Nhiều “kênh” hỗ trợ về nhà ở

Hỗ trợ Người có công với cách mạng về nhà ở, là chủ trương lớn, được Đảng và Nhà nước quan tâm và chỉ đạo triển khai thực hiện liên tục từ trước đến nay. Chủ trương đó, đã được cụ thể hóa bằng các cơ chế, chính sách được ban hành, triển khai tại các văn bản như: Quyết định số 118/TTg ngày 27/2/1996, Quyết định số 20/2000/QĐ-TTg ngày 3/2/2000; Quyết định số 117/2007/QĐ-TTg ngày 25/7/2007; Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 26/4/2013…

Tính theo 4 Quyết định này, các hộ gia đình Người có công với cách mạng đã được hỗ trợ cải thiện nhà ở dưới nhiều hình thức như: Được miễn giảm tiền sử dụng đất khi mua nhà ở cũ thuộc sở hữu nhà nước, khi Nhà nước giao đất làm nhà ở; được tặng nhà tình nghĩa; hỗ trợ khi xây dựng mới hoặc sửa chữa nhà ở…

Thống kê của Bộ Xây dựng cho thấy, đối với Quyết định số 118/TTg, đã có khoảng 259.000 Người có công được hỗ trợ (hỗ trợ khi mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước; hỗ trợ khi được giao đất làm nhà ở; hỗ trợ xây dựng hoặc sửa chữa nhà ở; hỗ trợ bằng nhà tình nghĩa) với tổng số kinh phí được hỗ trợ khoảng gần 3.600 tỷ đồng. Đối với Quyết định 117/2007/QĐ-TTg cũng có khoảng 8.800 Người có công được hỗ trợ (miễn giảm khi mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước; miễn giảm khi được giao đất) với tổng số kinh phí được hỗ trợ khoảng 200 tỷ đồng.

Với Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg, có khoảng 340.000 hộ Người có công được hỗ trợ (hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ để xây dựng mới nhà ở hoặc 20 triệu đồng/hộ để sửa chữa nhà ở) với tổng kinh phí ngân sách Trung ương hỗ trợ khoảng 8.873 tỷ đồng. Ngoài ra, còn có kinh phí ngân sách địa phương đối ứng theo quy định, kinh phí của hộ gia đình Người có công và kinh phí huy động từ các nguồn hợp pháp khác (tổ chức, cá nhân, quỹ, hội...) để hỗ trợ thêm.

Sau khi hoàn thành hỗ trợ, nhà ở của các hộ gia đình Người có công đều cơ bản đảm bảo các yêu cầu về tiêu chuẩn 3 cứng "nền cứng, khung tường cứng, mái cứng", chất lượng và diện tích theo quy định: có diện tích sử dụng tối thiểu 30m2, sử dụng các vật liệu xây dựng tốt - bền (như gạch, đá, xi măng, sắt thép, gỗ bền chắc, ngói, tôn...) đảm bảo nhà ở có tuổi thọ trên 10 năm; đảm bảo vệ sinh môi trường, khang trang, kín đáo, tránh được tác động xấu của thời tiết. Đời sống của Người có công với cách mạng đã được ổn định, nâng cao chất lượng sống hơn trước. Chính sách hỗ trợ về nhà ở đã có sức lan tỏa, góp phần nâng cao nhận thức xã hội, kêu gọi các doanh nghiệp, cộng đồng dân cư tích cực cùng tham gia hỗ trợ, ủng hộ, chăm lo đời sống của người có công; tạo niềm tin sâu sắc vào công cuộc đền ơn đáp nghĩa đối với Người có công với cách mạng.

Hỗ trợ bằng nhiều nguồn lực

Việc hỗ trợ hộ gia đình Người có công với cách mạng về nhà ở tại nhiều địa phương đã được thực hiện kết hợp, lồng ghép với các hình thức hỗ trợ khác như: ngày công của cộng đồng dân cư; kinh phí từ quỹ Đền ơn đáp nghĩa các cấp; giúp đỡ từ các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp và việc xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương, nhà đại đoàn kết... Từ đó, đã góp phần giảm số lượng hộ gia đình Người có công có khó khăn về nhà ở.

Năm nay cụ Triệu Mùi Sai (ở xóm Lũng Ỉn, xã Vũ Minh, huyện Nguyên Bình, Cao Bằng) đã bước sang tuổi 88 mới có được ngôi nhà riêng và kiên cố theo đúng nghĩa. Cụ có 2 người con trai, nhưng cả 2 con trai đều đã mất, trong đó anh Đặng Văn Chuổng là liệt sĩ trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc ngay trên mảnh đất Cao Bằng.

Bao năm qua, cụ Sai sinh sống trong căn nhà lợp ngói nhưng đã ọp ẹp, có thể sụp đổ bất cứ lúc nào. Trong tháng 7/2022, cụ Sai đón nhận ngôi nhà gạch 2 gian, mái lợp tôn chống nóng từ số tiền 80 triệu đồng, do Cục Kỹ thuật Hải Quân hỗ trợ cùng sự đóng góp ngày công của chính quyền xã Vũ Minh và bà con làng xóm.

Cụ Sai là một trong hơn 9.300 hộ gia đình Người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ, thương, bệnh binh,… khó khăn về nhà ở trên địa bàn tỉnh Cao Bằng đã được hỗ trợ làm nhà hoặc sửa chữa nhà ở kiên cố, không còn cảnh mưa dột, gió lùa. Tuy nhiên, qua rà soát của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Cao Bằng, hiện toàn tỉnh vẫn còn 279 hộ Người có công khó khăn về nhà ở, chủ yếu là các trường hợp mới phát sinh.

Tương tự Cao Bằng, hiện số hộ gia đình Người có công với cách mạng có khó khăn về nhà ở trên cả nước vẫn phát sinh hàng năm. Số liệu tổng hợp từ Bộ Xây dựng cho thấy, tính đến ngày 30/6/2022, cả nước vẫn còn 150.439 hộ Người có công với cách mạng cần hỗ trợ về nhà ở; tổng số vốn cần hỗ trợ cho các hộ dân dự kiến lên đến 6.598 tỷ đồng.

Nếu theo Quyết định số 97/QĐ-BXD ngày 9/3/2022 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng về Công bố chỉ số giá xây dựng quốc gia năm 2021, chỉ số giá xây dựng công trình xây dựng nhà ở tăng 6,61% so với năm 2020. Như vậy, để xây dựng mới căn nhà 1 tầng diện tích 30 m2 có tuổi thọ tối thiểu 20 năm, tại thời điểm hiện nay thì chi phí vật liệu và nhân công từ 58,2 – 152,8 triệu đồng (mức trung bình trong khoảng từ 90 - 120 triệu đồng).

Nếu ngân sách nhà nước hỗ trợ khoảng 2/3 giá thành xây dựng căn nhà (theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg về hỗ trợ nhà ở cho Người có công với cách mạng), thì mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước để xây dựng mới một căn nhà khoảng từ 60 – 80 triệu đồng. Đối với những hộ mà nhà ở bị hư hỏng, xuống cấp nhưng chỉ cần sửa chữa tường, thay mái nhà thì ngân sách nhà nước hỗ trợ với mức 30 – 40 triệu đồng/căn.

Trên cơ sở nguyên tắc hỗ trợ có sự kết hợp giữa Nhà nước, đối tượng được hỗ trợ và sự tham gia đóng góp thêm của doanh nghiệp, cộng đồng dân cư, dòng họ trong việc thực hiện chính sách, Bộ Xây dựng đề xuất mức hỗ trợ đối với trường hợp xây mới nhà ở là 60 triệu đồng/hộ; mức hỗ trợ đối với trường hợp cải tạo, sửa chữa nhà ở là 30 triệu đồng/hộ. Nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương.

Theo đánh giá của Bộ Xây dựng, chính sách mới nhằm đảm bảo tính khả thi, thống nhất, phù hợp với thực tế và điều kiện kinh tế của đất nước trong giai đoạn 2021-2025; đảm bảo việc xã hội hóa trong thực hiện hỗ trợ nhà ở cho hộ gia đình người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ có khó khăn về nhà ở, thực hiện hỗ trợ bằng nhiều nguồn lực trong xã hội theo phương châm: Người dân tự làm, Nhà nước hỗ trợ và cộng đồng giúp đỡ. Mặt khác, chính sách cũng đảm bảo công khai, minh bạch, tránh thất thoát, phân bổ công bằng và hợp lý các nguồn lực hỗ trợ.