Bà Kadá Thị Tai ngồi trước hiên nhà vừa bỏm bẻm nhai trầu vừa đan lát những chiếc chick xinh xắn kịp giao cho thương lái. Bà Tai là một trong những người phụ nữ cao tuổi của thôn Rồ Ôn còn giữ nghề mây tre đan. Đã hơn bảy mươi mùa rẫy, đôi tay của bà Tai vẫn thoăn thoắt đan “long mốt, long hai” gắn kết hàng trăm chiếc nan chặt chẽ tạo nên sản phẩm mây tre đan bền đẹp được người tiêu dùng ưa chuộng.

Bà Kadá Thị Tai vẫn luôn miệt màigiữ nghề đan lát mây tre truyền thống của đồng bào Raglai.

Bà Tai chia sẻ: Từ hồi còn con gái ở trên núi cao, tôi được cha mẹ dạy nghề đan chick, đan gùi, đan nia, đan sàng phục vụ sinh hoạt gia đình. Nếu tính chính xác nay đã hơn năm mươi mùa rẫy gắn bó với nghề đan lát nên đã quen rồi. Nghề đan lát tuy chưa thể làm giàu nhưng cho thu nhập bảo đảm cuộc sống thường ngày. Bà đang truyền nghề đan lát mây tre và động viên con cháu cố gắng giữ lấy nghề truyền thống của ông bà xưa.

Cách nhà bà Tai không xa là gia đình anh Kadá Bơ đã có trên 40 năm gắn bó với nghề mây tre đan. Giữa nền nhà bộn bề nan tre, những người thợ trẻ đang tất bật hoàn thành sản phẩm theo đơn đặt hàng của thương lái.

Anh Bơ cho biết, tộc họ Kadá ở thôn Rồ Ôn có nghề mây tre đan cha truyền con nối, đặt biệt là nghề làm chick. Dụng cụ làm chick rất đơn giản, chỉ cần 1 lưỡi mác thiệt bén để ra nan và 1 chiếc dùi cột dây mây làm đế chick.

Để làm được chiếc chick tinh xảo bảo đảm chất lượng, người thợ phải chuyên tâm học nghề 2-3 tháng; phải đi bộ ròng rã một ngày đường lên núi cao tìm lồ ô vác về nhà phơi trong bóng râm cho thật khô rồi chẻ nan mỏng. Người thợ tiến hành đan chick có hình khối vuông, cạnh dài 25cm gồm các cung đoạn đan, bẻ vành, gắn đế mây dày khoảng 2cm. Chiếc chick gồm hai phần đực và cái, khi úp vào nhau vừa khít dùng để đựng vật phẩm cúng kính ông bà tổ tiên. Mỗi người thợ đan giỏi mỗi ngày hoàn thiện hai sản phẩm bán cho thương lái đến nhà thu mua với giá 80 ngàn đồng/chiếc.

Nghề đan lát mây tre tạo việc làm và thu nhập cho phụ nữ thôn Rồ Ôn, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam.

Tranh thủ thời gian nông nhàn, nghề làm chick giúp cho mỗi lao động có thu nhập trung bình 1,5 triệu đồng/tháng. Ngoài nghề mây tre đan, anh Bơ còn canh tác 7 sào ruộng lúa và 2 ha đất rẫy trồng bắp, trồng đậu xanh. Khi xong mùa màng, gia đình của anh có 5 lao động gồm vợ, con gái, con dâu rộn ràng với nghề mây tre đan. “Mây tre đan là nghề truyền thống của tộc họ Kadá xã Phước Hà nên mình không bỏ được. Những chiếc chick của gia đình mình làm ra phục vụ cho phong tục lễ nghi của đồng bào Chăm và đồng bào Raglai ở hai tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận. Còn sức khỏe là tôi còn gắn bó với nghề mây tre đan vừa có thu nhập vừa đem lại niềm vui lao động cho gia đình”, anh Kadá Bơ chia sẻ.

Anh Tâu Xá Hưng, Trưởng Ban quản lý thôn Rồ Ôn cho biết, toàn thôn hiện có 98 hộ với 424 nhân khẩu đồng bào Raglai. Đời sống của bà con dựa vào nguồn thu nhập từ 32ha ruộng lúa chủ động tưới gieo trồng 2-3 vụ/năm, 80ha đất rẫy trồng hoa màu và chăn nuôi gia súc có sừng với đàn bò trên 360 con. Trong những năm qua, Nhà nước quan tâm hỗ trợ sản xuất, chăn nuôi gia súc, xây dựng hạ tầng nông thôn giúp người dân địa phương có điều kiện làm ăn, bảo đảm cuộc sống gia đình ngày càng no ấm.

Bên cạnh đó, nghề mây tre đan truyền thống cũng giúp bà con có thêm thu nhập. Thôn Rồ Ôn hiện có 12 hộ với trên 20 lao động tham gia nghề, sản phẩm của bà con được thương lái từ miền xuôi lên thu mua cung cấp thị trường trong và ngoài tỉnh. Chính quyền địa phương khuyến khích bà con phát triển nghề mây tre đan vừa gìn giữ nghề truyền thống của đồng bào Raglai vừa có thêm thu nhập, vươn lên thoát nghèo bền vững.

SƠN NGỌC