Công ty Cổ phần Khoáng sản 3 (địa chỉ tại tổ 30, phường Duyên Hải, TP. Lào Cai) thuộc Tổng Công ty Khoáng sản được phép khai thác bằng phương pháp lộ thiên quặng sắt tại mỏ Làng Vinh, xã Võ Lao - Làng Cọ, xã Văn Sơn (huyện Văn Bàn, Lào Cai). Cạnh khu khai thác quặng sắt của công ty này, là hồ chứa thải quặng đuôi. Do hồ thải nằm trên đồi nên chênh lệch độ cao lớn với khu vực dân cư sinh sống xung quanh. Thời gian gần đây, hoạt động khai thác của công ty đang tạm dừng; tuy nhiên, hồ chứa thải quặng đuôi nước vẫn đầy xâm xấp mặt hồ. Dưới lớp nước mặt là hàng nghìn mét khối bùn, đất sau tuyển rửa quặng sắt...

Ông Lương Văn Quyết, ở thôn Lủ 2, xã Võ Lao, huyện Văn Bàn cho biết: Những ngày vừa qua, chúng tôi đã phát hiện việc hồ chứa thải quặng bị rò rỉ nhưng không thấy chủ mỏ ở đâu, cũng không thấy đơn vị cho người lên sửa chữa.

“Trước đây, phía công ty có đắp thêm kè, nhưng sau này nước lại rò rỉ ở dưới; chúng tôi rất lo lắng nếu hồ xảy ra bục, vỡ thì rất nguy hiểm. Hơn thế nữa, ở đây bảo vệ cũng không đi tuần, kiểm tra thường xuyên; rất nhiều lần các cháu nhỏ còn xuống tắm rất nguy hiểm", ông Quyết cho biết thêm.

Trước tình trạng này, UBND xã Võ Lao đã trực tiếp đến hiện trường kiểm tra thân đập của hồ chứa thải. Ông Doãn Văn Vĩnh, Phó Chủ tịch UBND xã Võ Lao cho biết: Qua kiểm tra thực tế cho thấy, ngoài việc rò rỉ nước từ thân đập hồ chứa thải quặng đuôi của công ty, thì đất tại vị trí rò rỉ đã nhầy nhão như bùn. Mặc dù, trên bề mặt khu vực này nhìn thì khô ráo, song khi dẫm chân xuống đất thụt lún hút cả bàn chân. Chúng tôi cũng đã làm báo cáo gửi lên huyện đề nghị có phương án, kiểm tra bảo đảm an toàn cho người dân sinh sống quang khu vực.

“Huyện cũng đã lập đoàn kiểm tra, qua đó cho thấy: Nước trong hồ chứa quặng đuôi trong, mặt nước cách mặt đập khoảng 1,5m; tuy nhiên, không xác định được mực nước dâng cụ thể. Bên mái ta luy âm đập có vị trí ngấm nước và sụt lún khoảng 50-60cm. Nguyên nhân khả năng do vừa qua có mưa, nước từ mặt đập tràn xuống vị trí này gây sụt lún và không ngoại trừ nguyên nhân rò rỉ, ngấm nước từ hồ qua thân đập”, ông Phùng Văn Công, Phó phòng Kinh tế hạ tầng huyện Văn bàn thông tin.

Cũng theo ông Công, trước tình trạng này, huyện Văn Bàn đã đề nghị, Công ty Cổ phần Khoáng sản 3 thường xuyên theo dõi, kiểm tra kịp thời phát hiện hiện tượng sụt lún phát sinh. Có phương án xử lý kịp thời tình trạng rò rỉ, trường hợp phát hiện đập mất an toàn phải báo UBND các xã lân cận để tổ chức sơ tán các hộ dân ở phía hạ lưu đập đến nơi an toàn… Thực hiện cắm bổ sung biển cảnh báo hồ nước sâu nguy hiểm ở 2 đầu đường mà người dân thường đi qua hồ để bảo đảm an toàn.

“Yêu cầu phía Công ty sớm hoàn hiện hồ sơ công trình đập hồ chứa và cung cấp hồ sơ đầy đủ về phòng Kinh tế hạ tầng huyện để phối hợp theo dõi, quản lý. Tiếp tục vận hành công trình hồ chứa thải quặng đuôi theo quy định của pháp luật và văn bản chỉ đạo của UBND huyện Văn Bàn tại công văn số 155/UBND-TH ngày 8/2/22021…”, ông Công nhấn mạnh.

Mùa mưa lũ đã đến, thiết nghĩ, để bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản của người dân, thì các cơ quan ban ngành liên quan cần kiên quyết trong kiểm tra, giám sát việc chấp hành các yêu cầu đối với Công ty Cổ phần khoáng sản 3. Bởi đây không phải lần đầu hồ chứa thải của công ty xuất hiện những bất thường. Trước đó, vào tháng 10/2021, qua kiểm tra của cơ quan chức năng, thì đập hồ thải có nguy cơ cao xảy ra sự cố tràn đập nếu xảy ra mưa lớn… Đoàn kiểm tra đã yêu cầu, Công ty cần thực hiện ngay việc hạ mực nước hồ chứa; kiểm tra, đánh giá nguyên nhân và có biện pháp khắc phục ngay để bảo đảm tuyệt đối an toàn đập. Tuy nhiên, việc khắc phục, thực hiện những yêu cầu của cơ quan chức năng được phía Công ty thực hiện chậm và mang tính đối phó…