Theo đề án, mục tiêu đến năm 2035 là giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính trong ngành trồng trọt so với năm 2020, đồng thời bảo đảm an ninh lương thực, thích ứng với biến đổi khí hậu và hướng tới sản xuất bền vững. Ngành trồng trọt cũng được định hướng tham gia thị trường tín chỉ carbon, góp phần gia tăng nguồn lực tài chính cho nông dân và doanh nghiệp.

Để đạt mục tiêu này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đưa ra hàng loạt giải pháp kỹ thuật và tổ chức sản xuất. Đáng chú ý là việc chuyển đổi diện tích lúa kém hiệu quả sang cây trồng cạn, cây có giá trị kinh tế cao hoặc kết hợp nuôi trồng thủy sản; khuyến khích mô hình “một vụ lúa – một vụ màu” nhằm cải tạo đất và giảm phát thải.

Trong canh tác lúa, sẽ áp dụng mạnh mẽ phương pháp tưới ngập – khô xen kẽ (AWD), hệ thống canh tác cải tiến (SRI); khuyến khích sử dụng phân hữu cơ, phân vi sinh, phân chậm tan; hạn chế tối đa hóa chất bảo vệ thực vật. Bên cạnh đó, công nghệ số, cảm biến thông minh và phần mềm quản lý sản xuất sẽ được ứng dụng để tối ưu hóa nước, phân bón và thuốc, giảm tổn thất và khí phát thải.

Về tổ chức sản xuất, các địa phương phải xây dựng ít nhất 1 – 2 mô hình giảm phát thải có khả năng nhân rộng. Bộ sẽ phối hợp để hình thành tối thiểu 15 mô hình thí điểm tín chỉ carbon trong trồng trọt, đủ điều kiện tham gia thị trường quốc tế. Đồng thời, sẽ phát triển nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho sản phẩm nông sản, hướng đến người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Đề án cũng nhấn mạnh vai trò của đào tạo và truyền thông. Dự kiến, khoảng 3.000 cán bộ kỹ thuật, cán bộ khuyến nông và nông dân nòng cốt sẽ được đào tạo về kỹ thuật canh tác giảm phát thải, phương pháp đo lường – báo cáo – thẩm định (MRV), cũng như kiến thức về tín chỉ carbon. Đây là lực lượng trực tiếp đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật đến với nông dân, nhân rộng mô hình sản xuất bền vững tại cơ sở.

Một điểm quan trọng khác là việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải trong trồng trọt, liên thông với hệ thống kiểm kê khí nhà kính quốc gia. Dữ liệu này sẽ được cập nhật theo vùng sinh thái, loại cây trồng và biện pháp canh tác, nhằm phục vụ công tác giám sát và hoạch định chính sách.

Để triển khai đề án, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề ra 7 nhóm giải pháp, bao gồm: hoàn thiện thể chế, cơ chế tài chính ưu đãi, đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ (AI, cảm biến thông minh, tự động hóa), tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, hợp tác quốc tế và truyền thông nâng cao nhận thức.

Theo các chuyên gia, nếu thực hiện tốt, đề án không chỉ giúp ngành trồng trọt giảm phát thải, mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thị trường carbon toàn cầu, gia tăng giá trị xuất khẩu nông sản. Quan trọng hơn, đây sẽ là nền tảng để nông nghiệp Việt Nam phát triển theo hướng xanh, sinh thái, tuần hoàn và giá trị cao, phù hợp với xu thế phát triển bền vững hiện nay.