Analytic
Báo Dân tộc và Phát triẻn
Chuyên trang

Chương trình MTQG phát triển Kinh tế - Xã hội
vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
giai đoạn 2021-2030

Chuyện chưa kể nơi Chín bản Mười mường

Hồ Phương - 15:39, 18/02/2021

Một thời, “Chín bản Mười mường” (Quế Phong, Nghệ An) từng là nỗi khiếp sợ bởi tỉ lệ con nghiện, người nhiễm HIV… cao hàng đầu cả nước. Một thời, những hang ổ, tụ điểm ma túy nơi vùng đất giáp biên ấy như những “vòi bạch tuộc” gieo rắc “cái chết trắng” khắp các bản làng. Dẫu chưa thể ngăn chặn hết nhưng nay “Chín bản Mười mường” đã bình yên hơn xưa…

Bà Lô Thị Tuyên kể về những đứa con vào tù ra tội vì ma túy
Bà Lô Thị Tuyên kể về những đứa con vào tù ra tội vì ma túy

Nỗi buồn Mướng Mừn

Chỉ cách trung tâm huyện lị chừng 2km, nhưng Mướng Mừn (nay đã sát nhập với bản Luống, thành bản Thanh Phong 2 thuộc xã Mường Nọc) như một thế giới khác, từng một thời sôi động với những hang ổ, tụ điểm ma túy… đang gờm. Nếu Mướng Mừn tự nhận mình là số 2 thì chẳng có bản nào trong huyện dám nhận mình là số 1. Ở Mướng Mừn, có những câu chuyện chẳng thể đau buồn hơn, có những số phận chẳng thể trớ trêu hơn…

Dẫu mới nghe cán bộ công an huyện Quế Phong kể vội, tôi đã ám ảnh với câu chuyện của già Lô Thị Tuyên - một người mẹ bất lực và bất hạnh. “Ta đã 70 tuổi rồi, cái chân yếu rồi, không leo nổi con dốc nữa, không lội qua được suối được nữa, mà vẫn phải tự mình đi kiếm cái ăn. Mấy thằng con dính vào ma túy cả, không còn hi vọng nữa”, giọng già Tuyên đều đều như những nhúm muối xát vào lòng người nghe.

Rồi già nhớ lại: “Ta có 4 con trai, 1 con gái nhưng cả 4 thằng đều dính vào ma túy. Đứa thì chết rồi, đứa thì còn ở trong tù. Khi lên cơn, mấy đứa đập phá lung tung, ta phải bỏ nhà lên rẫy đó”.

Người mẹ già ấy hẳn đã cạn khô nước mắt, cạn khô hi vọng về những đứa con đã và đang dính vào ma túy. Người làng thương bà vì chồng mất sớm, con tù tội; nhưng chính người mẹ già ấy cũng đang bất lực trước những núm ruột của chính mình. Mỗi tháng, người mẹ tội nghiệp Lô Thị Tuyên sống nhờ vào 405 ngàn đồng tiền trợ cấp xã hội. Già Tuyên nghẹn ngào: “Không có ma túy thì chắc tôi không phải khổ như ngày hôm nay”.

Cũng ở Mướng Mừn, tôi còn được chứng kiến bao tổ ấm đã tan hoang vì cả vợ lẫn chồng đều “bập” vào ma túy. Quang Văn Thủy và Lữ Thị Minh mới 25 tuổi đầu nhưng đã có “hồ sơ đen” về ma túy từ 5 năm trước. Thủy từng đi cai nghiện, còn Minh đang tại ngoại chờ ngày xét xử. Lữ Thị Minh cúi gằm mặt khi trả lời chúng tôi: “Chồng đi cai, làm chẳng đủ ăn. Túng quá nên mua ma túy về bán lại”.

Những chiếc túi đựng đầy kim tiêm treo lủng lẳng từ đầu bản Mướng Mừn
Những chiếc túi đựng đầy kim tiêm treo lủng lẳng từ đầu bản Mướng Mừn

Kế bên, nhà Quang Văn Long và Lương Thị Sáu cũng có cùng cảnh ngộ bi đát ấy. Long đã mất vì căn bệnh thế kỉ, còn Lương Thị Sáu đang phải chịu án vì buôn bán ma túy. Thị vào tù bỏ lại những đứa con ốm yếu cho cha mẹ già trông nom.

Ra khỏi nhà Lương Thị Sáu, nguyên trưởng công an xã Mường Nọc (Quế Phong) Lương Trường Sơn thở dài: Đừng đi nữa, gặp nhà nào thấy tội nhà đó. Gần như gia đình nào cũng có người liên quan đến ma túy.

Ám ảnh những con “ết”

Đến với Mướng Mừn, trên những vệ cỏ ven đường, kim tiêm rải đầy. “Người trong bản chẳng lạ, người ngoài lần đầu vào bản thì mới sợ”, một người đi rẫy nói vậy.

Tôi khá bất ngờ trước những chiếc túi bóng lớn treo lủng lẳng trên mấy cành cây đầu bản. Trong những chiếc túi ấy là hàng trăm chiếc kim tiêm đã dùng. Dân bản kể rằng: Đó là nơi tập kết “xa lanh” do những con nghiện tự gom.

Hơn 20 năm gắn bó với công việc đảm bảo an ninh trên địa bàn, nguyên trưởng công an xã Mường Nọc Lương Trường Sơn đếm vanh vách những tụ điểm trao đổi hàng lẻ, những gia đình có người nghiện, những con nghiện dính “ết” tử vong… Ông Sơn trầm tư: Tính chung ở bản Thanh Phong 2 hơn 100 hộ thì đến gần 50 hộ có người phạm tội về ma túy, hơn 50 người đã ra tù, còn 40 người đang ở tù vì ma túy. Trường hợp cả nhà đi tù vì ma túy là chuyện thường ở bản này.

Thông tin từ Công an huyện Quế Phong khiến chúng không khỏi bàng hoàng: “Riêng năm 2019, toàn huyện có 4 tụ điểm buôn, 23 điểm bán lẻ, 652 người nghiện ma túy”. Chúng tôi càng xót xa hơn khi lãnh đạo TTYT huyện này tiết lộ: “Cả huyện có 1.094 người nhiễm HIV, hơn 60% trong đó có nguyên nhân xuất phát từ việc sử dụng ma túy”. Một cán bộ huyện Quế Phong thông tin: “Có thời điểm, huyện có hơn 1.000 người nghiện ma túy. Tội phạm từ ma túy có ở nhiều bản, nhiều xã trong huyện; thậm chí ngoại huyện, từ bên kia biên giới của nước bạn Lào.

Những ngôi nhà tuyềnh toàng vì vấn nạn ma túy
Những ngôi nhà tuyềnh toàng vì vấn nạn ma túy

Vì cuộc sống bình yên

Ông Lê Văn Giáp, nguyên Chủ tịch UBND huyện Quế Phong cho biết: “Để đánh chặn “cái chết trắng”, những năm qua huyện đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc hết sức quyết liệt”.

Ngoài các đơn vị chủ lực như Công an, Biên phòng; huyện đã xây dựng những tổ công tác đặc biệt do trưởng các đơn vị đứng đầu. Nhiều đơn vị đóng trên địa bàn huyện cũng “chung lưng đấu cật” đánh án. Nhờ những nỗ lực ấy, rất nhiều vụ án lớn đã được “cất vó”.

Chỉ riêng năm 2020, công an huyện Quế Phong đã phát hiện 103 vụ, bắt 118 đối tượng phạm tội về ma túy; thu giữ hơn 9.459 gam heroine, hơn 3.000 gam ma túy tổng hợp, hơn 1.000 gam ma túy đá, hơn 100 kg quả thuốc phiện tươi và các tang vật khác liên quan.

Thật đáng mừng, nhiều vụ án do Công an huyện Quế Phong xác lập để lại tiếng vang lớn. Các chuyên án 620T bắt giữ hai đối tượng, thu giữ 6.000 viên ma túy tổng hợp và 1 bánh heroine; chuyên án 121M bắt quả tang 1 đối tượng thu giữ 19 bánh heroine… tại xã Tiền Phong càng khẳng định thêm sự quyết tâm của các lực lượng.

Một đối tượng cộm cán buôn bán ma túy sa lưới
Một đối tượng cộm cán buôn bán ma túy sa lưới

Trong cuộc chiến không khoan nhượng ấy, đã có những mất mát, hi sinh; nhưng đó là sự hi sinh vì bình yên cuộc sống. Ngày 22/03/2020 mãi mãi là dấu mốc không thể quên đối với cán bộ, chiến sĩ công an huyện Quế Phong. Hôm ấy, trong cuộc đối đầu với hai đối tượng buôn bán ma túy ở xã Nậm Giải là Lỳ Và Cừ và Và Bá B. Lồng, Đại úy Sầm Quốc Nghĩa đã anh dũng hi sinh.

Máu người lính đã đổ để bàn làng được bình yên, để những “vòi bạch tuộc” không còn tiếp tục gieo rắc “cái chết trắng” nơi “Chín bản Mười mường”. Dẫu chưa thể ngăn chặn hết hoạt động buôn bán, sử dụng ma túy nhưng “Chín bản Mười mường” đã bình yên hơn xưa…