Đã có nhiều bài học kinh nghiệm, mô hình tốt, cách làm hay, trong đó mô hình NTM kiểu mẫu đã và đang mang lại hiệu quả thiết thực. Tuy nhiên, khi nhân rộng mô hình này, cần đi vào thực chất, tránh chạy theo hình thức.

Xã Tượng Sơn, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh- trước đây đời sống nhân dân bấp bênh vì chỉ biết nhìn vào nguồn thu từ 2 vụ lúa nước. Vườn hộ ở Tượng Sơn chủ yếu là cây tre, cọ, ít có giá trị kinh tế. Từ khi phát động phong trào NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, Tượng Sơn đã xây dựng hàng trăm vườn mẫu.

Người dân tích cực cải tạo vườn tạp, đắp đất vườn, trồng rau, củ, cây ăn quả... và có thu nhập khá cao. Tại các khu vườn kiểu mẫu, thu nhập bình quân mỗi vườn đạt trên 50 triệu đồng, nhiều vườn đạt trên 300 triệu đồng/năm. Hàng nghìn khu vườn hoang tạp, nhếch nhác đã thay đổi từ cảnh quan đến hiệu quả kinh tế.

Cần xây dựng NTM kiểu mẫu theo trọng tâm, trọng điểm, tùy thuộc vào điều kiện từng địa phương.

Từ xây dựng mô hình điểm, đến nay, tỉnh Hà Tĩnh có 1.116/1.802 thôn triển khai xây dựng (chiếm 62%), trên 8.200 vườn triển khai thực hiện, trong đó có 228 khu dân cư, 2.300 vườn mẫu đạt chuẩn. Thu nhập bình quân/vườn từ trên 70 triệu đồng đến 150 triệu đồng; trên 1.200 vườn cho doanh thu từ 500 triệu đồng/năm trở lên, trong đó có 261 vườn doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm.

Không chỉ đẩy nhanh, mạnh các xã về đích NTM theo 19 tiêu chí, tỉnh Hà Tĩnh đã xây dựng và ban hành 15 tiêu chí xã NTM kiểu mẫu. Trong đó, xây dựng và nhân rộng các khu dân cư NTM kiểu mẫu là một tiêu chí quan trọng. Đây được coi là “tiêu chí 20” trong Chương trình xây dựng NTM của tỉnh với mục tiêu làm chuyển biến nhận thức của người dân về phát triển kinh tế vườn, chỉnh trang nhà ở, xây dựng hàng rào xanh, bảo vệ môi trường; thay đổi tập quán sản xuất của người dân, khai thác phát huy tối đa tiềm năng đất vườn…

Nhận thấy lợi ích lớn từ mô hình NTM kiểu mẫu, sau Hà Tĩnh, nhiều địa phương đã bắt tay vào xây dựng NTM kiểu mẫu. Tỉnh Quảng Ninh đã đưa ra bộ tiêu chí cụ thể cho khu dân cư NTM kiểu mẫu (10 tiêu chí, 30 chỉ tiêu) và vườn mẫu (5 nhóm tiêu chí và 19 chỉ tiêu). Song song với đó, UBND tỉnh cũng đã hoàn thiện xây dựng cơ chế hỗ trợ xây dựng các mô hình: Hỗ trợ 100 triệu đồng/khu dân cư kiểu mẫu; 20 triệu đồng/vườn mẫu. 100% địa phương trong tỉnh Quảng Ninh đều đã chỉ đạo xây dựng khu dân cư (thôn) NTM kiểu mẫu, vườn mẫu với tổng số đăng ký là 172 thôn và 535 vườn.

Có thể thấy mô hình NTM kiểu mẫu có điểm mới so với cách xây dựng NTM theo truyền thống, tạo ra rất nhiều chuyển biến thực sự, có trọng tâm, trọng điểm và góp phần nâng cao đời sống nhân dân. Mô hình này hoàn toàn có thể triển khai có hiệu quả tại vùng DTTS và miền núi để cuộc sống người dân có điều kiện phát triển hơn.

Tại Hội nghị toàn quốc triển khai xây dựng mô hình khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu do Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia tổ chức vừa qua, các bộ, ngành, địa phương cho rằng, xây dựng NTM cần hướng tới xây dựng NTM theo kiểu mẫu, trước hết là xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho rằng, việc triển khai tiêu chí xây dựng vườn mẫu, khu dân cư kiểu mẫu là việc làm hết sức sáng tạo của một số địa phương. Đây là việc làm phù hợp, được chứng minh bằng việc đồng thuận của nhân dân, lan tỏa, tác động đến nhiều vùng nông thôn.

Tuy nhiên, việc xây dựng NTM kiểu mẫu cũng gặp không ít khó khăn. Theo ông Phạm Văn Sơn, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Sơn (Tư Nghĩa, Quảng Ngãi) thì, xây dựng NTM lại là rào cản lớn đối với xã Nghĩa Sơn, địa phương có hơn 98% người dân là đồng bào DTTS. Bởi, ngoài lợi thế về đất đai, việc xây dựng vườn mẫu, khu dân cư kiểu mẫu phải đảm bảo một số tiêu chuẩn về diện tích, thiết kế, cách bố trí và tổ chức sản xuất theo hướng vừa hiệu quả, vừa đảm bảo mỹ quan… Vì thế xây dựng NTM kiểu mẫu ngoài sự nỗ lực còn đòi hỏi sự sáng tạo cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện của từng địa phương.

HƯƠNG TRÀ