiều năm nay, hàng chục hộ dân phải tự bỏ tiền, chung nhau kéo đường nước cách đó vài cây số về để dùng. Còn công trình cấp nước nằm ngay trong thôn, có giá trị hàng tỷ đồng, thì bị bỏ hoang, xuống cấp theo thời gian.

Theo thống kê của Chi cục Thủy lợi (Sở NN&PTNT Lào Cai), trên địa bàn tỉnh hiện có 1.042 công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn. Trong đó, có 295 công trình hoạt động bền vững, 340 công trình hoạt động ở mức trung bình, 243 công trình hoạt động kém hiệu quả và đặc biệt có đến 164 công trình không hoạt động trải đều khắp 9 huyện, thành phố trong tỉnh. Với kinh phí đầu tư hàng tỷ đồng cho mỗi công trình, nếu chỉ tính riêng các công trình không hoạt động, thì số tiền đầu tư hiện đang bị lãng phí đã lên tới cả trăm tỷ đồng.

Chính quyền vào cuộc tháo gỡ

Ông Nguyễn Quang Ngọc, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi cho biết: Trước tình trạng các công trình nước sinh hoạt nông thôn hoạt động kém hiệu quả, UBND tỉnh Lào Cai đã họp bàn với các cơ quan liên quan để tìm nguyên nhân, giải pháp tháo gỡ. Theo đó, nguyên nhân khiến cho các công trình nước hư hỏng là do công tác khảo sát đầu tư chưa hợp lý, việc quản lý sau đầu tư còn kém…

Trong công tác tư vấn thiết kế, có một số công trình cũng còn nhiều tồn tại. Như việc lựa chọn nguồn nước, giải pháp thiết kế chưa phù hợp với tập quán sinh hoạt của người dân, công tác thi công ở một số nơi cũng chưa đạt đúng yêu cầu về chất lượng. Ngoài ra, sự quan tâm của chính quyền địa phương cũng chưa thật sự sâu sát. Qua kiểm tra, hầu hết các xã trong tỉnh đều không có sổ sách theo dõi những công trình này. Khi công trình bị hư hỏng thì không được kịp thời sửa chữa dẫn tới bị hư hỏng lớn hơn và cuối cùng không sử dụng được nữa.

Cũng theo ông Ngọc, một nguyên nhân nữa khiến cho các công trình nước sinh hoạt hư hỏng, xuống cấp, là ý thức sử dụng của người dân còn nhiều hạn chế. Bà con chưa có thói quen trả tiền sử dụng nước nên khi công trình bị hư hỏng không có kinh phí để sửa chữa, dẫn tới tình trạng các công trình xuống cấp kéo dài. Qua thống kê, năm 2018, trên địa bàn tỉnh chỉ có 153/708 công trình thu được tiền nước, đạt 21,6% kế hoạch, còn lại 555 công trình không thu được tiền, chiếm tỷ lệ 78,4%.

“Đối với những công trình hiện không còn hoạt động, Chi cục Thủy lợi đã tham mưu để UBND tỉnh chỉ đạo các huyện tiến hành rà soát, đánh giá mức độ hư hỏng. Nếu công trình nào có thể khắc phục, thì các huyện phải dùng ngân sách địa phương tiến hành sửa chữa ngay để đưa vào sử dụng trở lại. Đối với các công trình đã hết khấu hao không thể khắc phục được nữa, chúng tôi sẽ hướng dẫn các địa phương thực hiện thanh lý và sẽ xây dựng kế hoạch để đầu tư lại trong thời gian tới”, ông Ngọc cho biết thêm.

Mục tiêu của tỉnh Lào Cai phấn đấu đến năm 2020, tỷ lệ cấp nước sinh hoạt hợp vệ sinh khu vực nông thôn là 95%, trong đó có 50% được sử dụng nước sạch theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Việc đầu tư công trình cấp nước sinh hoạt mang tính hỗ trợ Nhân dân nhằm từng bước cải thiện đời sống, không vì mục đích kinh doanh. Thế nhưng, thực tế hiện nay lại cho thấy, rất nhiều công trình không hoạt động như kỳ vọng, khiến cho mục tiêu này khó có thể hoàn thành.